Tarih bilgimizin bizi yanılttığı, bazı şeylerin aslında düşündüğümüz gibi yaşanmamış olduğunu anladığımız bazı anlar vardır. Hiç Araplardan önce orada kimlerin yaşadığını merak etmiş miydiniz? Günümüzde hala var olmaya devam eden tarihteki belki de ilk toplumlardan biri sayılan Berberiler şu anda kültürlerini yeniden yaymaya çalışıyor. 3 bin 500 yıldan daha uzun olan tarihleri ile gelin Berberiler kimmiş bir bakalım. 👇
Bizim berberiler olarak bildiğimiz Kuzey Afrika halkı, kalabalık kadim bir kabile. Birçok farklı yere dağılmış durumdalar. Çoğunlukla Arap sanılıyorlar ancak gerçekte öyle değiller. Arapların gelmesinden öncesinde günümüzde Arabistan ve çevresi olarak bilinen bölgede yaşamış olan halk onlar. Aslında 325 milyonluk Arap dünyası içerisinde zamanla Arap olarak görülmeye başlamışlar. Şu anda kabileler halinde yaşıyorlar.
Berberiler Fas, Cezayir, Tunus, Libya ve Mısır’da dağınık gruplar halinde yaşıyor. Dil olarak Afro-Asya dil ailesi içerisindeki Amazigh dillerini konuşuyorlar. Kendilerine Berberi denmesinden pek hoşlanmıyorlar çünkü bu isim onlara İspanya’yı işgal eden ve Orta Çağ Arap kültürünü benimseyen, Arapçayı kabul eden soydaşları tarafından verilmiş.
Bugün özellikle Fas ve Cezayir nüfusunun oldukça baskın bir kısmı Berberi halkından oluşuyor. Göçebe yaşayan kabile gruplar ise bütün Kuzey Afrika coğrafyasına dağılmış bulunuyor. Çivit rengi onların sembolü haline gelmiş. Geleneksel tüm kıyafetlerinde bu mavinin tonuna mutlaka rastlanılıyor. Çarşafa benzeyen açık mavi kıyafetler ise kadınlar arasında meşhur.
Peki insanlar neden onların Arap olduğunu düşünüyor? Bunun aslında çok da şaşırtıcı olmayan bir nedeni var. Arapların bölgedeki politik üstünlüğü ve kültürel baskınlığı sebebiyle birçok Berberi bile kendini Arap zannederek büyümüş.
Son yıllarda Ay ışığı olarak adlandırılan Kuzey Afrika’nın batısında ulusal kimliklerini koruma ve baştan yaratma çabaları hız kazanmış durumda. Fas ve Cezayir okullarında artık tarihleri ve geçmişleri müfredatta bulunuyor.
Mağara resimlerinde ya da Neolitik Çağ'da yaşamış olan topluluklar incelendiğinde Berberi topluluğun izlerini gösteren bazı detaylar mevcut.
Ancak bir bütün olarak tüm bir Berberi tarihi okumak gibi bir şey pek mümkün değil. Çünkü Berberi halkları ne kadar çok nüfuslu olsalar da tüm coğrafyayı kapsayan tek bir imparatorluk kurmamışlar. Bunun yerine farklı coğrafi bölgelerde daha küçük krallıklar kurmuşlar ve bu krallıklar da uzun ömürlü olmamış.
'Berber' adı “Berberi” den, yani Yunanca barbardan türemiş. ”Berber' ismini onlara Arapların taktığını iddia edenler de mevcut. Berberi dili, en az 12 bin yıldır var olmasına rağmen, yazılı bir kayıt çok fazla bulunmuyor. Eski yazı örnekleri bazı müzelerde mevcut. Şu anda ise Fas'ın iki resmi dilinden biri olarak kabul ediliyor.
Berberilere dair ilk kayıtlar Antik Mısır’da bilinmekte. MÖ 3 bine denk gelen bazı kayıtlarda bu halk hakkında bazı bahisler mevcut. Daha sonrasında ise MÖ binli yıllarda Fenikeliler ile yapılan ticarette yine bugün Berberi olarak bildiğimiz topluluktan bahsediliyor.