Her dönemde, her toplumda, sanatçıların ifade özgürlüğü ile toplumun genel ahlaki değerleri veya hükümet politikaları arasında gerilimler yaşanmıştır. Bu gerilimler, bazen eserlerin yasaklanması şeklinde sonuçlanabiliyor. İşte bu yazımızda, çeşitli dönemlerde beklenmedik ve bazen de absürt sebeplerle yasaklanmış 15 sanat eserini ele alacağız.
Bu eserlerden birçoğu çeşitli nedenlerle sansüre uğramış, hatta yasaklanmıştır. Bu nedenler bazen politik, bazen dini veya ahlaki hassasiyetler olmuştur. Bu yazıda, tarihte absürd nedenlerle yasaklanan 15 sanat eserini inceleyeceğiz. Bu eserler, hikayeleriyle bizi hayrete düşürecek, düşündürecek ve belki de güldürecek.
Mona Lisa'nın tablosu boyandığı zamandan itibaren birçok teoriye materyal oldu. Tablo, Mona Lisa'nın esrarengiz gülümsemesi ile tanınsa da Vatikan'ın standartlarına göre bu gülümse oldukça kışkırtıcıydı. Böylece tablo Vatikan'ın kasasında uzun yıllar kalmıştı ki Fransız Devrimi ile tekrar hak ettiği yerini aldı.
Pablo Picasso'nun çizdiği devasa duvar resmi olan 'Guernica', İspanya'nın iç savaşı sırasında Bask kasabasının bombalanmasının sembolik bir resmidir. Bu tablo Naziler tarafından işgal edilen Fransa'da isyankar olarak kabul edildi ve saklandı. Ancak II. Dünya Savaşı'ndan sonra tablo tekrar halka açık olarak sergilenmeye başladı.
İrlandalı yazar James Joyce'un romanı Ulysses modernist bir şaheserdir, ancak karmaşık anlatımı ve cinsel içeriği onu tartışma konusu yapmıştı. Eserde sıkça cinsel tasvirler bulunması ve bolca argo kullanılması nedeni ile Amerika Birleşik Devletleri'nde müstehcenlik gerekçesiyle yasaklanmıştı. Bu yasak 1933 yılına kadar devam etmişti.
Vladimir Nabokov'un romanı Lolita bugüne kadar birçok eleştirinin hedefi olmuştu. Romanda orta yaşlı bir adamın 12 yaşındaki bir kıza olan takıntısı oldukça rahatsız edici bir şekilde anlatılıyor. Bu temalar Fransa'da skandal yarattı ve müstehcen olarak algılanarak yasaklanmasına yol açtı. Bu yasak 1959 yılına kadar devam etti.
Martin Scorsese'nin Günaha Son Çağrı isimli eseri normal dışı kalan İsa tasviri nedeniyle birçok tartışmaya yol açtı. Birçok dini grup, İsa'nın arzularını yansıtan bir filmin uygunluğunu tartışıyordu. Daha sonrasında film birçok ülkede yasaklandı. Yunanistan'ın bu yasağı kaldırması 2005 yılını buldu.
JD Salinger'ın romanı The Catcher in the Rye, bir gencin maceralarını anlatıyor. Kitabın içerisinde ağır bir dil bulunması, cinsel temaların bol olması nedeni ile Amerika'daki birçok okulda bugün de yasaklı kitaplardan birisi. Bu kitabın günümüzde hala yasaklı kalmaya devam etmesi, Amerika'da ifade özgürlüğüne dair birçok tartışmaya sebep olmuş.
Yahudi soykırımı sırasında hayatta kalmaya çalışan Yahudi bir genç kızın hikayesini anlatan bu kitap, Lübnan'da bugün hala yasaklı. Sebebi ise eserin Yahudi yanlısı bakış açısı. Ayrıca İsrail devletini reddeden ve Filistin'i destekleyen diğer Orta Doğu ülkelerinde de aynı görüş bulunuyor.
D.H. Lawrence'ın romanı Lady Chatterley'in Sevgilisi isimli eser de cinsel tonları yüzünden yasaklanan eserlerden bir diğeri. Kitap, üst sınıf bir kadın ile işçi bir erkek arasındaki bir aşk hikayesini ele alıyor. Eser, ağır ve cinsel dili nedeni ile toplanarak kopyaları yok edilmiş ve uzun yıllar yasaklanmış.
D.W. Griffith'in çektiği sessiz bir filmi olan Bir Ulusun Doğuşu, ırkçı içeriği nedeniyle birçok eyalette yasaklanmıştı. Ku Klux Klan'ı yücelterek Afrikalı Amerikalıları olumsuz gösteren film birçok protesto ile karşı karşıya kalmıştı.
Buna rağmen eser ülkenin her yerinde yasaklanmadı ve nefret dolu içeriğine rağmen bugün hala önemli bir parça olarak değerlendiriliyor.
Çinli sanatçı Ai Weiwei'nin Ayçiçeği Tohumları adlı eseri Londra'daki Tate Modern müzesinin zeminine yayılmış milyonlarca elle boyanmış seramik tohumdan oluşuyor. Bu eserin arkasındaki amaç ise Çin'deki çalışma şartlarını eleştirmekti.
Ayrıca Ai Weiwei'nin Çin hükümetine karşı olan eleştirileri eserlerinin Çin'de yasaklanmasına yol açtı. Hatta sanatçı 2011 yılında kısa süreliğine hapishaneye de girmişti.
Robert Mapplethorpe'un Mükemmel An isimli fotoğraf sergisi baskıcı milletvekillerinin talepleri nedeni ile Washington DC'deki Corcoran Sanat Galerisi tarafından iptal edilmişti.
Sergide LGBTQ + topluluğunun açık görüntüleri ve “müstehcen” birçok ton vardı. Buna rağmen gösteri birçok şehirde sergilendi ve büyük bir başarıydı.
John Steinbeck'in Gazap Üzümleri adlı eseri Amerika'daki Büyük Buhran sırasında işçi sınıfının karşılaştığı zorlukları tasvir eder. Kitap başlangıçta Sovyetler Birliği tarafından onaylanmış ve kapitalizmin sonuçlarını gösteren bir kitap olarak dağıtılmıştı. Buna rağmen kitabın içerisindeki fakir sınıfın bile kişisel arabalarına sahip olması propagandalarına uymadığı için kitap geri toplanarak yasaklanmıştı.
Chicago Sanat Enstitüsü'nde sanat öğrencisi olan Scott Tyler, izleyicilerin yere serilmiş bir Amerikan bayrağına basmadan eserini izleyemeyecekleri bir sanat eseri oluşturdu. Sonunda ise bayrağana basan bazı izleyiciler ve sanatçı tutuklandı.
Bu tartışmalı sanat eseri, 19. ve 20. yüzyıllarda var olan 'insan hayvanat bahçelerini' kopyalayarak izleyicileri yaşadıkları ırkçı toplum ile yüzleştirmek istedi. Ancak birçok kişi tarafından yanlış anlaşılan eser, ırkçı olmakla suçladı.
Londra'daki Barbican Center'da sergilenmesi gereken eser yoğun protestolar sonucu iptal edildi.
Günümüz şartlarında bu eser bir başyapıt olarak kabul edilse de zamanında din insanları tarafından ahlak dışı ve dikkat dağıtıcı olarak kabul edilmişti. Bazı eleştirmenler onca çıplak insan arasında dine odaklanamayacaklarını dile getirmişti ve tablo uzun bir süre yasaklıydı.
lolita favorilerim arasında duruyordu şimdi daha çok merak ettim. Gazap üzümleri'nin yasaklanma nedeni çok acımasız bir gerçek alt sınıfların kendilerine ait araçlarının olması bir gerekçe gösterilmiş , bu her dönemde yetkili kişilerin kendilerinden başka kimsenin iyi olmasını istemediği anlamına geliyor bir nevi.
4 numara gayet haklı. çoğuda haklı olmasa da absürt değil.