Tansiyon Yüksek: Katalonya'daki Bağımsızlık Referandumuyla İlgili Bilinmesi Gerekenler

İspanya'nın Katalonya Özerk Yönetimi'nde bugün yapılması planlanan bağımsızlık referandumu nedeniyle gerilim yüksek. İspanya Başbakanı Rajoy, referandumu yasaya ve demokrasiye aykırı ve 'kabul edilemez bir itaatsizlik eylemi' olarak nitelendirdi. Katalan yetkililer gözaltına alındı, bölgesel yönetim binalarına baskınlar yapıldı, referanduma bütçe ayrılmaması için Katalan yönetiminin finansal kaynaklarına ve oy pusulalarına el konuldu. 10.000 takviye güvenlik gücü Barcelona'ya gönderildi. Katalan hükümetinin başkanı Puigdemont ise referandum düzenlemenin bir suç olmadığını açıkladı ve oy verme çağrısında bulundu. Referandumun engellenmesi için Madrid'in uyguladığı yöntemler protesto ediliyor. Bağımsızlık yanlısı Katalanlar akşam saatlerinden itibaren oy merkezlerinde nöbet tutmaya başladı. Referanduma Katalan çiftçilerden de destek geldi. Onlarca traktör, oy merkezlerinin önüne barikat kurdu. Katalonya hükümetinin sözcüsü evlerde basılmış oy pusulalarının da geçerli kabul edileceğini açıkladı. Bugün yerel saatle 09.00'da oy verme işlemi başlarken İspanya İçişleri Bakanlığı oy sandığı ve pusulalarına el koyulmaya başlandığını açıkladı. Ülke son yılların en büyük siyasi kriziyle karşı karşıya...

BBC Türkçe Barcelona muhabiri Özge Özdemir mercek altına aldı, işte bağımsızlık referandumu hakkında bilinmesi gerekenler...

Katalanlar, İspanya'nın farklı özerk bölgelerinde de olduğu gibi kendine özgü bir dile, tarihe ve kültüre sahip.

Bölgenin ulusal günü olarak kutlanan 11 Eylül, Barcelona'nın 1714 yılında Kral 5. Felipe tarafından ele geçirilmesini ve bağımsızlığın kaybedilmesini anmak üzere düzenleniyor.

Barcelona'nın daha fazla siyasi bağımsızlık için bastırması 1930'lu yıllarda yaşanan İç Savaş'ın da önemli nedenlerinden biriydi.

İç Savaş, General Franco'nun diktatörlüğüyle sona ermişti.

Franco'nun 1975 yılında hayatını kaybetmesinin ardından İspanya demokrasiye geçiş yapmış, Katalonya da dili tanınan özerk bölgelerden biri haline gelmişti.

Ancak Katalonya siyasi açıdan daha çok bağımsız olmak talebinde.

Özellikle 2008 yılında bütün dünyayı etkisi altına alan finansal krizin İspanya ekonomisini de sarsması, ülkenin ekonomik açıdan güçlü bölgelerinden biri olan Katalonya'nın bağımsızlık talebini daha güçlü bir şekilde dile getirmesine yol açtı.

Bölgede Kasım 2014'de düzenlenen ve resmi olmayan referanduma göre 5,4 milyon seçmenden 2,2 milyonu sandığa gitti, oy kullananların yüzde 80'i bağımsızlıktan yana tavır aldı.

2015 yılında düzenlenen yerel seçimlerde ise Katalan parlamentosuna ağırlığını koyan ayrılıktan yana partiler, 18 ay içinde referandum düzenleneceğini açıkladı.

Eylül ayının başında yapılan oylamada, Katalan parlamentosu 1 Ekim'de bağımsızlık referandumu düzenleme kararı aldı.

İspanya'nın en zengin bölgelerinden biri olan Katalonya, ülke nüfusunun yüzde 16'sını, gayri safi yurtiçi hasılasının ise yüzde 19'unu oluşturuyor.

Genel kanı, merkezi hükümetin bölgeye aldığından daha azını verdiği yönünde.

2014 yılının verilerine göre Katalonya'nın İspanya ekonomisine vergilerle yaptığı katkı, yatırımlarla aldığından 9,89 milyar euro daha fazla.

Katalonya'ya İspanya devletinin yaptığı devlet katkısı ise 2003 yılında bütçenin yüzde 16'sı iken bu rakam 2015'te yüzde 9,5'e düştü.

İspanya Anayasası, ülkenin bölünemez olduğunu ortaya koyuyor.

Başbakan Mariano Rajoy'un Katalonya Parlamentosun'un referandum kararına karşı çıkması üzerine İspanya Anayasa Mahkemesi, bağımsızlık referandumunu askıya almıştı.

Anayasa Mahkemesi, aynı zamanda geçtiğimiz günlerde referandum için çalışma yürüten yerel yöneticilere günlük 12 bin euroya kadar ceza verilmesine hükmetti.

Katalan hükümeti binalarına gerçekleşen baskınlarda ise 10'dan fazla siyasetçi gözaltına alındı.

İspanya'da savcılar, referandumu destekleyen 700'den fazla yerel yönetici hakkında soruşturma başlatmış durumda.

Yüksek Mahkeme ise ulusal ve bölgesel güvenlik güçlerine oy verme işlemiyle ilişkili herhangi bir etkinliği engelleme yetkisi verdi.

Katalonya'da bağımsızlık referandumuna yönelik yapılan anketlerin sayısı fazla olmasa da Katalan hükümeti tarafından temmuz ayında yapılan bir anket, seçmenlerin yüzde 41'inin bağımsızlığı desteklediğini, yüzde 49'unun ise buna karşı çıktığını ortaya koymuştu.

Bölgede Kasım 2014'de düzenlenen ve resmi olmayan referanduma göre 5,4 milyon seçmenden 2,2 milyonu sandığa gitti, oy kullananların yüzde 80'i bağımsızlıktan yana tavır aldı.

İspanya'nın önde gelen iki partisi Halk Partisi ve İspanyol Sosyalist İşçi Partisi her ne kadar referanduma karşı çıksa da merkezi hükümetin uyguladığı baskı, sokaklara referandumun düzenlenmesi talebinin yansımasına yol açtı.

Katalonya Parlamentosu'nun geçirdiği yasaya göre, referandum sonuçları bağlayıcı olacak.

Eğer sandıktan bağımsızlık kararı çıkarsa, sonuçların açıklanmasından iki gün sonra Katalan parlamentosunun bir araya gelip bağımsızlık kararını açıklaması gerekiyor.

Katalan hükümetinin başında olan Puigdemont, sandıktan bağımsızlık çıksa bile tek başına bu kararın açıklanmayacağını belirterek Madrid'i bu konuda masaya oturmaya davet etti.

İspanya Ekonomi Bakanı Luis de Guindos ise referandumun gerçekleşmeyeceğini, Madrid'in daha fazla para ve finansal özerklik sunmayı kabul edeceği anayasal değişikliklerin yapılabileceğini söyledi.

Ancak güvenlik güçlerinin oy kullanılmasının önüne geçmesi halinde özellikle Barcelona sokaklarının karışmasından endişe ediliyor.