Tam 10 Yıl Geçti: Mavi-Siyah Rengiyle Dünya Çapında Kafa Karışıklığı Yaratan Elbisenin Sırrı Neydi?

26.02.2025 - 11:29

Bundan tam 10 yıl önce, bir arkadaşınız size 'bu elbise sence hangi renk?' diye sorup bir elbise fotoğrafı göstermiş olabilir. Siz de 'mavi-siyah' cevabını vermiş olabilirsiniz. Bazı insanların ise o elbiseyi 'beyaz-sarı' renklerde gördüğünü öğrendiğinizde büyük bir şaşkınlık yaşamış olabilirsiniz. Evet, tüm dünyayı rengiyle ikiye bölen o meşhur elbisenin paylaşılmasının üzerinden tam 10 yıl geçti!

Mavi-siyah ya da beyaz-altın sarısı elbise 26 Şubat 2015 tarihinde paylaşılmıştı.

Peki bu elbisenin sırrı neydi? Eğer hala merak ediyorsanız, buyurun anlatalım.

Kaynak

Tarihler 26 Şubat 2015'i gösteriyordu. Görseli — Dünya çapında viral olacağını henüz bilmediğimiz bu elbise, bir Tumblr kullanıcısı tarafından paylaşıldı. Kullanıcı, “Lütfen yardım edin. Bu elbisenin rengi beyaz-altın mı, mavi-siyah mı? Ben ve arkadaşlarım bir türlü karar veremiyoruz ve kafayı yemek üzereyiz” demişti.
Paylaşımı yapan kişinin yardım çığlıkları tüm dünyadan duyuldu. Herkes elbisenin ne renk olduğunu tartışmaya başladı. Mavi-siyah mı yoksa altın sarısı-beyaz mı?

Gizemli elbise ülkemizde de 'capslere' konu olmaya başladı. Malum, bundan 10 sene öncesinden bahsediyoruz!

Altında kırmızı şeritler olan bu capsler ne zaman hayatımızdan çıktı bu arada? Facebook gruplarında tartışılan elbise televizyon programlarına çıktı, ünlü isimler tartışmalara dahil oldu, resmen tüm dünya ikiye bölündü.

2015'te tüm dünyanın konuştuğu konuya bakar mısınız?

Neyse ki elbisenin sahibinin başka bir fotoğraf paylaşmasıyla gizem çözüldü.

cdn-old.evrimagaci.org

Büyük tartışmalara neden olan elbisenin gerçekte altın sarısı ve beyaz değil, mavi ve siyah olduğu ortaya çıktı. Fakat işin ilginç tarafı, bu elbiseye farklı zamanlarda baktığınızda farklı renklerde görüyor oluşunuzdu. Örneğin ilk baktığınızda mavi-siyah gördüğünüz bu elbiseyi 5 dakika sonra altın sarısı-beyaz olarak görebilirdiniz.

Birçok insan bunun sebebini merak etti ve kendince açıklamaya çalıştı. Görsel yanılsama diyenler, sarı ışık diyenler, kalitesiz fotoğraf diyenler havada uçuştu.

Peki bu meşhur mavi-siyah elbisenin gizemi neydi?

Evrim Ağacı'nın aktardığına göre, bu elbisenin renginin herkes tarafından farklı algılamasının sebebi, gölge illüzyonları. Cisim üzerine düşen gölgeler, etraftaki renkleri birbirinden farklı gibi gösterebiliyor. Her insanın beyni de birbirinden farklı olduğu için gölgenin etrafındaki renkler farklı algılanabiliyor.

Gözlerimizin yapısı, genetik özelliklerimiz, beynimizin doğası...Bütün bunlar bu görsele baktığımızda ne 'algıladığımızı' etkiliyor.

Kamera ve ışık ayarlarının sonucu etkilediğinden de bahsetmek gerek.

Görselde farklı gölgeler ve aydınlatmalar göze çarpıyor. Aynı kesit, farklı renkteki elbiselerin üzerinde ise o elbiselerin rengindeymiş gibi görünüyor!

ABD'nin önde gelen üniversitelerinden biri olan NYU'da görev alan bir grup bilim insanı ise bu elbisenin farklı renklerde algılanmasını 'sirkadiyen ritimler' ile açıklıyor. Yani, kişinin vücut saatindeki farklılıklar, elbisenin hangi renk algılanacağını belirliyor.

Güne erken başlayan, gün ışığına daha fazla maruz kalan kişiler elbiseyi altın sarısı-beyaz görme eğiliminde oluyor. Geç uyuyanlar, vaktinin çoğunu güneş ışığından uzakta geçirenler ise elbiseyi genellikle siyah-mavi olarak görüyor.

Elbisenin farklı açılardan, farklı arka planda çekilmiş fotoğraflarında ise kafamız karışmıyor.

Burada da orijinal görselin arka planının ne kadar etkili olduğunu öğreniyoruz. Fotoğrafın sağ tarafında altın sarısı ve beyaz bir arka fon, sol tarafında ise siyah bir arka fon bulunuyor. Beynimiz ise renkleri, cisimlerin arka planlarındaki tonlara göre algılıyor.

Yani beyaz bir arka planda maviyi ayırt etmek kolaydır. Fakat siyah bir arka planda sunulan mavi, bazı insanlar tarafından beyaz olarak algılanabilir.

Siz siz olun, beyninize fazla güvenmeyin.

cdn-old.evrimagaci.org

Işık ve gölge oyunları bir yana, bu elbise konusunda büyük fikir ayrılıklarının olmasının en büyük nedeni beynimiz. Kırmızı bir elma düşünün. Bu elmayı gün doğarken de batarken de, siyah bir zeminde de beyaz bir zeminde de kırmızı olarak görürsünüz. Beyniniz, rengini bildiği eşyaların rengini yeniden değerlendirmekle uğraşmaz. Önceden öğrendiği bilgiler üzerinden ilerler.

Fakat daha önce bu renkte bir elbise görmeyen beyniniz, karar vermekte zorlanır. Bu konuda bir deneyimi yoktur ve en iyisi 'tahmin edeyim' der.

Evrim Ağacı'nın 'tahmin algoritması' olarak adlandırdığı bu süreçte beynimiz çoğu zaman başarılı olur. Fakat gölgelendirme ve ışığın denk geldiği anlarda ciddi anlamda zorlanabilir. Bu nedenle bazı insanlar elbisenin rengini arka plan renginden yola çıkarak, bazıları da ışıktan yola çıkarak yorumlar.

Bu noktada işin ilginç tarafı ise beyniniz fikir değiştirdiği an gözlerinizin de fikir değiştirmesidir. Yani siz siz olun gördüklerinize fazla güvenmeyin! Beynimiz de gözlerimiz de algılarımız da yanılmaya son derece açık.