Uzun zamandır Afganistan'da yaşanan olaylar tüm dünyanın gündeminde. Yıllar süren savaş sonrası Taliban ülkede kontrolü ele almış durumda. Ayrıca Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani'de Taliban'ın her yeri kontrol almasının ardından ülkeyi terk etti. Peki Taliban nedir? Taliban'ın amacı ne? Taliban hakkında tüm detaylar haberimizde...
Afganistan'da faaliyet gösteren silahlı örgüt Taliban, Peştunlar'dan oluşan sünni İslamcı grup. Grup üyeleri kendilerini 'Afganistan İslam Emirliği' olarak tanımlıyor.
Taliban, 1994'te Afganistan'ın güneyindeki Kandahar kentinde ortaya çıktı. 1979'da başlayan iç savaşta Sovyet işgaline karşı savaşan gruplardan biriydi. 80'lerde Amerika Birleşik Devletleri'nin desteğiyle Sovyet güçlerine karşı savaşanlara Mücahit deniyordu.
Mücahitlerin içinden çıkan bu grup, daha sonra 'talebe'nin çoğul hali olan 'Taliban' ismini aldı. Taliban, iki yıl içinde ülkenin büyük bölümünde kontrolü ele geçirdi. Diğer mücahit gruplar ülkenin kuzeyine çekildi.
1996'da İslam Emirliği ilan edildi. Afganistan'da katı bir şeriat rejimi kuruldu. Amerika Birleşik Devletleri'ni hedef alan 11 Eylül saldırıları Taliban rejiminin sonunu getirdi. Amerikan yönetimi, El Kaide'ye güvenli liman olduğu için Afganistan'a savaş açtı, Taliban'ı devirdi. Taliban lideri Molla Muhammed Ömer kayıplara karıştı.
Molla Ömer'in 2013'te öldüğü, iki yıl sonra oğlu tarafından doğrulandı. Taliban'ın iktidarda olduğu beş yıl boyunca kadınlar kamusal hayattan dışlandı. Okumalarına ve çalışmalarına izin verilmiyordu. Yanlarında erkek olmadan dışarı çıkmaları da yasaktı.
Taliban rejiminde Batı kültürüne de yasak getirildi. Kırbaç cezaları gibi uygulamalar vardı. Buda heykellerinin dinamitle havaya uçurulduğu görüntüler Taliban iktidarının simgelerinden biri oldu.
Taliban'ı iktidardayken sadece dört ülke tanıdı. Afganistan'ın güney komşusu Pakistan, kuzey komşusu Türkmenistan, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri. Diğer ülkeler ve Birleşmiş Milletler, Kuzey İttifakı'nı muhatap kabul ediyordu. BM ve Amerika Birleşik Devletleri yaptırım uyguladı.
Taliban'ın bugün dini lideri Heybetullah Akhunzade.
İki numaralı ismi ve siyasi lideri ise Molla Abdül Gani Birader.
Taliban'ın dört kurucusundan biri olan Molla Birader, askeri stratejist ve komutan olarak öne çıkıyor.
Molla Ömer'in kardeşiyle evli olan Molla Birader, aynı zamanda en güvendiği komutanlardan biriydi.
Afganistan'ın eski Devlet Başkanı Hamit Karzai ile de aynı aşiretten geliyor.
TALİBAN NE İSTİYOR, AMACI NE?
Taliban 2000'lerin başında kaybedilen gücü geri kazanmak istiyor. Örgüt ülkeye tekrar şeriatı getirmek ve parlamentoyu kaldırmayı amaçlıyor.
TALİBAN KAÇ KİŞİDEN OLUŞUYOR?
2021 yılında 75.000 savaşçıları olduğu tahmin ediliyor.
Önceleri nispeten yumuşak bir görünüm veren örgüt Kabil'in ele geçirilmesinin ardından çok katı kurallar uygulamaya başladı.
Şeriata dayalı anayasal sistem yürürlüğe girdi. Hanefi mezhebi ön planda tutuldu.
Şeriatın gündelik hayatta uygulandığını takip etmek için Emr-i bil Maruf (iyiliği emretme) Bakanlığı oluşturuldu.
Hayatın her alanından soyutlanan kadınların çalışması, kız çocuklarının okula gitmesi ve eğitim alması tamamen yasaklandı.
Kadınlara peçe zorunluluğu erkeklere ise takke ve sakal mecburiyeti getirildi.
Sakalını kesenler için 6 aydan başlamak üzere hapis cezası verildi. Yüzü görülen kadınlar kırbaçlandı.
Afganistan Televizyonu'nun yayını durduruldu. Fotoğraf dahil her türlü görsel yayın ve müzik yasaklandı.
Erkeklere, evine en yakın camide 5 vakit namaz kılma mecburiyeti getirildi.
Emri bil Maruf görevlileri camilerde yoklama aldı.
Mazeretsiz camiye gitmeyenlere ağır yaptırım uygulandı.
Namaz surelerini bilmeyenler kırbaçlandı.
Bütün okullar medreseye dönüştürüldü. Ders kitaplarındaki görseller yok edildi.
Medreselerde' 3'üncü sınıftan itibaren tüm öğrencilere en az 3 metre olmak üzere sarık sarma mecburiyeti getirildi.
Ele geçirilen tüm bilgisayarlar TV kabul edilerek kırıldı.
'İslam devletine karşı gelenler' hain ilan edilerek doğrudan idam edildi.
Özellikle farklı mücahit gruplara mensup kişiler, yakalandıklarında şer ve fesat hükmü ile idam edildi.
Çok sayıda kişinin çeşitli sebeplerle eli kesildi.
İdamların ve el kesmelerin birçoğu cuma namazlarından sonra gerçekleştirildi ve halka izlettirildi.
Kesilen eller, şehrin merkezinde sergilendi.
Resmi kurumlarda Peştu dili mecbur edildi.
Toplu taşıma araçlarındaki aynalar, kadınlara bakılabileceği gerekçesiyle kaldırıldı.