Hani şu anı yaşa, sonra ödersin dedikleri cinsten bir tatlı kandırmaca var ya, işte o taksitli alışveriş! Cebini rahatlattığına yemin edebiliriz ama sonrası biraz karışık. Gelin, taksitli alışverişin o cazip perdesini aralayalım ve bilmeniz gerekenlere birlikte bakalım!
Çoğumuz taksit deyince aklımıza direkt kredi kartı geliyor, değil mi? Ama aslında bankaların sunduğu alışveriş kredileri de var! Özellikle yüksek meblağlı alışverişlerde, mesela hayalini kurduğunuz o son model televizyonu alırken, banka kredisiyle daha uzun vadelerde ödeme imkanı bulabilirsiniz. Kredi kartı limitin yetersiz kaldığında veya olur da daha düşük faiz oranları aradığında bu seçeneği aklınızın bir köşesinde tutmanızda fayda var. Böylece tek bir ödeme kanalına bağlı kalmadan, bütçenize en uygun çözümü rahatlıkla bulabilirsiniz. Alternatifleri değerlendirmek her zaman kazandırır.
'Aman canım, zaten taksitle alıyorum, ne fark eder?' dememelisiniz! Taksitli alışverişin en kritik noktası faiz oranları. Bazı mağazalar veya bankalar, peşin fiyatına taksit adı altında faizsiz seçenekler sunarken, bazıları her taksite bir miktar faiz ekleyebilmekte. Faiz farkı da, toplam ödeyeceğiniz tutarı tahmininizden çok daha fazla yükseltebiliyor. Alışveriş yapmadan önce satıcıya veya bankanıza mutlaka 'Bu taksitli işlemde faiz var mı?' diye sormayı unutmamalısınız.
Ne kadar uzun vade, o kadar rahat ödeme, değil mi? Kulağa hoş geliyor ama her zaman öyle olmuyor. Genellikle taksit sayısı arttıkça bankaların uyguladığı faiz oranları da yükselme eğilimi gösteriyor. Yani 3 taksitle alacağınız bir ürünü 12 taksite böldüğünüzde ödeyeceğiniz toplam tutar faizler yüzünden ciddi oranda yükselecek. Küçük rakamlardaki alışverişleri çok fazla taksite bölmek de bir nevi astarının yüzünden pahalıya gelmesine sebep olabiliyor. Bütçenizi planlarken taksit sayısının uzunluğunun getireceği ek maliyetleri göz ardı etmemelisiniz özetle.
Taksitli alışverişin büyüsüne kapılıp arka arkaya harcamalar yapmak kredi kartı limitini beklenenden hızlıca tüketiyor. Limitinin dolması demek de acil bir durumda veya planlamadığınız başka bir alışverişte kartınızı kullanamayacağınız anlamına geliyor aslında. Nakit sıkıntısı yaşayabilirsiniz yani. Taksitli alışveriş yaparken her zaman limitini göz önünde bulundurmalı ve bir anda büyük bir kısmını doldurmaktan mümkün mertebe kaçınmalısınız. Kredi kartı limitinizin finansal nefes alanınız olduğunu unutmamalısınız.
Kredi kartı ekstresi geldiği zaman sadece asgari ödeme tutarını yatırmak kısa vadede rahatlık gibi görünüyor ama aslında borç batağına giden gizli bir yol olduğu gerçeğini değiştirmiyor. Asgari ödeme yaptığınızda kalan borcuna faiz işlemeye devam ediyor ve borcunuz her geçen ay daha da büyümüş oluyor. İmkanınız varsa her zaman taksitlerinizin tamamını veya borcunuzun tamamını ödemeye çalışın.
Bir ürün aldınız, taksitlendirdiniz ve sonra iade etmeye karar verdiniz. Harika, şimdi param tek seferde geri gelecek diye düşünüyorsanız orada durmanız gerek. Taksitli alışverişlerde iade süreci de genellikle taksitli işliyor. Yani 10 taksitle aldığınız bir ürünü iade ettiğinizde, ödediğiniz taksitler size yine taksitler halinde iade ediliyor. Bu durumda maddi bir kaybınız olmaz ama paranızı tek seferde geri alamayabilirsiniz. İade süreçlerini ve bankanın iade takvimini önceden öğrenmelisiniz.
Online veya fiziksel fark etmiyor, taksitli alışveriş yaparken önüne gelen sözleşmeyi okumadan geçmemelisiniz. İçerisinde faiz oranları, vade farkları, gecikme cezaları ve hatta erken ödeme indirimleri gibi birçok önemli bilgi bulunuyor zira. Sözleşmeyi okumadan onaylamak başınıza ekstra işler açabilir de. Finansal okuryazarlığın temel kurallarından biri olduğundan bunu atlamamanız yararınıza olacak. Birkaç dakikanızı ayırarak ileride yaşayabileceğiniz potansiyel sıkıntıların önüne kolaylıkla geçebilirsiniz.
Taksitli satışlarda da tüketici haklarınız ve cayma hakkınız var. Örneğin, kapıdan veya mesafeli satışlarda 14 gün içinde hiçbir gerekçe göstermeden cayma hakkınızı kullanabilirsiniz. Ama iade masrafları gibi bazı detaylar sözleşmede ayrıca yazıyor olabilir. Eğer taksitlerinizi ödemekte güçlük çekerseniz veya üründe bir sorun çıkarsa tüketici haklarını bilmek çok yol gösterici olur.
Taksitli alışveriş, büyük harcamaları küçük parçalara bölerek cazip hale getiriyor. Ama bu, harcama limitini aşabileceğiniz anlamına gelmiyor tabii ki. Aylık gelirinizi ve sabit giderlerinizi göz önünde bulundurarak, taksit ödemelerinin bütçenize uygun olup olmadığını iyice hesaplamalısınız. Birden fazla taksitli alışverişin toplamı, aylık bütçenizi aşarsa ciddi zorluklar yaşamanız çok mümkün. Bu yüzden gelir ve gider dengenizi iyi korumalısınız..
Bankalar ve mağazalar sürekli yeni taksit kampanyaları sunuyorlar. Şu kadar taksit, bu kadar indirim gibi. Bu kampanyalar cazip görünüyor ama her zaman sizin için en avantajlısı olmayabiliyor da. Bazen faizsiz taksit sunan bir kampanya varken, başka bir kampanya daha uzun vade ama yüksek faizle gelebiliyor. Kampanyaların detaylarını, faiz oranlarını ve ek masraflarını iyi incelemelisiniz. İhtiyacınız olmayan bir ürünü sırf kampanya var diye almak akıllıca bir seçenek olmaktan çok uzakta.