Erdoğan, Putin ve Ruhani'nin katılımıyla Rusya'nın Soçi kentinde 'Suriye' konulu Türkiye-Rusya-İran Üçlü Zirvesi düzenlendi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, 'Suriye krizine siyasi çözüm umutları daha önce hiç bu kadar filizlenmemişti. Denizi geçmişken şimdi derede boğulamayız.' dedi.
'Suriye' konulu Türkiye-Rusya-İran Üçlü Zirvesi'nin ardından Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani açıklama yaptı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, konuşmasının başında Putin'e ev sahipliği ve misafirperverliği için teşekkür etti. Ruhani nezdinde tüm İran halkına dünkü saldırıdan dolayı taziyelerini ileten Erdoğan, hayatını kaybedenlere Allah'tan rahmet, yaralılara acil şifalar diledi.
İdlib başta olmak üzere Suriye'de ateşkesin sağlanmasının da ana gündem maddelerinden birisi olduğuna işaret eden Erdoğan, 'Türkiye, sahanın zorluğuna, kimi ülkelerin kışkırtmalarına rağmen İdlib'de sükunetin muhafazası için olağanüstü çaba harcamıştır. İdlib muhtırasıyla üzerimize düşeni yapmaya devam edeceğiz. Rejimin ateşkese uyması noktasındaki beklentimizi de Rus ve İranlı mevkidaşlarıma ilettim. İdlib'in gerginliği azaltma bölgesi statüsünün korunması ve bölgedeki provakatif girişimlere karşı ortak mücadele etme kararlılığımızı teyid ettik.' dedi.
Görüşmede ABD'nin Suriye'den çekilme kararını da değerlendirdiklerine değinen Erdoğan, şöyle konuştu:
'Sayın Trump'ın aldığı karar gerçekleşmesi halinde son derece önemlidir. Çekilme sürecinin PYD/YPG ve DEAŞ'ın istismar edeceği bir güç boşluğuna mahal vermeden yürütülmesi şarttır. Astana platformu kapsamındaki işbirliğimiz temelinde ABD'nin çekilme sürecinde Rusya ve İran ile yakın eşgüdüme önem veriyoruz. Sürecin hem terör tehdidini bertaraf eden hem de Suriye'nin toprak bütünlüğünü gözeten bir anlayışla ele alınması gerekiyor. Kurulacak güvenli bölge terör örgütlerinin serpilip büyüyeceği bir alan olarak tahayyül edilmemelidir. Türkiye olarak güney sınırımız boyunca bir terör koridoru oluşmasına izin vermeyeceğimizi özellikle ifade etmek istiyorum. Güvenli bölge tesisi dahil bu yönde atacağımız adımlara Astana ortaklarımızın desteğini bekliyoruz. Bunun yanında 98'deki Adana Mutabakatı çerçevesi içinde de geleceğimizi buna göre yorumladığımızı da ifade etmek istiyorum.'
Bugüne kadar üç garantör ülke olarak siyasi çözüm yolunda gerçekten ciddi mesafeler aldıklarını vurgulayan Cumhurbaşkanı Erdoğan, şöyle devam etti:
'Suriye krizine siyasi çözüm umutları daha önce hiç bu kadar filizlenmemişti. Denizi geçmişken şimdi derede boğulamayız. Kaos ve sürdürülebilir istikrarsızlıktan beslenen çevrelere rağmen süreci muhakkak başarıya ulaştırmalıyız. Değerli dostlarımla komitenin kuruluş sürecinin en kısa sürede tamamlanması için de mutabakata vardık.'
Cumhurbaşkanı Erdoğan, yabancı bir gazetecinin 'Anayasa Komitesi' oluşturulması ve Suriyeli mültecilerin durumuna ilişkin sorusu üzerine, 'Özellikle Anayasa Komitesi konusundaki çalışmalarda tabii beklediğimiz hız henüz yok. Fakat son zamanlarda malum Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri'nin Suriye'deki temsilcisinin bir çalışması, gayreti var. Temenni ediyorum bir an önce bu komite oluşsun ki Suriye halkı kendi geleceğini, kendi iradesiyle teyit etme, tespit etme kararını verebilsin' yanıtını verdi.
Rusya Devlet Başkanı Putin, 'Yoğun bir koordinasyonla Suriye krizinin çözümü için çalışmalar yapıyoruz. Bugün krizin çözümü için önemli çalışma alanları belirledik.' dedi.
Putin, Suriye krizinin çözümüne yönelik Türkiye, Rusya ve İran tarafından yürütülen Astana formatının önemine dikkati çekerek, 'Önemli olan Astana formatındaki üç ülke de iş birliğini pekiştirmeye niyetlidir. Astana formatı, önemli olduğunu teyit etmiştir. Suriye’de nihai barışın sağlanması ve istikrarın sağlanması için çalışmalarımızı sürdüreceğiz' diye konuştu.
Putin, yalnızca Suriyelilerin kendi geleceğini belirleyebileceklerinin altını çizerek, “Anayasa komitesine katılacak isimlerin listesi neredeyse tamamlandı ve nihai onay bekleniyor. Eminiz ki Suriye’de siyasi çözüm sürecinin ilerletilmesi, Şam’ın Arap ülkeleriyle ilişkilerinin normalleşmesine de katkı sağlayacaktır.” değerlendirmesinde bulundu.
Konuşmasında İdlib’deki son gelişmelere de değinen Putin, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Özellikle terörle mücadeleyle ilgili faaliyetlerimizi de değerlendirdik. İdlib muhtırası konusunda da bir değerlendirme yaptık. Eminiz ki Suriye’de ateşkesin sağlanması, terörle mücadeleye bir zarar vermemelidir. İdlib’de çatışmasızlık bölgesi kurulması geçici bir tedbirdir ve teröristlerin saldırıları cezasız kalmayacaktır. ABD’nin askerleri Suriye’den çekilecekse bu Suriye’nin istikrarına katkı sağlayacaktır. Suriye’de nihai barışın sağlanması ve istikrarın sağlanması için çalışmalarımızı sürdüreceğiz.”
İran Cumhurbaşkanı Ruhani, 'ABD, DEAŞ'lıların bir kısmını Afganistan'a aktarıyor. Orta Asya ve diğer bölgeler için çok tehlikeli olabilir. Üç garantör, çatışmaların azalması ve Suriye'nin istikrarının sağlanması için çabalarına devam edecek.' dedi.
Ruhani, Türkiye gibi Suriye'ye komşu ülkelerin güvenliğine önem verilmesi gerektiğini belirterek, 'Türkiye hükümetinin güvenliği önemlidir. Türkiye hükümetinin Suriye konusunda müsterih olması lazım. Biz Suriye'nin komşu ülkeleriyle kardeşçe ve dostça ilişkiler kurmasını istiyoruz. Suriye için uzun vadeli bir güvenlik sağlayabiliriz. Hepimizin Suriye'nin toprak bütünlüğüne dikkat etmemiz gerekir. Kürtlerin haklarına önem vermemiz gerekir. Türkiye'nin güvenliğine de önem vermemiz gerekir.' ifadelerini kullandı.
ABD'nin Suriye'den çekilme kararına değinen Ruhani, şunları kaydetti:
'ABD'lilerin Suriye için uzun vadeli komplo düşündüklerini düşünüyoruz. ABD çıksa bile hava sahasından tacizleri devam edebilir. Bizim görüşümüz şöyle; Fırat'ın doğusu ve İdlib temizlendikten sonra Suriye hükümetine geri verilmeli. ABD Suriye'den tam olarak çıkarsa kesinlikle Suriye halkı için mutluluk verici olacaktır. Afganistan'dan ve Irak'tan karar verip çıkarsa o bölgelerin halkları için çok mutluluk verici olacaktır.'