Şu an dünyanın en değersiz parasına sahip ülke neresidir desek, herkesin aklına, 2018 dönemlerinde hiperenflasyon krizi yaşayan Venezuela gelir. Peki bir zamanlar güçlü bir para olan bolivarın nasıl bu hale geldiğini hiç merak ettiniz mi? Veya krizden bu yana Venezuela'nın ne durumda olduğunu? Gelin beraber öğrenelim!
Venezuela'daki hiperenflasyon krizi, 2010'ların sonlarından itibaren başlamıştır. Ancak, hiperenflasyonun en belirgin ve yoğun dönemi 2016 ve sonrasına denk gelmektedir.
Bu dönemde, Venezuela'da ekonomik kriz derinleşmiş, bolivarın değeri hızla düşmüş ve fiyatlar astronomik seviyelere ulaşmıştır. Yıllık enflasyon oranları, binlerce hatta milyonlarca yüzdeyi bulmuştur.
Venezuela hükümeti, bolivarın değer kaybını durdurmak için çeşitli para politikaları uyguladı. Bunlar arasında fiyat kontrolü, döviz kısıtlamaları ve para birimi devalüasyonları yer aldı. Ancak, bu müdahaleler genellikle başarısız oldu ve hiperenflasyon devam etti.
Venezuela'da hiperenflasyonun etkisiyle, milyonlarca bolivarlık banknotlar dolaşımdaydı. Bir zamanlar yüksek değerli olan paralar artık günlük harcamalarda kullanılamaz hale geldi.
Venezuela, 15 yılda üç defa para birimi Bolivar'dan 'sıfır' attı. Bildiğimize göre en son 2021 yılında ülkede altı sıfırın atıldığı yeni banknotlar piyasaya çıktı.
Venezuela Merkez Üniversitesi'nde ekonomi profesörü olan Jose Guerra, 'Bu değişikliğin en önemli ve temel nedeni ödeme sistemlerinin çökmüş olması. Çünkü basamak sayısındaki fazlalık hem ödeme sistemlerini işlevsiz kılıyor hem de işlem yapmayı pratikte imkansız hale getiriyordu. Banka kartı ödeme veya şirketler için muhasebe sistemleri hiperenflasyon için değil, normal bir ekonomi için tasarlandı' diyerek eski bolivar ile yenisi arasında hiçbir değer farkının olmadığını ifade ediyor.
Krizi patladığı dönem 2018'de çekilen bu fotoğraflar, Venezuela ekonomisinin geldiği noktayı acı bir şekilde açıklıyordu.
2 kilogram 400 gram ağırlığındaki bir tavuk,14 milyon 600 bin bolivara satılılıyordu. Tavuğu almak için harcanan toplam paranın maddi ağırlığı da neredeyse tavuk kadar.
Dolayısıyla ülkede banknot sıkıntısı ortaya çıktı. Venezuelalılar ya çuvallar dolusu para taşıyor ya da elektronik yöntemlerle ödeme yaparak nakit paradan kaçınıyor. Ülkede bahşişler bile banka havalesiyle ödeniyor.
Venezuela hükümeti, bolivarın değer kaybını durdurmak için sık sık para birimi devalüasyonları gerçekleştiriyor. Ancak, bu devalüasyonlar genellikle hiperenflasyonu durduramıyor ve fiyatları daha da artırıyor.
Örneğin, bir süpermarketten bir kilo elma almak istediğinizi düşünelim. Diyelim ki elmanın fiyatı 10 Bolivar. Ancak, hükümetin para birimini devalüe etmesiyle, bir ay sonra aynı kilo elma artık 100,000 Bolivar olarak fiyatlandırılmış olabilir.
Bu devalüasyon, bir kilo elmanın fiyatının sadece bir ay içinde 10 Bolivar'dan 100,000 Bolivar'a yükselmesine neden olmuştur.
Venezuela, dünyanın en büyük petrol rezervlerine sahip ülkelerden biridir. Ancak, bu zenginlik paradoksal bir şekilde ülkenin petrol kıtlığı çekmesine neden olmuştur. Venezuela'nın petrol endüstrisi, yıllar boyunca kötü yönetim, yetersiz yatırım ve teknik sorunlar nedeniyle ciddi zorluklarla karşı karşıya kalmıştır.
Ülke, petrol zenginliğine rağmen enerji açığı yaşamakta ve hatta petrol ithal etmek zorunda kalmaktadır. Bu durum, Venezuela'nın ekonomik sorunlarını çözme çabalarını zorlaştırmakta ve ülkedeki yaşam standartlarını düşürmektedir.
Bu yüzden turistik seyehat yapacaklar da Venezulea'daki bankacılığa güvenmemeliler. Uluslararası geçerli bir kartınız olsa bile atmlerde paraları yok. Ancak sorun bununla da bitmiyor. Mesela ülkede bir alışveriş yaptınız ve 3 dolarlık ürüne 10 dolarlık banknot verdiniz, neredeyse hiç bir işletme 7 dolar para üstü veremediğinden, ülke ekonomisi turizimden bile faydalanamıyor.
Venezuela'da hiperenflasyon nedeniyle asgari ücretin reel değeri hızla azalmakta. Bu durum, Venezuelalıların temel ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanmalarına ve yoksulluğun artmasına yol açmakta. 2024 yılında Venezuela'da asgari ücretin değeri sürekli değişse de, yaklaşık 5 dolar civarında.
Bu nedenle hükümet, zaman zaman ulaşımı ücretsiz yapıp, halka gıda yardımları sunmak zorunda kalıyor.
Venezuela'da hiperenflasyon ve ekonomik kriz, işsizlik oranlarını artırdı. Birçok işletme iflas ettiği için işsizlik sorunu daha da derinleşti ve insanların geçimini sağlaması giderek zorlaştı.
İşleri olsa bile aldıkları maaşla geçinemedikleri için, bir çok kişi, Kolombiya'ya göç ediyor.
halimize şükürmü etsek bilemedim. böyle yerlerden buraya çalışmaya gelemiyorlarmı aylık 20 dolar vereyim bulaşığı yıkasın yemek yapsın yeter :)