Çocukların ve ergenlerin travmayı algılamaları ve travmaya tepki geliştirmelerinde yetişkinlere göre farklılıklar vardır.
Çocuk ve ergenlerde travma sonrası stres bozukluğu belirtileri travma sırasında çocuğun gelişimsel düzeyine göre değişkenlik gösterir. Şöyle düşünelim bir çocuk daha önce hiç portakal görmediyse onunla ne yapacağını bilmeyebilir. Turuncu ve yuvarlak bir cisim bu bir top mu diye düşünebilir. 0-5 yaş dönemde çocuklar felaketi, travmayı tam olarak anlamlandıramayabilir. Bu nedenle kaçınma ve duygusal hissizlik çok yoğunsa, çocuk travmadan etkilenmemiş gibi görülebilir ya da travmatik olayı yeniden yaşama belirtileri maskelenebilir.
Ayda ve Elif’te ya da travma yaşamış çoğu çocukta şimdilerde travma sonrası stres bozuklukları gözlemlenmese de beden tüm bu yaşanmış olayların kaydını tutar ve ilerleyen süreçlerde patoloji geliştirebilir; parmak emme, idrar kaçırma, yeni kazanılan gelişimsel becerilerin kaybı, uyku problemleri ve huzursuzluk gibi… Belki de hiç farkında olmadan battaniye altında yatmaktan hoşlanmayacak/reddedecek ya da tozlu ortamlarda asla kalamayacak.
Okul öncesi dönemde çocuklar travmaya karşı alt ıslatma, parmak emme, ani heyecanlanma, çığlık atma, ebeveynlerinin peşinden ayrılmama, tik ve uyku bozuklukları gibi tepkiler geliştirebilir. Belirli davranışları saplantılı bir biçimde tekrar etme ve travmanın kendisini ya da değişik yönlerini konu alan oyunları tekrar tekrar oynayabilirler.
👏👏👏👏👏👏