HARTUM (AA) - ÖMER ERDEM - Sudanlılar, ekonomik açıdan İsrail'le diplomatik ve ticari ilişkilerin yeniden başlamasına sıcak bakıyor ancak Filistin meselesinin zarar göreceği endişesi ve İsrail'in hak ihlalleri nedeniyle normalleşmeye mesafeli duruyor.
AA muhabiri, ABD Başkanı Donald Trump'ın Sudan'ın adını, ABD'li terör kurbanlarına ve ailelerine tazminatlarını ödemesi halinde 'terörü destekleyen ülkeler listesinden' çıkarma sözü ve İsrail-Sudan ilişkilerinin normalleşmesiyle ilgili halkın görüşünü aldı. Bazı Sudanlılar bu adımın hiçbir fayda getirmeyeceği gibi Filistin devletine zarar vereceğini belirtirken bazıları da ülkenin yeniden ayağa kalkabilmesinin bu hamleye bağlı olduğu görüşünü savunuyor.
- 'İsrail kendi halkına dahi insanlık sunamıyor'
Doktor Vail Nimr, ABD Başkanı Donald Trump'ın Sudan'daki yaptırımların kaldırılmasıyla ilgili tweetini olumlu bulduğunu belirterek 'Bu, Sudan halkının uluslararası topluma entegre olmaktaki güçlü iradesini gösteriyor.' dedi. Sudan'ın büyük bir ülke olduğunu ve öncelikle ulusal çıkarları doğrultusunda dış ilişkilerini şekillendirmesi gerektiğini aktaran Nimr, yaptırımlar ve normalleşme farklı meseleler, birbirine bağlanmamalı.' diye konuştu.
Washington yönetiminin Sudan'ın adını 'terörü destekleyen ülkeler' listesinden çıkarması ile normalleşme arasında bağlantı olmadığı görüşünü savunan üniversite öğrencisi Luey Abdullah, şunları söyledi:
'İsrail ile normalleşme doğru değil. Sudanlılara yakışmaz. Amaç Sudan ekonomisini iyileştirmekse hiçbir fayda sağlamayacak ve İsrail bunu yapmayacak. İsrail'le normalleşenin amacı insan haklarını ülkemize getirmekse bu da başarılamayacaktır. İsrail’in Filistinlilere yaptıklarını biliyoruz. İsrail kendi halkına dahi insanlık sunamıyor. Elinde olmayan sana bir şey veremez. Sudan halkı olarak buna destek vermiyoruz.'
Esnaf Fatıma Şuayb, İsrail ile ekonomik ilişkilerin yeniden tesisini desteklediğini belirterek 'Normalleşme ekonomik çıkar içinse doğru yolda olduğumuzu düşünüyorum. Hava sahasının İsrail'e açılması ekonomiye katkı sağlayacaktır. Filistin devletiyle ilişkimizde bir değişiklik olmasını beklemiyorum. Güçlü, ekonomik ve sosyal açıdan gelişmiş bir Sudan'a nasıl geçeriz buna kafa yormalıyız. Başkalarından önce kendi menfaatlerimizi düşünmeliyiz.' diye konuştu.
- 'Dünya ile yeniden irtibat kuracağız'
İsrail'le normalleşmeye karşı olduğunu belirten lise öğrencisi Yusuf Ali, 'Bizler Müslümanız. Dinen ve ahlaken böyle bir kararın alınması yanlış olur. ABD'nin terörü destekleyen ülkeler listesinden ülkemizin adını çıkarma kararı ise yerinde ve doğru bir uygulama. Bu karar inşallah Sudan'a hayır ve bereket getirir. Uluslararası yatırımların kapısını açar.' ifadesini kullandı.
Market sahibi Enes Süleyman Muhammed ise konuya dini açıdan bakmadığını söyleyerek ülkenin çıkarları için gerekliyse yapılmasını desteklediğini belirtti. Ülkenin adının artık terörle anılmayacak olmasının sevindirici olduğunu ifaden eden Muhammed, 'Dünya ile yeniden irtibat kuracağız. Bu haber, yurt içi ve gurbetteki vatandaşlarımızı çok mutlu etti.' dedi.
Normalleşmenin halkın rızasına bağlı olduğunu hükümetin buna göre karar alması gerektiğini dile getiren Taksici Musa Abdullah Tayyib, ekonomik sorunları çözecekse bu adımlara karşı olmadığını kaydetti. Tayyib, Sudan'ın adının terör listesinden çıkartılmasının normalleşmeye bağlanmasının hükümet ve halkı çok baskı altına aldığını iki konunun birbirine karıştırılmasının yanlış olduğunu söyledi.
Vatandaşlardan Ebu Bekir Musa Muhammed, ABD'nin kararının ambargo ve yaptırımlardan kurtarması nedeniyle güzel olduğunu ancak İsrail ile normalleşmenin değerlerine ters düştüğünü ifade etti.
- Sudan İsrail'le normalleşen 5. Arap ülkesi mi olacak?
ABD Başkanı Donald Trump, 19 Ekim'de yaptığı açıklamada, ABD'li terör kurbanları ve ailelerine 335 milyon dolar tazminat ödemesi halinde Sudan'ı 'terörü destekleyen ülkeler' listesinden çıkaracağını duyurmuştu. Sudan yönetimi de Trump'ın açıklamasından saatler sonra Washington yönetiminin talep ettiği 335 milyon dolarlık tazminatı transfer ettiğini açıklamıştı.
İsrail basınında daha önce yer alan haberlerde, Sudan'ın Tel Aviv ile ilişkileri normalleştirmesi karşılığında ABD'nin Hartum'u 'teröre destek veren' ülkeler listesinden çıkarmayı önerdiği yazılmıştı. Beyaz Saray'da 15 Eylül'de düzenlenen resmi törende, İsrail ile Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Bahreyn arasında 'ilişkilerin normalleştirilmesine' yönelik anlaşmalar imzalanmıştı. İsrail yıllar önce de Mısır ve Ürdün ile normalleşmişti.
- İsrail gazetesine göre Hartum ve Tel Aviv normalleşti
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'ya yakınlığıyla bilinen Isarel Hayom gazetesinin haberinde, BAE ve Bahreyn'in İsrail ile yaptığı ilişkilerin normalleştirilmesi anlaşmalarından sonra Sudan'ın da bu sürece dahil olduğu belirtildi. Haberde, Sudan ile ABD arasında devam eden müzakerelerin ardından Hartum yönetiminin Tel Aviv ile ilişkilerin normalleştirilmesi kararı aldığı ifade edildi. Sudan'ın bu kararına ilişkin Hartum ve Tel Aviv makamlarından henüz resmi bir açıklama yapılmadı.
- ABD'nin kara listeye aldığı Sudan 27 yıldır ambargo ve yaptırımlarla karşı karşıya
ABD, El Kaide terör örgütü lideri Usame bin Ladin’e 1991-1996 yıllarında kucak açtığı için terör gruplarına destek verdiği gerekçesiyle “kara listeye” dahil ettiği Sudan’a 1997’de ekonomik yaptırım uygulamaya başlamış, Kenya ve Tanzanya’daki büyükelçiliklerine düzenlenen saldırılar sonrası bunları daha da ağırlaştırmıştı.
ABD Yüksek Mahkemesi, 18 Mayıs’ta Sudan hükümetinin, 1998'de ABD'nin Kenya ve Tanzanya'daki büyükelçiliklerine düzenlenen terör saldırılarının kurbanlarına ve yakınlarına 10 milyar dolardan fazla tazminat ödemesini kararlaştırmıştı. Müzakereler sonucu bu rakam 335 milyon dolara kadar düşürülmüştü.
El-Kaide'nin bombalı saldırılarında 224 kişi yaşamını yitirmiş, binlerce kişi yaralanmıştı. Olayın ardından birçok kurban ve yakını ABD'deki eyalet ve federal mahkemelere başvurarak saldırılardan dolayı Sudan hükümetini suçlamış ve tazminat talep etmişti.