Merhabalar. Andrey Saharov, Nobel Barış Ödülü'nü kazanan ilk Sovyet bilim adamı. Aynı zamanda da SSCB'nin hidrojen bombasını da icat eden o. Peki nasıl oluyor da bomba mucidi biri barış ödülü kazanabiliyor?
Detaylar içerikte!
Sovyet fizikçi Andrey Saharov, hidrojen bombasını yapan ve aynı zamanda barış ödülü almaya hak kazanmış bir mucit. Peki hidrojen bombasını icat eden bir adamın Nobel Barış Ödülü’nü kazanmış olması size de tuhaf geliyor mu? Geliyorsa, buyrun hep birlikte Saharov’un hikayesi neymiş bir bakalım.
1921 yılında Moskova’da doğan Saharov, Moskova Üniversitesi'nde fizik eğitimini tamamladıktan sonra 1948'de Sovyet nükleer silah programına alındı.
ABD, Hiroşima ve Nagazaki'ye nükleer bomba atarken SSCB ve Saharov bu bombalardan daha güçlü olduğunu iddia ettiği bir bomba geliştirme yarışına girişti. Saharov'un "Katmanlı Kek" adını verdiği bombası bazı umut verici sonuçlar verdiyse de ABD, 1952 yılında dünyanın ilk "süper bombasını" başarıyla patlatmıştı bile.
Yoksa SSCB bu yarışı kaybediyor muydu? Daha değil. Saharov’un da olduğu Sovyet ekibi, Amerikalıların radyasyon patlamalı bomba konseptini benimsedi ve 1955’te ilk hidrojen bombasını başarılı bir şekilde patlattı. Saharov başarmıştı!
Saharov başarısından dolayı çok sayıda Sovyet bilim ödülüyle ödüllendirilmesine rağmen giderek bu işin ahlaki sonuçlarını düşünmeye başlamıştı. Hidrojen bombası gibi insanlığa çok büyük zararlar verecek korkunç bir silahın yaratılmasında rolü olduğu için kendisinden utanıyor ve yaptıklarından pişmanlık duyuyordu.
1957 yılında nükleer testlerin durdurulması çağrısında bulunduğu bir makale yazdı ama SSCB hükümeti makaleye pek aldırış etmedi. Ta ki o makale 1968 yılında ülke dışına kaçırılıp New York Times gazetesinde yayımlanana dek.
Saharov makalesinde kendi ülkesi olan Sovyetlerin silahlanma yarışına, siyasi sisteminin kötülüğüne ve hoşgörüsüzlüğüne sitem ediyor; insancıl bir dünya toplumu için demokrasinin gerekli olduğunu dile getiriyordu.
Makalesinin yayınlanmasının ardından sürpriz olmayacak bir şekilde Saharov silah programından kovuldu ve insan haklarının ateşli bir savunucusu oldu. 1975'te ise Nobel Barış Ödülü'nü kazanan ilk Sovyet oldu.
Saharov'un ödülü kabul etmek için şahsen Norveç'in Oslo kentine seyahat etmesi gerekiyordu ancak bu yolculuk Sovyet hükümeti tarafından yasaklandı.
Saharov, 1979'da Sovyetlerin Afganistan'ı işgalini kınadığı için Sovyet yetkilileri onu cezalandırmakta bir sakınca görmedi ve Gorki’ye sürgün etti. Komünist rejim döneminde Gorki, bir siyasi sürgün yeriydi ve yabancıların girişi buraya yasaktı.
Saharov burada altı yıl geçirdikten sonra hem dönemin hem de SSCB’nin son lideri olan Mihail Gorbaçov, onun 1986’da Moskova’ya geri dönmesini istedi. Gorbaçov döneminde Saharov, Halk Temsilcileri Kongresi'ne demokratik bir reformcu olarak seçildi.
Yeni bir Sovyet anayasasının hazırlanmasından sorumlu komisyonda görev aldı. Uğruna mücadele ettiği pek çok şeyi bu dönemde hayata geçiren Saharov 1989 yılında hayata veda etti. SSCB’nin yıkılmasına ise daha 2 yıl vardı.
Saharov'un barış ve demokrasi yolundaki çabaları takdir edilmeyi hak ediyor. Siz bu konuda neler düşünüyorsunuz?