Bu yılın başında Perseverance keşif aracının gönderilmesiyle birlikte bir Mars furyasının başladığı ve Dünya’daki pek çok insanın sevimli robotumuzun hareketlerini anbean takip ettiğini biliyorsunuz. Perseverance Kızıl Gezegen’de görevini sürdüredursun, biz de sizlerle yıllar içerisinde çeşitli uyduların çektiği Mars yüzeyinden ve gezegendeki doğa harikalarından kareleri paylaşalım istedik. Mars’ı biraz da gözlerden uzak kalan gerçekliğiyle görmek istiyorsanız içeriğimize buyurun. 👇
Bu görselde Mars’ın kuzey kutbunun gezegenin tam altından çekilmiş fotoğrafını görüyorsunuz. Burayı özel yapan şey, coğrafi olarak gezegenin güney kutup dairesi içerisinde bulunmaması.
Dalaz olarak da adlandırılan küçük hortumlar, aynı Dünya'da olduğu gibi sıcak havanın yükselmesi ve soğuk havayla temas edip dönmesiyle oluşuyor. Yeterince hızlı dönen hava, yüzeydeki kum tanelerini kaldırarak toz şeytanını meydana getiriyor.
Bu fotoğraf aslında oldukça ünlü. Mars'ın Kidonya denen bölgesinde insan yüzüne benzeyen bu coğrafi şekiller, 1976'da Viking uydusu tarafından fotoğraflandı. O zamanlar insanlar bu şekillerin ışık oyunu olduğuna ya da tesadüf eseri bulunmadığı inanmadı ve ortaya komplo teorileri atıldı.
Sırada Güneş'ten yansıyan ışık miktarını gösteren albedo (yansıtabilirlik) görüntüsü var. Bu haritada, 0 ile 1 arasında bir ölçeğe sahip. 1, üzerine çarpan ışığın tamamını emdiğini, 0 ise hiç yansıma olmadığını ifade ediyor.
2005 yılında Mars'ta görevini sürdüren Odyssey uydusunun çektiği bu fotoğrafta bir 'çift krater' görünüyor. Çift kraterler, göktaşları gezegen yüzeyine çarpmadan önce ikiye ayrıldığında oluşuyor.
Aureum Chaos olarak bilinen bu bölge, Mars'ın Margaritier Sinur dörtgeni içinde bulunan bir 'kaos arazisidir'. Kaos arazisi, genellikle yüzlerce metre uzunluğunda ve onlarca kilometre genişliğindeki büyük kaya bloklarının bulunduğu bölgeler için kullanılır. Bu bölgelerin yaşanan çöküntü ve düzleşme hareketleri sonucunda oluştuğu biliniyor.
Bu tür kraterlere Mars'ta sıklıkla rastlanabilir. Kraterin iç kısmıyla dış kısmı arasındaki düzlüğün oluşmasına neden olan şey, göktaşı düştükten sonra toprağın içindeki materyallerde değişiklik yaşanması. Toprağın yapısı daha güçlü materyallerden oluşmaya başlayınca göze benzeyen bir krater oluşuyor.
Mars'ın çorak yüzeyinde bu ve benzeri türde pek çok krater bulunuyor. Bazılarına özel olarak değinmeye devam edeceğiz, o yüzden daha fazla krater görmeye hazır olun!
'Oluklu krater' olarak bilinen bu tür, Mars'ın dört bir yanında bulunuyor. Görseldeki kraterimiz ise Mars'ın kuzey yarım küresindeki en ünlü oluklu krater. Kışları karbondioksitin donması sonucu oluklarda dolduğu gözlemleniyor.
Fotoğrafta, Margaritifer Sinus dörtgeninin ortasındaki eski bir vadide bulunan Samara Valles isimli bir kanal grubu görülüyor.
Sirenum Fossae, hem Memnonia dörtgeni hem de Phaethontis dörtgeninde bulunan uzun, dar bir çukurdur. Mars'taki bu tarz yer şekillerine 'çukur' anlamına gelen fossa denir.
Fotoğrafta, fay hareketlerinden ötürü parçalanmadan önce kaya katmanlarının kıvrıldı sürüme kıvrımları görülüyor. Kuzey kutbundaki katmanlı yatakların buzdan oluşuyor olması da görüntüdeki yapıya renk katmış.
Mars'ın atmosferi çok ince olduğundan Güneş'ten gelen ışınlar atmosferde saçılmak için yeterince kalın bir hava tabakasından geçemez. Bu da, toz partiküllerinin neredeyse saydam olan atmosferi kızıla boyamasına neden olur. Gün batımı ve gün doğumunda Güneş ışınlarının atmosferde daha fazla yol alması gerekir, bu yüzden de gökyüzü mavimsi görünür. Daha açık bir ifadeyle, Mars'ta gökyüzü gündüzleri kırmızı, gün doğumu ve batımında ise mavidir.
Mars'ın Arabia Terra bölgesindeki bu parlak, kalp şeklindeki kraterin oluşuma, tam uç noktasına bir göktaşının düşmesi sebep olmuş.
Olympia Undae'de yaz başında çekilen bu fotoğrafta, koyu renkteki kum tepeleriyle beyaz renkteki henüz süblimleşmemiş toprak parçaları ve parlak kayalar göze çarpıyor.
Mars'ın Ares Vallis isimli bölgesinde yüzeye çarpan göktaşlarının ardında oluşan bu gözyaşı biçimindeki yassı tepeler, çarpma bölgesindeki kayaların toprağı erozyon ve taşkınlardan koruması sonucu varlıklarını korudu.
Bu haritada, güney kutbu dolaylarında gömülü olan karbondioksit yataklarının ne kadar dolgun ve derin olduğu belirtilmiş.
Dünya'da olduğu gibi Mars'ta da kışları yüzeyin donması ve de yazları erimesi sonucunda belli başlı çokgene benzeyen şekiller oluşabiliyor.
Bu haritada, normal yer çekimi değerlerinin derinlikte yoğunluk farkı yaşanmasından ötürü yaşadığı değişikliler belirtilmiş. Kırmızı tonlarındaki kısımlar idealden fazla çekime, mavi tonlarındaki kısımlar ise idealden hafif çekime sahip. Benzer durumlara Dünya'da da rastlanıyor.
Bu fotoğraf, daha önce de bahsettiğimiz Margaritifer Sinus dörtgeninin çıkış oluğu olan Ares Vallis'in güney ucundaki kaos arazisinde yer alan Iani Chaos'ta çekildi. Bu bölge, Ares Vallis'in kaynak kısmı olduğundan uğradığı erozyon net bir şekilde görülebiliyor.
Bu görselde, Mars'ın güney yarım küresindeki Palikir kraterinin yamaç kısmındaki mevsimsel su akıntılarının fotoğrafıyla, aynı bölgede gözlem yapıp minerallerin konumlarını belirleyen tayfölçerin elde ettiği verilerle oluşturulmuş bir renk kodlu bir görüntü bir araya getirilmiş.
Fotoğrafta Arabia Terra'daki bir kraterin döngüsel katmanlarının mavinin tonlarıyla belirtildiğini görebilirsiniz.
Mars'ın yüzeyindeki bu deliğin nasıl oluştuğu konusunda kesinleşmiş herhangi bir bilgi yok...
Kidonya bölgesinde çekilen bu fotoğraf, kayalık arazideki küçük su kanallarını gözler önüne seriyor. Bu tarz doğal güzellikleri ve manzaraları gördükçe, hem Mars'ın daha kalın bir atmosferle nasıl bir yer olabileceğini hem de Dünya'nın daha ince bir atmosferle nasıl bir yer olabileceğini merak ediyoruz.
Bu fotoğraf, 2012'de Mars'a iniş yapan Curiosity keşif aracının iniş yaptığı bölgeyi ve geride bıraktıklarını gösteriyor. Yukarı kısımda roketin iniş yaparken bıraktığı yanık izleri görülürken, aşağı kısımda inişin yumuşak geçmesini sağlayan paraşüt bulunuyor.
Bu görmüş olduğunuz fotoğraf, devasa bir çarpma kraterinin içinde bulunan Isidis Planitia ovasından alındı. Hellas ve Argyre havzalarının ardından gezegenin en büyük üçüncü çarpma havuzu olan bu yer, 1.500 kilometre çapında.
Gezegenin güneyindeki dağlıklardaki bir kraterin içinden alınan bu görüntüde renkli kum tepeciklerini görüyoruz. Fotoğraftaki parlak kısımlar, mevsimsel dondan dolayı bu renkte.
Mars'ın yüzeyinde bundan milyonlarca yıl önce tıpkı Dünya'daki gibi masmavi okyanusların bulunduğu düşünülüyor. Bu okyanuslardan geriye kalanlar ise gezegenin çorak yüzeyinde gözlemlenebiliyor.
Daha önce görmemiş olabileceğiniz bu karede, Hebes Chasma'da yaşanan bir heyelanın sonucunda ortaya çıkan coğrafi şekiller görülüyor.
#14 ün neresi kalp onu anlayamadım..