Bazı anıları asla unutmazken, neden birkaç gün önce yediğiniz yemeği unuttuğunuzu hiç düşündünüz mü? Yaşam boyu yaşadığımız her şeyi hafızamızda tutmuyor ve çoğu şeyi unutuyoruz. Her şeyi hatırlasaydınız hayatınız nasıl olurdu? Ya da her şeyi unutsaydınız? Ne yazık ki bu saydıklarımız yaşadığımız dünyada mümkün değil! Çünkü zihin seçicidir ve bazı anıları saklarken, bir diğer yandan bazı anıları silmekle meşguldür. Peki seçici hafıza tam olarak neyi ifade ediyor? İşte cevabı! 👇
İnsanı insan yapan anılardır. Anılar ise hafızada depolanır ve kişiliğimizi oluşturur. Genel bir anlamda hafıza tüm insanlarda aynı şekilde çalışır. Kişiler, inançlar, otobiyografik anılar yani bizi biz yapan her şey hafızamızda yer eder. Peki tüm bu anılar, hafızamızda eşit şekilde ve ilk günkü gibi mi kalıyor? Tabii ki hayır! Hafıza bizim için anılarımızı depolarken, bir diğer yandan da çoğu anımızı siliyor. İlginç olansa hafıza tüm bunları bizim için yapıyor!
Yaşam boyu anılarımız çevresinde dolaşır, yaşadıklarımızı düşünürüz. Bir de hiç düşünmediklerimiz vardır. Hafızanın bizim için yok ettiği ve düşünmemizi istemediği anılar, ayıklanmış ve temizlenmiş bölümleri temsil etmektedir. Yani hatırladığınız ve tutunduğunuz o anılar, aslında hafızanın sizin için en önemli gördüğü olaylardan oluşmaktadır. Bu nedenle hafızanın bizim için oluşturduğu kimlikten ibaret olduğumuzu söyleyebiliriz.
Bazı şeyleri hatırlamak için hafızanızı zorladığınız günler elbette olmuştur. Peki hiç unutamadığınız anılarınız? İşte seçici hafıza, hayatınızı tam da bu noktada etkiliyor. Hafıza duyularınızdan yola çıkarak hazırladığı mükemmel albüm sayesinde, size en önemli anıyı asla unutturmuyor ve son nefesinize kadar hatırlamanıza yardımcı oluyor.
Seçici hafıza hayatınız boyunca dikkatinizin ve algınızın en üst düzey olduğu anıları saklamak için, önemsiz anılarınızı yok etmektedir. Peki unutmak istemediğiniz anılar için neler yapabilirsiniz? Bu aşamada tekrar etme işinize oldukça yarayacak etkili bir yöntem. Unutmamanız gereken olayları, kişileri, davranışları tekrarlama yöntemi ile hafızanıza kazıyabilir, anılarınızı bir araya getirebilirsiniz.
Sizi mutsuz edecek bir karar vermeden önce mutlu anılarınız mı gözünüzde canlanıyor. Ya da yanlış bir karar vermekten mi korkuyorsunuz? Yaşadığınız durumun size özel olmadığını hatırlatalım. Hafızanız mutlu olduğunuz anıları biriktirmeyi çok seviyor. Sizi üzecek anıları ise yok etmek istiyor. Bu nedenle sizi mutsuz edecek bir karar almadan önce, o işin iyi yanlarını görmeye fazlasıyla yatkın olmanız çok doğaldır.
Birkaç gün önce yediğiniz yemeği hatırlamazken, neden yıllar önce size söylenen ilk seni seviyorum cümlesini hatırlıyorsunuz. Çünkü seçici hafıza, zihninizi gereksiz bilgilerle doldurup sizi yormak yerine, hızlı bir döngü içerisinde onları yok ediyor. Hiç düşündünüz mü ya yaşadığımız hiçbir şeyi unutmasak nasıl oldurdu diye? Yaşadığınız, yediğiniz, içtiğiniz, duyduğunuz her şeyi hatırlamak sizi mutlu eder miydi?
Gereksiz bilgilerin ve sizi mutsuz edecek anıların hafızada depolanmadığından birkaç madde önce bahsettik. Tabii ki de bu durum tüm anılar için geçerli değil. Bazı anılara, yaşanmışlıklara ya da olaylara fazla değer vermek, o anıları zihnimize kazımakla eş değerdir. Sizi mutsuz eden bir anıyı unutmakta zorlanıyorsanız, o anıya fazlasıyla değer verdiğinizi hatırlatmak isteriz.
Duygular hayatımızdaki çoğu alanı kontrol etmektedir. Her ne kadar mantığınızı baz alarak seçimler yapsanız dahi, yaşadığınız anları duygularınız yönetmektedir. Duygular hafızamızı, hafızamız ise kararlarımızı belirlemede büyük rol oynuyor. Bu sebeple duygularınızı göz ardı etseniz dahi, hatırladığınız tüm anılar hafızanızın duygu süzgecinden geçen seçilmiş anılardan oluşuyor.
Seçici hafıza kişiden bağımsız gibi görünse de aslında oldukça kullanışlı ve eğitilebilirdir. Çoğu durumda otomatik çalışan seçici hafıza, kişinin eğilimlerine göre farklılık göstermektedir. Kişi ilgi, alaka ve değer verdiği alanları değiştirirse, hafıza da saklayacağı anıları değiştirmektedir. Buna örnek olarak, bir öğrencinin derste dinlediği konu ya da dinlemeyi reddedip ilgilendiği bir başka konu olarak açıklayabiliriz.
Geçmişte yaşadığınız travma denebilecek olayları ilk günkü gibi hatırlıyor olabilirsiniz. Fakat yaşadığınız ufak çaplı kötü olayları hızlıca unutma eğiliminde olduğunuzu unutmayın. Seçici hafıza sayesinde hayatınızın karanlık dönemlerinde yaşadığınız pek çok kötü duygu durumunu atlatmış olup, unutmuş çok olası. Hayatınız boyunca dilinizden dökülen her kelime, seçici hafızanızın size sunduğu muhteşem bir işleyiş!