Türkiye'de son dönemde seyahatlerin popüler rotalarından Fas'ı beraber tanıyalım mı? Hadi Rabat'tan Marakeş'e, riadlardan sokaklara güzel bir tur yapalım.
Türkiye'de son dönemde seyahatlerin popüler rotalarından Fas'ı beraber tanıyalım mı? Hadi Rabat'tan Marakeş'e, riadlardan sokaklara güzel bir tur yapalım.
Medina, eski şehir merkezlerine söylenen merkezlerin ortak ismi. Fas’ta birçok şehirde Medina bölgesi görebilirsiniz. Medina bölgesi genelde çarşı, pazar ve kalabalık anlamında da değerlendirilebilir. Marakeş koca bir çarşı aslında. Medina ise bu çarşının en hareketli noktası. Eski Osmanlı geleneği burada da devam ediyor. Berberler, terziler, kasaplar bazı noktalarda hep yan yana. Rekabet elbette vardır. Ama tüketici düşünülmüş ve yan yana dizilmiş buralar. İnsanlara seçenek oluyor yani. Ayrıca, bölgede çok fazla ticaretle uğraşan insan ve hamal var. Herkes bir yere bir şeyler taşıyor. Navigasyonun yetersiz olduğu sürekli labirent sokaklarda dolaştığınız bir yer. Bu arada, çarşının hepsi böyle diyemem ama fotoğraf konusunda sıkıntı yaşayabilirsiniz. Bazı Faslılar, fotoğraf günah diye düşünüyor. Bazıları ise, dükkanın bereketi kaçar diye fotoğraf çekmenize tepki verebilir, dikkat!
Mama Africa (Aperatif öğün)
La Sultana Marrakesh (Terasta yemek için ideal)
Cafe Kif Kif (Otantik sunumlu, öğle yemeği için ideal)
Comptoir Darna (Otantik sunumlu Fas yemeği, dansöz şov ve müzik vardır.)
Al Fassia (Fas yemekleri için ideal)
Naranj (Orta Asya yemeklerine yakın lezzetler mevcut.)
Nomad (Terasta keyifli bir ortamı var.)
El Salama (Otantik ortam ve Fas yemekleri)
Cafe Arabe (Yerde oturduğun ilginç bir yemek ortamı)
Kenzi Hotel Restaurant (Şık akşam yemeği)
Diş hekimi ile dişçi farkı diye bir şey var. Bu tezgahlardan Marakeş Faniler Meydanı'nda 3 tane gördüm. Bu dişler hem turistik hem hala yaşayan bir gelenek unsuru. Dediği doğruysa haftada 3-4 kişi hala gelir ve ağrıyan dişini çektirir veya konuşamıyorsa damak alarak denermiş.
Marakeş, Kazablanka ve Rabat arasında hep otobüs kullandım ben. Marakeş’ten Kazablanka’ya geçerken 85 dirhem ödeyerek CTM firmasından otobüse bindim. Kazablanka ve Rabat arasında ise 35 dirhem ödedim. Harem, Esenler otogar kafasında bir terminal yok. Bildiğin CTM otobüsleri için bir ofis var, otobüsler önüne geliyor ve kalkıyor. Bu yüzden terminale gitmek için CTM Terminal demeniz yeterli. Otobüsler ufak fiyat farklarıyla farklı konfor seçenekleri verebiliyor size. Bazılarında Wi-Fi mevcut.
Marakeş Müzesi
Çağdaş sanattan, geçmiş döneme kadar çeşitli eserlerin sergilendiği büyük bir yer Marakeş Müzesi.
Majorelle Bahçeleri
Marakeş’in gizemli bahçesi, görmeden gelmemeniz gereken yerlerden biri. Bir kere çok fotojenik! Çeşit çeşit kaktüsler, palmiye ağaçları ve eğrelti otlarının yer aldığı bu tropik bahçeler, Fransız ressam Jacquas Majorelle’in eseri. Hastalığı sebebiyle Marakeş’e yerleşen ressam, stüdyosunun da bulunduğu evinin etrafında bu bahçeleri oluşturmuş.
Bahia Sarayı
Marakeş’in Topkapı Sarayı diyebileceğim bir saray burası. Mutlaka görülmesi gereken yerler arasında. Zaten yeri de hemen Medina içerisinde. 19. yüzyılda Sultan Hasan’ın veziri Bou Ahmet için yapılan bu saray, muhteşem bir mimariye sahip.
El Badi Sarayı
El Badi Sarayı, şehrin içinde hatta Bahia Sarayı’na yakın bir noktada konumlanmış çok büyük bir yapı. Sur içinde bahçesi olan, terastan izleyebileceğiniz geniş bir yapı.
Menara Bahçeleri
Menara Bahçeleri, Marakeş’te gezilecek ve simge yerlerden birisi. Havalimanına yakın bir noktada bulunan bahçe, Faslıların piknik yeri olduğu gibi, gün batımı fotoğraflarının da en güzel gözüktüğü yerlerden birisi.
Marakeş’te riad kültürü var malum. Süslü havuzlar veya bizim hayat diyeceğimiz büyük bahçeli konaklar vs vs. Bunların fiyatı 350 TL’den başlıyor. Riad diye arama yapmanız yeterli. Alt alta döküleceklerdir. Bizim sevimsiz kutu gibi oteller de mevcut. Onların fiyatları riadlara göre daha da uygun tabii. Riad kültürü Fes ve Marakeş şehirlerinde daha uygun. Bunu da hatırlatalım.
Marakeş'te maymun ve yılanı kullanarak fotoğraf çektirmenizi isteyen bir sürü insana denk gelebilirsiniz. Bu hayvanlar elbette zincirle, zorla tutuluyor. Bir anda maymunu yürürken omzunuza atabilirler. Aman tetikte olun!
Valla net konuşmak gerekirse, Fas’ta bence en pahalı lüks yerde de, sokakta herhangi bir sokak lezzetinde de aynı yemek menüsüne bakıyorsunuz. Tajin, Kuskus menünün yıldızları her zaman. Bunlar da kendi içinde etli, balıklı, tavuklu diye ayrılıyor işte.
Kazablanka Medina
Kazablanka’nın eski şehri olan Medina otantik bir ruh sunuyor, labirent gibi sokaklar arasında dolaşırken kendinizi bazen kaybolmuş gibi hissedebilirsiniz. Ama Medina ciddi büyüklükte ve karışıklıkta bir çarşı.
La Corniche
Corniche, kordon demek. Sahil şeridinde sohbet edebileceğiniz, cafelerde dinlenebileceğiniz, plajında futbol oynayabileceğiniz halkın özellikle gün batımına yakın saatlerde toplandığı yerler. Okyanus manzaralı mis gibi bir bölge.
El Jadida
Kazablanka’nın 102 kilometre güneyinde yer alan küçük bir kent olan El Jadida, misafirlerine mükemmel manzaralar sunuyor. Kentin ünlü hisarının tepesine çıkarak muhteşem deniz manzarasını seyredebilir, aynı zamanda sinagog olarak da kullanılmış olan eski hapishaneyi ziyaret edebilirsiniz.
Abderrahman Slaoui Müzesi
Seyahat ve sanat konusunda Fas’ta akla ilk gelen iş adamlarından olan Abderrahman Slaoui Müzesi, 2012 yılının Mayıs ayında kapılarını ziyarete açmış. Abderrahman Slaoui’nin 1940’lı yıllardan itibaren ikametgâh olarak kullandığı Art-Deco tarzı binada faaliyet gösteren kültürel tesisin koleksiyonu 1890’lardan 1950’lere kadar üretilmiş oryantalist seyahat posterlerinden, Berberi mücevherlerinden, seramiklerden ve el yapımı mobilyalardan oluşuyor.
Aynı anda 100.000 kişinin namaz kılabildiği dünyanın en büyük camilerinden birisi II.Hasan Camii. 210 metre yükseklikte olan minaresi ile tüm şehirden gözüken cami özellikle gün batımında inanılmaz bir görsel şölen sunuyor. 1993 yılında biten ve 30.000 kişi ile 5 yılda inşa edilen caminin mimarı şaşırmayacağınız gibi bir Fransız. Okyanus kenarında olduğu için ''okyanus cami'' olarak da bilinen caminin deniz tarafına bakan kapısından sadece kral ve ailesi girebiliyorken, diğer noktalardan tüm ziyaretçiler giriş yapabiliyor. İşin ilginci, buraya 1 milyar dolar harcanmış ve dolayısıyla bu parayı çıkartmak için camiyi müze gibi kullanıyorlar: Girişler maalesef ücretli. İlginç geliyor bana, 'müslümana armağanımız' diyorsun, cami yapıyorsun, sonra? Paralı... İlginç!
Marakeş, Kazablanka ve Rabat. Bu 3 şehirde de taksi renkleri ve fiyat politikaları farklı. Mesela, Marakeş’te havalimanı ile şehir merkezi arasında 150 dirhem verdim. Ama sonradan otelde öğrendim ki hakkı 70 dirhemmiş. Oysa ben 300’den 150’ye inince iyi bir iş yaptım diye düşünmüştüm. Değilmiş. Marakeş taksileri tamamen pazarlık. %50 düşmek de yetmiyor. Daha fazla fiyat kırmak lazım. Taksilerin rengi sarı ayrıca. Havalimanı ile şehir merkezi dışında bence ihtiyacınız olmaz taksiye burada. Gezeceğiniz alan turistik merkezde maksimum 30 dk yürüme mesafesi. Zaten yolda göreceğiniz ilginçliklerle nasıl geçer anlamazsınız. Kazablanka’da durum biraz daha düzenli. Beyaz taksiler pahalı taksiler oluyor, adı Grand Taxi. Bir de kırmızılar ve Petite Taxi. Kırmızı arabalar daha ucuz. 6 ile 14 Dirhem arasında paralar ödedim genelde. Marakeş ile farka bakar mısınız? Bu arada en ilginç notlardan birisi şu: Siz takside müşteriyken, takside müsait koltuk varsa yoldan çevirip binebiliyorlar, şaşırmayın. Aynı şekilde sen taksi çevirdiğinde içinde müşteri varsa sen de binebiliyorsun.
En çok ilgi çeken mesele, Fas’ta Türkçeyi anlama. Anlama derken konuşma değil tabii. Ama Türkçe dili konuştuğunuzu anlıyorlar. 3000-3500 km uzaklıkta bir ülkenin bizim dilimizi anlaması gerçekten çok ilginç gelecek sizlere de. Arkadaşınızla konuşurken, ''Aa Türk müsünüz?'' tepkileri alabilirsiniz. İlk kez başıma geldi ve hoşuma da gitti. Hatta bir Paul şubesinde iki kız arkamızdan su döktü, Türkçe 'görüşürüz' dediler. Nereden mi biliyorlar peki? Dizilerden... İnanılmaz dizi izliyorlar. Muhteşem Yüzyıl, Aşk-ı Memnu, Kurtlar Vadisi vs vs...
V. Muhammed Mozalesi
Rabat’ta ziyaret edilesi yerlerin başında geliyor bu kabristan. Fas’a bağımsızlığını kazandıran ve 1957’den öldüğü yıla kadar ülkeyi kral unvanı ile yöneten V. Muhammed’in ebedi istirahatgahı olan bu kabristan, Hassan Kulesi ve Kraliyet Sarayı ile hemen hemen aynı kompleks içerisinde yer alıyor.
Kasbah des Oudaias
1150 yılında inşa edilen bir yer Kasbah des Oudaias, Sale olarak da bilinen Rabat bölgesinin tam karşısında yer alıyor.
Bou Regreg Nehri’nin Atlas Okyanusu’na döküldüğü yere bakan mavi ve beyaz badanalı evlerin, labirent sokakların bol olduğu bir yer burası.
Hasan Kulesi
Burası yarım kalan bir yapı aslında ama fotojenikliği açısından ve mozalenin hemen karşısında olması açısından turistik bir noktadır. Muhavvidler’in başkent yapacak kadar önem verdikleri Rabat’taki Hassan Kulesi. İnşasını 1195 yılında Yaqub al Mansur’un başlattığı; ancak ölümü ile yarım kalan dünyanın o dönem için en büyük cami projesinin en gösterişli parçalarında birisi olan kule burası.
Sale
Sale, Kasbah des Oudaias’ın hemen karşısında nehrin diğer yakasında yer alan bölgenin adı. Arapça’da kaya anlamına gelen bir yer Sale. Rabat’ta benim vakit darlığım nedeniyle ziyaret edemediğim ama lezzetleri ve sokakları ile fark yaratmış bir cazibe merkezi.
Rabat Hayvanat Bahçesi
Rabat’ta yeni revizyona uğramış ülkenin en büyük hayvanat bahçesi var. Afrika’nın bir safari merkezi olduğunu düşündüğümüzde Fas’ta ziyaret edilecek bir yerine ne kadar büyük bir hayvanat bahçesi olduğu da tahmin edilebilir.Berberi aslanı, flamingo ve timsah türlerinin hem reabilite edildiği hem de doğru üreme ile tekrar doğaya bırakıldıkları bir nevi hayvanat bahçesi dışında safari fabrikası.Rue des Consuls
Rabat’ın otantik pazarı burası, şehrin Medina’sı. Halı kilimden, otantik çantalara, hediyelik eşyadan, yöresel lezzetlere bir çok deneyimi burada yaşayabilirsiniz. Rue des Consuls, şehrin en önemli alışveriş noktası. Burada bir şeyler almayı düşünüyorsanız pazarlık payınızın %50 olduğunu unutmayın aman.
Öncelikle şehirlerde bankalar mevcut, fark ödeyerek isterseniz kartınızdan para çekebiliyorsunuz. ATM’ler yaygın. Dükkanlarda ise kredi kartı çok çok az. Hatta birçok yerde yok diyebilirim. Hatta Marakeş’te bir tabak dükkanında hikayeden bir alışveriş yapayım dedim. Gittim pazarlık etmeye kalktım. 500 Dirhem dediği 1 tabağa. Yok dedim, 450. Yok dedim, 400. Sen ne verirsin dedi? 100, dedim. Tamam dedi. Bu kadar düşeceğini beklemiyordum, hayır mesele şu ki; ihtiyacım da yok. Neyse almıyorum dedim. Tabağı almadım ama pazarlık paylarını öğrendim. 500’den 100’e kadar düşüldü. Sen hesap et. Ona göre yapın pazarlığınızı Faslılarla.
Vaktiniz ve bütçeniz uygunsa Fas’a 7 gece 8 gün ayırabilirsiniz. Marakeş, Kazablanka, Rabat, Fes, Meknes, Şafşavan, Tanca, Ouarzazate, Suvayr ve Sahra Çölünü bu vakit içine sığdırabilirsiniz. Nasıl sığacak yahu demeyin!
Mavilikler İçinde Chefchaouen'i de aman gezmeyi atlamayın. Fırsatınız varsa ülkenin kuzeyinde bu güzelliği de görmenizi öneririm. 1400’lü yıllarda İspanya'dan gelen Araplar ve Yahudiler tarafından kurulmuş.
Kutsal kitabın “kıyafetlerinizin bir tarafına mavi püskül takın” emrinden yola çıkan halk, maviyi sadece kıyafetlerinde değil kapılarında pencerelerinde de kullanmış.
1930'lu yıllarda ise Chefchaouen'e yerleştirilen Yahudi mülteciler sadece kapılarını pencerelerini değil evlerinin duvarlarını, sokaklarını da “gökyüzü ve cenneti” sembolize eden maviyle boyamışlar. Mavi geleneği bugüne kadar süregelmiş. Mavinin aynı zamanda haşereyi, akrebi, sivri sineği kovan bir etkisi de var.
Öncelikle çöle gitmek için en güzel zaman Ekim’den Mayıs'a kadar olan süre. Kum fırtınalarının ocak ile mayıs ayı olduğunu düşünürsek aslında sorunsuz geçecek en güzel dönem Ekim ile Aralık ayları arası.
Marakeş'te çöl deneyimi yaşayacağınız turlar satın alarak 1, 2 ve 3 günlük programlarla bu unutulmaz turu gerçekleştirebilirsiniz.
UNESCO dünya mirası listesinde yer alan Meknes'te Fas'ın otantik ruhunu keşfedebilirsiniz. Rabat’a 130, Fes’e ise 60 kilometre uzaklıkta bir yer Meknes. Yolunuz bu iki şehirden birine düşerse buraya da vakit ayırın derim.
Fas’ta iki tane çay çeşidi var: Berberi çayı ve Fas Çayı. Fas çayı, sadece naneli. Berberi ise içinde zencefil, nane gibi birçok baharatı barındırıyor. Demlikle geliyor, 3-4 bardak çıkıyor. Tüm şehir bunlardan içiyor. Ama bazı restoranlarda black tea, earl grey de mevcut elbette.
UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne giren bu tarihi kent şimdilerde Game Of Thrones dizisinin belli başlı bölümlerinin çekildiği yer olarak ününe ün katmakta. Okyanus kenarında çok otantik bir balıkçı kasabası olan Essaouira, fotoğrafçıların da gözde bölgelerinden birisi.
Ouallywood Film Stüdyoları olarak da bilinen bu kasaba film endüstrisinin egzotik bölgesi olarak da kabul görüyor. 1950'li yıllarda Fransız ordusunun ayrılmasından sonra burası otantikliğini dünya sinemalarına ve dizilerine taşımış durumda. Fırsatınız olursa Fas gezinizde buraya da yer ayırın derim.
Ouzoud Şelalesi özellikle su yoğunluğunun en çok olduğu Mart - Haziran ayında çok güzel oluyor. Marakeş'e 170 km uzaklıkta olan bu şelale Marakeşlilerin en gözde kaçış noktalarından birisi.
Fas’ta Özellikle Marakeş tam bir kaos! Jamaa El-Fna Meydanı şehrin kalbi. Bir o kadar da cümbüş yeri. Burada yılan oynatıcıları, berberi çalgıcıları, maymun gezdirenler, seyyar satıcılar, oyun oynayanlar hepsi bir arada. Özellikle akşamları her cinsten insanın olduğu bir meydan. Burası için hiç bilmezsen aa ne ilginç ne enteresan yorumları yapabilirsin. Ama bilmediğin bir mesela var ki, bunların hepsi aslında birer tuzak. O maymunu, yılanı çekmek istersen sana uygun ortamı sağlıyorlar. Yılanı boynuna sarıyorlar, veya senin telefonunu alıyorlar sen çekiyormuşsun gibi ağzına kadar giriyorlar vs vs. Ama senin görüntü işin bitince sanki bir hizmet almış gibi ''Ee para?'' diye soruyorlar. Sen hafif tebessüm edip 'tabii' deyip 3-5 lira veririm diye düşünüyorsan yanılırsın çünkü bahşişi de beğenmiyorlar. Bu kadar kişiyiz bu kadar mı diyorlar? O ısrarcı tavır yaklaşık 5 dakika kadar sürüyor. Sonunda ya peki diyorlar ya da bir yılanı alıp seni korkutmaya çalışıyorlar vs vs. O yüzdendir ki, ben bu meydanda fotoğraf çekerken çok zorlandım. Hemen bahşiş! Dikkat edin efendim. Ayrıca akşamları karanlıkta cepçi de çok. Çantaya vs dikkat aman!
Marakeş'in 50 km güneyinde yer alan bu kanyon Marakeş sıcağından bunalanların kaçış noktası. Ayrıca badem ve kiraz ağaçlarıyla meşhur bu kanyon yürüyüş yapmak isteyenlerin de tercih ettiği merkezlerden birisi.
Argan ağaçları ve keçiler Fas'ın simgelerinden birisi fakat hakikat biraz farklı. Bu keçiler argan meyvesini çok sevdiği için mayıs ve haziran aylarında dallara çıkıyor ve komik bir görüntü veriyor. Fakat Faslılar bunu biraz fırsat bilmiş ve mayıs haziran ayları dışında da bu görüntüyü turizme kazandırmak için dallara keçileri bağlıyorlar ve onlara oturacakları yatacakları yerler yapıyor. Sebep? İnsanlar fotoğraf çeksin diye... Maalesef dünya hali dedirten bir olay..
Şu dünyada öğrendiğim bi şey varsa dünyanın neresine giderseniz gidin taksiciler şerefsiz ve dolandırıcı, polisler de itici, güvenilmez ve gıcıktır.