Her platformda bir Akıllı Sözleşme çılgınlığı yaşanıyor. Belki şahit oluyorsunuz belki de hiç farkında değilsiniz ama yakın gelecekte kullanmakta olduğunuz birçok teknolojik süreç altından çıkacaklar. Kendi başına tıkır tıkır işleyen, aklı başında bir süreç görürseniz büyük ihtimalle arkasında bu prosedürler çalışıyor olacaktır.
ERC de ne mi? En kısa basit tanımıyla Token oluşturma prensibine öncülük eden belki de ilk protokollerden birisi… Açılımı ise; 'Ethereum Requests for Comment”
Coin neydi? Kendi blokzincir yapısına sahip kripto para birimlerinin genel adıydı. O zaman Token ne? Çok basit; Kendi blokzincir yapısına sahip olmayıp, başka bir blokzincir platformu üzerinde kurulu kripto para birimlerinin genel adı. Özetle, blokzinciri varsa Coin, yoksa Token :)
Blockchain kavramını İnternet ile özdeşleştirecek olursak, Ethereum üzerinde görev yapan ERC çeşitliliğini de, İnternet üzerinde çalışan TP (Transfer Protokol) ile adlandırdığımız protokollere benzetebiliriz.
İnternette üzerindeki en temel ve yoğunluğu olan işlemleri göz önünde bulundurursak e-mail, dosya ve web sitesi trafiğinin başı çektiğini gözlemleyebiliriz. Basitçe bu protokolleri de tanımlamamız gerekirse;
HTTP; Hyper Text Transfer Protokol sayesinde web sitelerine erişim sağlarız.
SMTP; Simple Mail Transfer Protokol sayesinde e-mail akışını düzenleriz.
FTP; File Transfer Protokol sayesinde de dosya alışverişi gerçekleştiririz.
ERC standartları da benzer şekilde sonuna gelen farklı kodlar sayesinde bize Blockchain dünyasında değişik işlevsellikler sunar.
Peki Akıllı Sözleşme ve Standartları nelerdir?
Bu sorular kafanızı kurcalamaya başladıysa gelin kısaca ne olduklarına bakmadan kısa bir kaç tanımı netleştirelim;
Ethereum Nedir : ERC Token altyapısını çalıştırmaya yarayan dünyanın en büyük bilgisayarı olma prensibiyle hazırlanmış bir altyapı sunan ortam
ERC Nedir : Ethereum Requests for Comments kısaltması (yani Ethereum platformuna ait komutların ortak çalışabilmesini sağlayan bir işleyiş protokolü)
Token Nedir : Ethereum platformu üzerinde ERC desteğiyle çalışmakta olan farklı standartlarda tanımlanabilen kod içerikleri
dApp : Decentralized App (yani Dağıtık Uygulamalar)
ERC ardından gelen sayıların özelliklerine geçmeden önce, token standardının neden bu kadar önemli olduğuna bakalım.
Blockchain dünyasında “fat protocol, thin application” (şişman protokol, ince uygulama) diye bir söz vardır ve geleneksel internet dünyasında bu söz “thin protocol, fat application” (ince protokol, şişman uygulama) karşıtıdır.
Bu tanım, internet dünyasında, en karlı ve değerli içeriklerin merkezi ve yoğun kullanılan uygulamalarda yoğunlaştığı anlamına gelir. ARP, IP, TCP, SNMP gibi temel protokoller yalnızca BT uzmanları tarafından bilinir.
Blockchain endüstrisinde ise tam tersidir; değer, uygulamanın üzerinde çalışan protokol katmanında daha yoğunlaşır.
ERC-x, protokol zinciri ve blockchain endüstrisindeki en büyük ekosistem olan Ethereum standardıdır. Platform hem merkezi hem de merkezi olmayan borsalar tarafından desteklendiğinden Ethereum platformunda birçok dApp oluşturulur. Ayrıca, yeni projeler için tokenlar hızlı bir şekilde çıkarılabilir ve piyasaya sürülerek kısa sürede sermaye ve tanıtım ile geliri yüksek projelere altyapı sağlanabilir.
ERC Standartları Hangileridir?
Web 3.0 standartlarının çoğu Ethereum’da sunulmaktadır.
Ethereum’da ERC token standardı sürekli olarak teşvik edilir ve Ethereum’un tüm hızıyla inovasyonunu devam ettiğinin bir başka kanıtıdır.
Bunlar arasında, tanınmış ERC20 ve ERC721 protokolleri, son yıllarda token dalgasını ve oyun alanında homojen olmayan tokenlerin kullanımını teşvik etmektedir. ERC223 ve ERC777 protokolleri ERC20 protokolünün yükseltmelerdir; ERC998 protokolü ERC777 protokolünün pratikliğini genişletir; ERC1337 protokolü, blockchain tabanlı abonelik ve ödeme davranışını düzenler; ERC1400 protokolü token güvenliğini açıklığa kavuşturur; ERC1155 protokolü birden fazla simge işlevi önerir.
ERC-20
ERC-20, 2015 yılında piyasaya sürülmesine rağmen, 2017'ye kadar yaygın olarak kullanılmadı. Herhangi bir blockchain emektarının muhtemelen hatırladığı gibi, 2017'nin ikinci yarısında kripto para ticaretinin hızı önceki iki yıla kıyasla muazzamdı. Bu süre zarfında ETH, bu faktörler nedeniyle hızla popülerlik kazandı:
- Ethereum protokolünün ilk versiyonuydu
- Akıllı sözleşmeleri tanıtan ilk altyapı oldu
- Kullanımı nispeten basitti
ERC-20 temel olarak tokenların yalnızca en basit altı işlevini tanımlar:
- toplam tutar,
- hesap bakiyesi,
- iletim fonksiyonu,
- iletim kaynak adresi,
- para çekme onayı,
- hesap bakiyesi kontrolü ve çeşitli isteğe bağlı fonksiyonlar (token adı, simge ve basamak)
ERC-20'nin ana işlevi “tokenlar” ihraç etmek, o kadar basit. Ancak, tokenları yanlış adrese gönderirseniz, “Üzgünüz! Gönderdiğiniz token kayboldu” şeklinde bir hisse kapılmanız kuvvetle muhtemel. Bu hissin ERC-20 tokenlarında ciddi bir kayba yol açtığını söylemeden geçemeyiz.
Bu tokenin ana özellikleri;
- Yanlış adrese gönderilen paraları kaybetme hatasına çözüm
- GAS tüketiminin ERC-20'nin neredeyse yarısına düşürme
- ERC-20 ile geriye dönük uyum
Bununla birlikte, ERC-223 sadece ERC-20'nin bir genişlemesi olduğundan, mevcut birçok cüzdan bunu desteklemez. Bu yüzden özellikleri biraz daha gelişmiş olmasına rağmen, genel görünümü toz pembe olamadı.
ERC-721
Herkesin NFT olarak bildiği altyapının temel taşı diyebiliriz. ERC-721'i ünlü yapan dApp, blockchain endüstrisinde yaygın olarak bilinen Cryptokitties çılgınlığıdır. ERC-721 ve öncülleri arasında en büyük farklılaştırıcı, ERC-20 ve ERC-223 tarafından oluşturulan homojen tokenların aksine, homojen olmayan tokenlar oluşturmasıdır.
Bu ne anlama geliyor?
Aynı ERC-20 projesi için, A kişisinde bulunan tokenlar ve B kişisindeki tokenlar, miktar dışında farklı değildir. Ancak ERC-721 ile benzersiz kişisel dijital varlıkları gerçek tahsil değeri ile etiketlemek / tescillemek mümkündür. ERC-721 aslında temel bir Bitcoin teknolojisine dayanmaktadır. Bu teknoloji ilk kez icat edildiğinde (ether doğmadan çok önce), Bitcoin dünyasına Bitcoin’den başka gayrimenkul ve varlık sertifikaları gibi şeyler konmak istenmesi ilk fikri doğurdu.
ERC-20 tokenları bölünebilirken, ERC-721 tokenının en küçük birimi bölünemez. Bu şekilde her token benzersizdir. Gelecekte, oyundan, güzel sanatlardan, müzik telifinden bilet sahipliğine ve gelecek nesil oyunlara kadar gittikçe daha fazla gerçek varlık tokenlaştırılabilecektir. Bu yüzden bu tip değerlerin hepsinin şeffaf bir şekilde ERC-721 aracılığıyla Ethereum blokzincirine aktarılabileceğini düşünmek heyecan verici… İzleyip hep beraber göreceğiz.
ERC-223'e benzer şekilde, bu sürüm ERC-20'deki bir geliştirmedir.
Özellikleri:
- Token kaybı hatasına çözüm
- Ağ trafik sorunlarının azaltılması ve Ethereum blokzincirinde ticaret
- Ticaret farklı nokta sürtünmesinin azaltılması
- Akıllı sözleşme işlevini kullanarak işlem verilerini gönderme ve özelleştirilmiş kapasiteye sahip token oluşturma desteği
ERC-1155
Bu protokol ise oyunlar için oluşturuldu. Günün birinde, ekipman, altın paralar, gıda, hammadde içeren bir oyun zinciri olduğunu varsayalım… Yüz binlerce kullanıcı, yüz binlerce katılımcı ve yüz binlerce token sözleşmesine yol açabilecek zincirdeki değer yaratabilecek oyun içi satın alınıp satılabilecek değer atfedebileceklerimiz. Gas maliyeti, yönetim vb. ethereum platform içi sorunlar bir süre sonra dayanılmaz olabilir ki zaman zaman hepimiz bu duruma şahit oluyoruz.
İşte ERC-1155, kullanıcılara bu aşamada bir paket fırsatı sunmak için tasarlanmıştır.
Örneğin, destekleyen bir oyun platformunda oyun içi alışveriş yapıyorsanız, ERC-20 veya ERC-721 ile bir şey satın almak yerine, öğeleri ERC-1155 “alışveriş sepetinize” koyabilirsiniz ve işlem tek bir kasada tamamlanır.
Peki en çok hangi ERC standardı size uygun ?
ERC-20 ve ERC-721 çünkü bir standartla ilgili en iyi şey, daha fazla insanın bunları kullanmayı seçmesidir. Sonunda, en ileri teknolojiyi kazandıran standart değil, adaptasyon, kullanıcı alışkanlıkları, bakım maliyeti ve benzeri gibi bir dizi faktör belirleyici olmaktadır.
Bakalım gelecek dönemin süreçleri bize ne gibi ihtiyaçlar ve bunlara bağlı altyapı farklılıkları doğuracak…
Şimdi siz düşünün, en çok hangisi size / işinize uyar, yeni neler olabilir? ;)
Teknoloji ile kalın ;)
Sevgilerimle.