Sizi 100 Yıl Önceye Götürüyoruz ! Osmanlı Dönemi Gazetelerinden 15 İlginç Haber

11.06.2016 - 11:10

Tarih, sadece kitaplardan okunan birtakım kalıplaşmış bilgilerin ezberlenmesiyle öğrenilemez. Yakın tarihteki insanların yaşamlarını ve sosyal hayatı öğrenmenin en iyi yollarından birisi, dönemin dergi ve gazetelerini incelemektir. Biz burada 'ilk resmi gazete şu yıl kuruldu, ilk özel gazete şuydu' vb. gibi sıkıcı bilgiler vermek yerine, bizzat eski devir gazetelerinden seçtiğimiz ilginç haberleri sizlere sunmayı daha uygun gördük. Gazeteler eski Osmanlı Türkçesi ile basıldığı için, bunları latinize ederek sizlere sunmaya çalıştık. Eski kelimelerin günümüz karşılıklarını köşeli ayraç [ ] içerisinde belirttik. Bunun yanında gazetelerin orijinal sütunlarına dokunmadık.

1. Çocuk Maması Reklamı-Servet-i Fünun Gazetesi, 1899

Çocuğum ne yesin ?

Çocuklar beş-altı aylık olur olmaz umum-i valideler yavrucaklarına en iyi bir gıda tedarik etmek hevesine düşerler. Bu heves kadınlar için pek tabiidir. Zira valide sütü ne kadar çok olsa [da] çocuk altı aylık olunca yalnız inekle beslenemez. Paris'in en meşhur hekimlerinden doktor (Falyer) bu mühim meseleyi nazar-ı dikkate alarak bir çok tecrübe ve tetkikattan sonra (Fosfatin Falyer) namlı madde-i gıdayiyeyi [gıda maddesini] ihtira' [keşif] etmiş ve bu nafi' [faydalı] ihtira' Paris, Londra ve Avrupa'nın bilcümle bütün tıp darülfünunlarından kabul ve mazar-ı takdir olmuştur. Leziz bir madde olup fevkalade mukavvi [kuvvetlendirici] ve mugadi [besleyici] dir. Valide sütündeki besleyici hasanın iki kat kuvvetini haiz olduğundan çocuklar onu yedikçe semizlenir, beslenir, kuvvetlenir çabuk ayağa kalkarlar ve hasta olmaksızın diş çıkartırlar.

(Fosfatin Falyer) ile beslenen çocukların ileride de sağlam ve güçlü kuvvetli adamlar oldukları binlerce emsaliyle müsbettir. Dersaadet ve taşradaki bilimum eczanelerde ve ecza depolarında satılır.

2. Diş Macunu Reklamı-Tercüman-ı Hakikat Gazetesi, 1921

Sağlam bir ağız mükemmel bir sıhhatin aynasıdır. Muntazaman istimal etmek [düzenli kullanmak] şartıyla ancak Kolinoz diş taharet pastası bunu size temin eder. Umumi ticarethanelerde bulunur 'temini talep edilebilir.'

Vekil-i umumisi [Moris Faraci] Beyoğlu cadde-i kebirinde numero 404.

3. İki Adet Hırsızlık Vak'ası-İkdam Gazetesi, 1915

Sirkat [hırsızlık] Ortaköy'de seken [oturan] Melek Hanımın hanesine kimse bulunmadığı sırada sarik [hırsız] dühul ederek [girerek] yirmi lira kıymetinde iğne, dört lira kıymetinde kravat iğnesi ve daha bazı eşya sirkat eylemiştir.

İnebolu ahalisinden Hacı Mustafa evvelki gün tramvayla Karaköy'den Tepebaşı'na çıktığı esnada 12 liralık altın saat kordonu sirkat olunmuştur.

4. Doktor İlanı-Tanin Gazetesi,1912

Göz Kulak Burun Mütehassısı [uzmanı] Doktor Damyaniris

efendi hem muayenehanesini ve hem de ikametgahını Beyoğlu Tünel istasyonu arkasında Karanfil Sokağında (115) numerolu haneye nakletmiştir. Tedavi İngiliz usulü üzeredir. Muayene saatleri her gün öğleden sonra saat (1-5) kadardır. Pençşenbe günleri fukara meccanen [ücretsiz] kabul olunur.

5. İngilizce Dersi İlanı-Tercüman-ı Hakikat Gazetesi, 1919

İngilizce Ders

Londralı bir İngiliz muallim tarafından İngilizce ders veriliyor. Bir ders otuz kuruştur. Talebe otuz ders ikmal ettikten sonra İngilizce konuşacağını muallim taahhüt eder. Yüksek Kaldırımda Tütütya Salonu ittisalında [bitişiğinde] Alman mektebi karşısında Namık Paşa apartmanında numero 3.

6. Defterdarlıktan Hububat Talebi İçin Süre Arttırımı İlanı-İkdam Gazetesi,1915

İstanbul Vilayet Defterdarlığından: Beykoz kazasından hububat i'şarına talep zuhur etmediğinden 15 Haziran sene 331 [1919] tarihinde münkaziye [bitmiş] olan müzayede müddetinin on beş gün temdit [uzatmak] edildiğinden taleplerin müddet-i mezkure zarfında [adı geçen zaman içerisinde] mahalli meclis idaresine müracaat eylemeleri ilan olunur.

7. Türkiye Büyük Millet Meclisinin İkinci Toplantısı-Gaye-i Milliye Gazetesi, 1921

Büyük Millet Meclisinde

Büyük Millet Meclisinin bugünkü ictima'ında [toplantısında] ikinci ictima' senesi bidayeti [başlangıcı] olmak münasebetiyle reis Mustafa Kemal Paşa Hazretleri tarafından ahval-i umumiye-i dahiliye ve hariciyemizle [içişleri ve dışişlerinin genel durumuyla] meclisin bir senelik mesaisinden bahis gayet mühim bir nutuk irad edilmiş [söylenmiş] ve meclis tarafından hararetle alkışlanmıştır.

8. Dikiş Makinesi Reklamı-Tanin Gazetesi, 1911

PRAFF

Meşhur Praff fabrikasının dikiş makineleri. Bir dikiş makinesi satın alınacağı zaman asla ucuzluğuna bakmamalı, en ziyade mükemmelliyet ve metanetine (sağlamlığına) önem vermelidir.

Praff makineleri dünyanın her tarafında büyük bir nam kazanmıştır. En müşkülpesentleri (zor beğenenleri) bile memnun edecek olan böyle bir makine her ailenin bütün ihtiyacatını def'e kafidir. (bütün ihtiyaçlarını ortadan kaldırmaya yeterlidir.)

9. Kıyafet Reklamı-Peyam Gazetesi, 1912

Geliyor, kim, biliyor musunuz? Kış!

Vücudunuzu kışın ba's olduğu hastalıklardan vikaye etmek [korumak] için yegane çare soğuğa karşı tedabir [tedbirler] almaktır. Muhterem müşterilerine mahsus olmak üzere her zaman vakti vaktine mevsimlik elbise celp eden Tiring Mağazaları bu defa kışa mahsus a'la [yüksek] cins ve sıcağı muhafaza eder paltolar, kostümler vesair melbusata [giyileceklere] ait enva-i eşya getirmiş olduğundan ilk kar düşmezden evvel sıcak sıcak elbiseler almak için Tiring Mağazalarına müracaat etmenizi kemal-i ehemmiyetle [büyük önemle] tavsiye ederiz.

10. Beykoz Parkının Açılışı-İkdam Gazetesi, 1914

Boğaz İçinde Büyük Beykoz Parkı yakında küşad edilecektir. [açılacaktır] Fevkalade Eğlenceler Avrupanın en meşhur musikişinaslarından mürekkep [müzisyenlerinden oluşan] orkestra maneviyen icra-i ahenk edecektir. Tiyatroda Paris, Londra, ve Berlin suret-i mahsusada [özel bir şekilde] celp edilmiş olan artistler tarafından en merak-aver [merak uyandırıcı] piyesler oynanılacaktır.

11. Makyaj Pudrası Reklamı-Peyam Gazetesi, 1914

Bembeyaz Menekşe Kokulu Perto Tuvalet Pudrası [Tuvalet kelimesi o dönemde süslenmek ve makyaj yapmak demekti]

Perto tuvalet pudrası vechi [yüzü] beyazlatıp cilde tabii [doğal] bir beyazlık verip latif bir menekşe kokusuyla cildi ta'tir eder. [güzel kokutur] Fiyatı 7 kuruştur.

12. Satılık Ev İlanı-İkdam Gazetesi, 1905

Satılık Haneler

Üsküdar'da İhsaniye'de Çiçekçi bakkal ittisalında [bitişiğinde] vâsi' [geniş] bahçe ve kuyu ile dörder oda ve ikişer sofayı müştemil gayet kullanışlı üç bab mücedded hane [üç kısımlı kullanılmamış ev] satılık olduğundan görüp gezmek ve pazarlık etmek için mezkur [adı geçen] bakkaldan sual oluna.

13. Parasını Değerlendirmek İsteyen Vatandaşlara Öneri-Tercüman-ı Hakikat Gazetesi, 1923

Para Sahiplerinin Nazar-ı Dikkati Celp Olunur !

Her gün gazetelerde sütunlar dolduran ilanata [ilanlara] kapılmayınız ! Her yeri geziniz ve piyasayı iyice öğrendikten sonra paranızı kavi [sağlam] teminat ve emlak mukabili [karşılığı] azami istifade ile işletmek isterseniz bir kere de Bab-ı Ali Caddesinde Adalet Hanında (Delalet) idarehanesine müracaat buyurunuz. Telefon İstanbul 2916

14. Kayıp Çocuk İlanı-İkdam Gazetesi, 1905

Kayıp Çocuk

Uzunçarşı başında Saman Veren Mahallesinde bundan yirmi üç gün mukaddem [evvel] kapının önünde oynamakta bulunan altı yaşında Celaleddin namında bir çocuk kayıp olmuştur. Her kim bulmuş ise Dersaadet Rüsumet Emanetinde evrak odacısı Emin Efendiye teslim olunması insaniyet namına rica olunur.

15. Sahte Ürün Uyarısı-Servet-i Fünun Gazetesi, 1928

Bu Etikete Dikkat

Bomonti gazozlarının etiketleri taklit olunuyor. Asıl etiket budur. Dikkat ediniz ve taklidini almayınız.

ARAŞTIRMALAR

Şemseddin Sami-Kamus-ı Türki, Çağrı Yayınları, İstanbul 1978
Mübahat S. Kütüloğlu-Osmanlı Belgelerinin Dili (Diplomatik), Kubbealtı Neşriyat, İstanbul 1994

İNTERNET KAYNAKLARI