Yukarıda da belirttiğim gibi küresel olarak üretilen besinlerin üçte biri israf edilmekte veya kayba uğramaktadır. Oysa optimal ve sürdürülebilir sağlık yaşam döngüsü sürecinde sürdürülebilir beslenme örüntüsü ile olasıdır. Çalışmalar bunun, bitkisel kaynaklı beslenme ile olasılığı rapor edilmektedir.
Optimal beslenme beklenen yaşam süresi artışı, yaşam sürecinde tüm kronik hastalık risklerinin azalması ve gen ekspresyonunun iyileştirilmesi ile ilintilidir. Minimal düzeyde işlenmiş ve doğaya oldukça yakın, çoğunlukla bitkisel besin kaynaklı beslenmenin sağlığı iyileştirici ve geliştirici olduğu kanıta dayalı verilerle vurgulanmaktadır. EAT-Lancet çalışmasında komisyon, günümüzde uygulanan ve çoğunlukla sağlıksız besinlere dayalı standart diyetlerin yerine sağlık ve çevresel etki temeline dayalı küresel sağlıklı referans bir diyet tanımlamıştır.
Komisyonun kanıta dayalı bilimsel hedeflere göre belirlediği sağlıklı referans diyet; çoğunlukla sebze, meyve, tam tahıl, kurubaklagiller, sert kabuklu yemişleri, az miktarda doymamış yağları, orta düzey miktarlarda deniz ürünleri ve kümes hayvanları içermekte; kırmızı et, işlenmiş et, eklenmiş şeker, rafine tahıl ve nişastalı sebzeleri ise az ya da hiç içermemektedir. Şuraya makalenin ismini yazalım ki et severler beni boş gevezelikle suçlamasın.*
Bu konuda en temel görev toplumun beslenme davranışını şekillendiren diyetisyenlerin ve bu konuda farkındalık yaratabilmeleri adına kişisel çabalarının yeterli olmayacağı kanısındayım. Bu nedenle mesleki eğitim ve öğretim programında sürdürülebilir beslenme, sürdürülebilir sağlık ve sürdürülebilir çevre yaklaşımları yer almalı, diyetisyenler varlıklarını görünür kılmalı, mesleki becerilerinin sadece zayıflatmak ibaret olmadığının altı çizilmeli ve sürdürülebilirlik okuryazarı ve savunucusu olmalıdırlar.
Amerika Birleşik Devletleri 2015 Amerikalılar için Beslenme Önerileri, daha sonra da Katar, Brezilya, İsveç ve Hollanda ulusal beslenme rehberlerinde sürdürülebilirliği dikkate almıştır. Almanya Sürdürülebilir Kalkınma Konseyi ise tüketiciler için sürdürülebilir alışveriş sepeti rehberi yayınlamıştır Bakalım bu doğrultuda Türkiye’de bizlerin de katkıları ile ne gibi gelişmeler olacak?
Yazımı bitirirken doğa ve beslenme arasındaki hassas ilişkinin önemini bilimsel olarak biraz olsun aktarabildiğimi düşünüyorum ve bu konuda meslektaşlarım başta olmak üzere hepinizi daha duyarlı olmaya, öğrenmeye, aktarmaya davet ediyorum.
Daha güzel bir dünyada yaşamak umuduyla…
*Katz DL, Meller S. Can we say what diet is best for health? Annu. Rev. Public Health 2014; 35: 83 -103.
Instagram
YouTube
Facebook