Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş'ye (Şişecam) bağlı 5 bin 561 işçinin 20 Haziran’da başlattığı grev Bakanlar Kurulu kararıyla ‘milli güvenlik’ gerekçesiyle ertelendi. Zam, eşit maaş ve iş güvencesiyle greve giden işçiler karara tepkili. Sendika Danıştay'a iptal davası açacak.
Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş'ye (Şişecam) bağlı işyerlerindeki grev 20 Haziran Cuma günü başladı. Şişecam'a bağlı on fabrikada toplam 5 bin 561 işçi grevdeydi. Grev anlaşmayla değil hükümet müdahalesi ile durdu. En azından 60 günlüğüne. Türk-İş'e bağlı Kristal-İş Sendikası'nın uyguladığı grevin 60 gün ertelenmesine ilişkin Bakanlar Kurulu kararı Resmi Gazete'de yayımlandı. Ertelemeye gerekçe olarak 'grevin, genel sağlığı ve milli güvenliği bozucu nitelikte görülmesi' gösterildi.
Sendika ve işçiler tepkili
Kristal-İş Sendikası karara tepkili. Sendika 'kanundışı' diye nitelediği erteleme kararını, yürütmeyi durdurma ve iptal talebiyle Danıştay’a götürecek. Yazılı bir açıklama yapan sendika, erteleme gerekçesi olan “milli güvenlik” ifadesine de dikkat çekti:
“Pencere ve otomobil camı, çay ve su bardağı ile meşrubat şişesi üreten fabrikalarda uygulanan grevin milli güvenlik ve genel sağlığı bozucu olduğunu iddia etmek akılla, mantıkla, hukukla ve bilimle bağdaşmaz. AKP hükümetinin bu kararının temel nedeninin başta Şişecam olmak üzere sermaye gruplarından gelen talepler olduğunu ve 'genel sağlık ve milli güvenlik' gerekçesinin sadece bahane olduğu biliyoruz. “
‘ Eski maaşla çalışmaya devam'
Kararla ilgili konuştuğumuz Kristal İş Sendikası Trakya Şube Başkanı Hüseyin Seren, işçilerin henüz işbaşı yapmadıklarını ama işe başlayacaklarını söyledi.
Karara işçiler de tepkili. Telefonla ulaştığımız Lüleburgaz’daki Şişecam Fabrikası'nda çalışan işçilerden Cemil Akyıldız, 60 gün boyunca bir şey yapamayacaklarını, aldıkları eski maaşla işe devam edeceklerini söyledi. Gün içinde işbaşı yapacaklarını söyleyen Akyıldız “Artık elimiz bağlı. İşveren sırtını devlete bağlamış. Yapacak bir şeyimiz yok. Yılbaşından beri düşük ücretle çalışıyorduk. 60 gün daha bu şekilde eski maaşla devam edeceğiz. Hepimiz mağduruz. İki ay sonra ne olacağı da belli değil. Her şey işverenin lehine. İstediği gibi hareket edecek. Moralimiz bozuk. Moral bozukluğuyla mecburi işbaşı yapacağız” dedi.
'İş güvenliğimiz yok'
Grevle ilgili karar Resmi Gazete’de henüz yayınlanmadan önce, dün (26 Haziran) Şişecam’ın Lüleburgaz’daki Trakya Cam, Otocam ve Paşabahçe fabrikalarında çalışan grevci işçilerin taleplerini dinledik. Fabrikaların önünde ilk etapta, “Bu işyerinde grev var” yazılı pankart dikkati çekiyordu. Konuştuğumuz tüm işçiler “Bizim amacımız fabrikamızı zarara uğratmak değil. Hakkımız olan emeğimizin karşılığını almak” diyor. Grevci işçiler bir an önce işbaşı yapmak istediklerini ama talepleri karşılanmadığından greve devam ettiklerini belirtti. Sıcaktan korunmak için ağaçların dibinde oturan işçilere, özel araçlarını neden fabrikanın giriş çıkışında park ettiklerini sorduğumuzda, “Ürettiğimiz malı sevketmek istiyorlar. Biz de araçlarımızla yolu kapatarak, yüklü tırların dışarıya çıkmasını engelliyoruz” yanıtını verdiler.
Peki talepleri neler? Neden grev kararı aldılar? Hepsi üç talepten bahsediyor. İş güvenliği, ücretlerin düşüklüğü ve ücret eşitsizliği ile kazanılmış hakların iade edilmemesi… İşçilerden Murat Derviş 28 yaşında. Çorlu’da kirada oturuyor. Kira artı faturalarla 560 TL'yi sadece evin masrafına verdiğini söylüyor. Başaran 900 TL maaş aldığını belirterek şunları ifade etti:
“Bu parayla nasıl geçineceğiz? İş güvenliğimiz de yok. Cam gibi çok tehlikeli, bin 600 derece sıcaklıkta çalışıyoruz. Ani bir dalgınlıkta tehlikeye neden olabilir. Hastalandığımız zamanlarımız oluyor. Doktora gidip, istirahat alamıyoruz. Çünkü işveren raporlu olduğumuz günleri primlerimizden kesmeyi düşünüyor. Ücretler düşük, iş güvencemiz yok. İş güvenliği için kontroller çok yapılmıyor. Bu yüzden buradayız.”
'Eşit maaş olsun'
Bu sırada Murat Başaran araya giriyor, “Robot muyuz hasta olmayalım? İşverenin makineleri bile bozulur” sözleriyle tepki gösteriyor. Başaran 25 yıldır Trakya Cam’da çalışıyor. İki çocuk babası. Fabrikaya asgari ücretle girmiş ama şimdi 2 bin TL maaş alıyor. Konuştuklarımız içindeki en fazla maaş alan işçi o. Greve daha çok yeni başlayan işçi arkadaşları için katıldığını söylüyor. Murat Başaran “Aynı zor işi yapıyoruz ama aynı maaşı almıyoruz. Yeni alınan işçilere asgari ücret veriliyor. Çok yetersiz. Eşit maaş olsun” diyor.
[Fotoğraf: Zeki Öztürk/Al Jazeera Türk]
Ahmet Aksoy, Türkiye genelindeki şişecam fabrikalarında 3300 işçinin asgari ücretle çalıştığını hatırlatıyor.
“Bu maaşla ev geçindirmek zor”
Otocam Fabrikası'nda çalışan Nevzat Çağlayan ise alınan ücreti net olarak anlatıyor: “Mevcut saat ücretimiz ortalama 9 lira 24 kuruş. Bu yıl istediğimiz zammı 1 lira 85 kuruşa çektik. İşveren ise 0.93 kuruş öneriyor. Bizim isteğimiz eşit ücret. Eşit işse eşit ücret de olsun.”
Aynı yerde çalışan Serkan Ortaç da aynı konudan yakınıyor. 11 yıldır çalışıyor. Bir çocuk babası. Eşi hamile. Ayda ortalama 225 saat çalışıyor. Saat ücreti 5 lira. Aldığı net maaş bin 190 TL. Ortaç “Artık dört nüfuslu olacağız. Geçim sıkıntısı artacak. Bu parayla değil ev almak, geçindirmek bile zor” ifadelerini kullanıyor. Ahmet Bahar ise greve 13 yaşındaki kızı Ilgın ile katılmış. Ahmet Bahar 25 yıldır çalıştığını dile getirerek, “Şirket dünya dördüncüsü. Hedefi dünya üçüncüsü olmak. Ama çalışanlarına asgari ücret ödüyor. Yakışıyor mu dünya dördüncüsü bir şirkete” sözleriyle tepki gösteriyor.
Paşabahçe Fabrikası’ndaki greve katılan işçilerden Ahmet Aksoy ise, “eşit işe eşit ücret” talepleri olduğunu belirterek, “Yeni başlayan işçi arkadaşlarımızın çoğu aile katkısıyla geçiniyor. Çok zor koşullarda çalışıyorlar ama geçinemiyorlar. Bu yüzden grev kararı aldık. Taleplerimiz yerine gelmeden greve devam edeceğiz” diyor.
Burhan Ekinci | Al Jazeera Türk