Jordan Peele'in 2022 yılında çekilen yeni filmi Nope, önceki filmlerinden hem konu hem de verdiği mesajlarla oldukça farklı bir yapım. Bu yazıda filmin eleştirisini ve ayrıntılarını sizin için yazdım.
⚠⚠⚠ Bol bol spoiler içerir. İzlemeyenleri uyaralım. ⚠⚠⚠
İyi okumalar dilerim.
Son zamanlarda korku filmleriyle dikkatleri üstüne çekmeyi başaran ünlü yönetmen Jordan Peele, Nope filmiyle ile neo-western film tarzını başka bir boyuta taşımayı amaçlamış. Klasik Western filmlerinin aksine filmin teması ve seçtiği karakterlerle bir farklılık yaratmış. 2022 yılının Temmuz ayında gösterime giren Amerikan korku filmi Nope, normalde beyazlara ve orta batıya ait at yetiştiriciliği mesleğini icra eden siyah bir aile işletmesini merkezine alıyor.
Peele'in hem yazıp hem yönettiği Nope filminde siyah ırk yine başkahraman ve tarihin tekrarlandığı akışı izleyiciye sunuluyor. Peele filmde ilk hareketli görüntüde yer alan jokeyin siyah olduğunun altını çizerken, Amerikan kültürünün absürtlüklerle dolu western'i hatırlatıyor. Get Out ve Us filmine kıyasla dünyadışı ögeler bu filmde daha fazla.
Aslında komedyen olan Peele'in, 2017 yılında ilk yönetmenliği yaptığı Get Out (Kapan) fiminde gizem yaratan olay örgüsü, korku ve hicvi bir arada toplaması ses getirmişti. Filmde gerilimi adım adım “ırkçılık” teması üzerinden artırırken aniden izleyiciye rahatsız edici kahkahalar attırabildiğini ve fantezi ögelerinin uçuk noktalara vardığını söylemek mümkün.
2019 yılında gösterime giren Us (Biz) filminde 1960 yılında Alacakaranlık Kuşağı’nda yayınlanan Mirror Image adlı bir bölümden esinlenmiş. Peele’ın filmi birçok farklı kavrama ve temaya temas ediyor. Yönetmen kurguyu alt türlerle ilişkilendiriyor. Paranayolar üzerinden giden Peele, bu filmde “dışarıdakiyle”, ve “öteki”yle, kendinden daha aşağı olanla “aynılaşma” paranoyası.
Western ve bilim kurguyu bir araya getiren filmde, filmler için at eğiten çiftliği olan Haywood kardeşler çiftliklerinde garipliklere tanık olurlar. Bir süre sonra tanık oldukları şeyin ufo olduğunu düşünürler ve ufo'yu görüntülemeye karar verirler. Ancak sonrasında bunun bir ufo olmadığını, aksine önüne gelen her şeyi yiyen bir hayvan olduğunu anlarlar. 2 saat 10 dakika süren filmde seyirciye bilim kurgu korku karışımı gerilimi hissettirilir. Ancak hem başroller hem de yan karakterlerin film içerisindeki gerçek amaçları ve rolleri eksik kalmıştır.
Uganda kökenli İngiliz oyuncu Daniel Kaluuya'nın başrolünde olduğu O.J. karakteri film boyunca çok donuktu. Çiftliğinde dünyadışı bir varlığın olduğuna kolay alışması, yaratığın saldırılarına karşı verdiği tepkiler hiç gerçekçi değildi. Hatta filmin ilerleyen sahnelerinde yaratıkla nasıl mücadele edeceğini birden kavramış olması ve planlar yapması da filmin kaliteli kurgusuna zayıf kalmış. Kız kardeşi ve diğerleriyle olan zayıf bağlantısı da kendisini baş karakter olmaktan çıkarıp yan rol durumuna düşürmüş.
Keke Palmer'in canlandırdığı ve O.J'nin kız kardeşi Emerald Haywood, abisine göre daha hareketli ve enerjik bir karakter. Filmde abisinin, 6 ay önce ölen babasının at çiftliğini satacağını öğreniyor. O esnada at çiftliğinde gelişen esrarengiz olaylar yüzünden çiftlikte kalıyor ve abisiyle uzaylı yaratığın peşine düşme kararı alıyor. Amacı yaratığın fotoğrafını çekmek, Oprah'ta yayınlamak, ün ve para sahibi olmak. Ancak bilim kurgu ve korku temelli olan bir filmde Emerald'in para amacı çok basit ve zayıf kalmış görünüyor. Amerikan sinemasındaki uzaylı anlayışını Peele, kendince absürt bir şekilde yaratmaya çalışmış ama pek başarılı olamamış.
Filmin yan karakterleri hikayenin tam içerisinde değil maalesef. Haywood kardeşlerin yaratığı görüntülemek için aldığı kameraları eve getiren Angel ve yine kardeşlerin yaratığın filmini çekmesi için yalvardıkları Antlers Holst'un filmdeki motivasyonları ve hedefleri belirsiz. Angel, izleyicilere tipik uzaylılarla ilgilenen bir sade Amerikan vatandaş havası verirken, Holst ise gizemli görünen ancak ne olduğu anlaşılamayan yönetmen havasıyla filmde önemli bir yere sahip değil. Aslında Jupe hariç!
Filmin en renkli karakteri Jupe Park. Kendisi eski bir dizi oyuncusu ve şimdilerle gösteriler yapan bir işletmeyi çalıştıran bir adam. Jupe 1990'lı yıllarda oynadığı bir dizide şempanze çıldırıyor ve herkesi öldürüyor. Jupe bu korkunç trajediyi izlemek zorunda kalıyor. Şempanze Gordy, Jupe'u fark ediyor ancak ona dokunmuyor. Bu olaydan sonra Jupe hayvanlara karşı çok ilgili. Filmde Jupe'un bu özelliği maalesef seyirciye gösterilmiyor.
Jupe, bir gösterisinde kalabalık insanların önünde beklerken yaratık ortaya çıkıveriyor ve Jupe'u, izleyenleri, gösteri alanını her şeyi yutarak yiyor. Gösteri alanındaki Haywood kardeşlerden satın aldığı at hariç. Filmde sonradan anlıyoruz ki Jupe, yaratığı satın aldığı atlarla besliyormuş. O sahnede bir şekilde atı yiyemeyen yaratık, etrafında ne bulursa onlarla besleniyor. Tabii filmin kurgusu düşünüldüğünde Jupe bu gösteriyi hep yapmış ve izleyenlerin hiç mi dikkatini çekmemiş bu yaratık diye soruyor insan. Haywood kardeşlerin yeni keşfetmesi de kurgunun kopuk tarafı maalesef.
Peele'nin filmin başında seyirciye ufo olarak resmettiği yaratık, uzaylı olmamakla birlikte ne bulduysa yiyen bir varlık. Yönetmen yaratığı yazarken kum doları hayvanından esinlenmiş. Bunlara bazen deniz bisküvisi de denilebiliyor. Filmde O.J. tarafından yaratığın oraya geliş amacının kendi bölgesini korumak olduğu dile getiriliyor. Yaratığın bir şeylerle beslenirken çıkardığı sesler oldukça ürkütücü. Her şeyi yutabileceği bir sistemi var, hatta işine yaramayan şeyleri yediğinde bunları dışarı geri atıyor. Filmin gündüz sahneleri ile birleştiğinde yaratığın yer aldığı sahneler oldukça parlak ve etkileyici. Filmin görüntü yönetmenliğinde Hoyte van Hoytema ve Tenet'ten ya da birçok başarılı filmlerden tanıdığınız kadrolu görüntü yönetmeni Christopher Nolan yer alıyor.
Filmin yaratık sahneleri oldukça ürkütücü ama yönetmenin vermek istediği mesaj bundan ibaret değil. Yönetmenin amacı seyircinin gözlerini Amerikan tarihindeki sömürge algısına çevirmek ve bunu din üzerinden yapmaktır. Filmin giriş sahnesinde 'nahum 3:6: seni pislikle sıvayıp rezil edeceğim. dehşetle seyredecek herkes seni.'' yazıyor. Bu da Asur başkenti Ninova'da olanların hikayesine bir göndermedir. Tanrı, Jonah'a yani Yunus'a Ninova'ya gidip onları uyarmasını yoksa onları cezalandıracağını söylemesi için elçi olması görevi verir. Yunus buraya gitmek yerine gemiye biner ancak fırtına kopar ve Yunus bir balina tarafından yutulur. Filmdeki yaratık da balina gibi de insanları yutar, işe yaramayan eşyaları da vahşi hayvan gibi kusar. Yaratığın amacı da cezalandırmaktır.
Irk ayrımcılığını sosyolojik açıdan ele alan Jordan Peele ilk iki filmiyle izleyiciyi rahatsız etmeyi hedeflemişti. Western türü, acı hicvi ile Jordan Peele korku-gerilim türünün bilinen temalarını farklı bir şekilde işliyor. Metaforlar, semboller, göndermeler ve alt metinler aracılığıyla temalarına zenginlik katmaya çalışıyor. Bu arada ırkçılık, yabancı düşmanlığı gibi sosyal konulara da değiniyor. Ancak Nope ağır ilerlemesi, senaryosunda boşluklar barındırması ile beklentilere cevap veremeyen bir film. Birçok konuya değinmek istediği için Peele maalesef dağınık olan senaryoyu bir araya toplayamamış.
Filmi izlediyseniz neler düşünüyorsunuz? Yorumlarınızı ve film eleştirilerinizi bekliyoruz.
Ilk yarim saat cok gergindi sonra tipik creature filmi oldu boyle filmleri sevdigin icin keyifle izledim ama devrim falan beklemeyin "gordy" hikayesi ayri film yapilabilir