Hadi gelin dünyadaki en prestijli ödüllerden biri olan Nobel Ekonomi Ödülü'nü kazanan isimlere göz atalım! Tüm bu isimler paranın, ekonominin ve toplumların nasıl işlediğini çözmeye yönelik ilham verici çalışmalar yapmışlar. Hadi bu ödülü kazanan 12 parlak zekâya biraz daha yakından bakalım!
2024 yılında Nobel Ekonomi Ödülü'nü kazanan Daron Acemoğlu bir Türk ekonomist olarak büyük bir gurur kaynağı oldu. Simon Johnson ve James Robinson ile birlikte 'kurumların ekonomiler üzerindeki etkisi' üzerine yaptığı derinlemesine araştırmalarla bu ödülü kazandı. Acemoğlu’nun çalışmaları, ekonomik büyümenin ve kalkınmanın yalnızca doğal kaynaklar veya teknolojiyle değil güçlü ve etkili kurumlarla mümkün olduğunu savunuyor. Bu görüş birçok ülkenin kalkınma stratejilerini yeniden şekillendirdi.
2023’te Nobel Ekonomi Ödülü’nü kazanan Claudia Goldin kadınların iş gücündeki yerini ele alan devrim niteliğinde çalışmalar yapmış bir ekonomist. Kadınların kariyer yollarındaki engelleri inceleyerek iş gücü piyasalarındaki eşitsizlikleri gözler önüne serdi. Goldin, ekonomi dünyasında kadınların sesini duyurmanın ve iş gücündeki eşitsizlikleri gidermenin ne kadar önemli olduğunu gösterdi.
2022 Nobel Ekonomi Ödülü ekonomist Ben Bernanke, Douglas Diamond ve Philip Dybvig'e verildi. Bu üç isim finansal krizlerin ekonomi üzerindeki etkilerini inceleyen önemli çalışmalar gerçekleştirdi. Özellikle bankaların kriz zamanlarındaki rolünü ve bankacılık sisteminin çökmesinin büyük ekonomik felaketlere yol açabileceğini ortaya koydular. Onların araştırmaları finansal sistemin sağlamlığını korumak için alınması gereken önlemleri belirledi.
2021 Nobel Ekonomi Ödülü iş gücü piyasası ve eğitim üzerine doğrudan deneysel verilere dayalı çalışmalar yapan üç ekonomiste verildi. David Card, Joshua D. Angrist ve Guido W. Imbens, ekonomi teorilerini test etmek için gerçek dünya verilerini kullanarak nedensel ilişkilere dair çok önemli bulgular ortaya koydular. Onların bu çalışmaları ekonomi dünyasında devrim yaratacak kadar önemli sayıldı.
2020 Nobel Ekonomi Ödülü piyasa tasarımı üzerine yaptıkları çalışmalarla Paul R. Milgrom ve Robert B. Wilson’a verildi. İki ekonomist açık artırmaların nasıl daha verimli hale getirilebileceğine dair yenilikçi teoriler geliştirdi. Özellikle yeni açık artırma formatları, radyo frekanslarının ve diğer kaynakların dağıtımında büyük iyileşmelere yol açtı. Bu çalışmalar daha adil ve verimli kaynak tahsisi sağladı.
2019 yılında yoksullukla mücadele adına büyük bir adım atıldı. Nobel Ekonomi Ödülü bu alanda yaptıkları devrim niteliğindeki araştırmalarla Abhijit Banerjee, Esther Duflo ve Michael Kremer’e verildi. Üçlü, yoksullukla mücadelede “ne yapmalı, nasıl yapmalı” sorusuna yanıt ararken küçük çaplı saha deneyleri yaparak gerçek dünya verileriyle etkili çözüm yolları geliştirdiler. Bu araştırmalar gelişmekte olan ülkelerde yoksulluğu azaltma konusunda daha etkili politikaların ortaya çıkmasına yardımcı oldu.
2018 Nobel Ekonomi Ödülü iklim değişikliği ve teknolojiye dair katkılarından ötürü William D. Nordhaus ve Paul M. Romer'e verildi. Nordhaus, iklim değişikliğinin ekonomik etkilerini inceleyerek çevre ve ekonomi arasında nasıl bir denge kurulması gerektiğine dair çığır açıcı bir model geliştirdi. Romer ise ekonomik büyümenin özellikle yenilikçi fikirler ve teknolojiler aracılığıyla nasıl hızlandırılabileceğini gösterdi. İkisi de bu çalışmalarıyla ekonomilerin sadece doğal kaynaklar değil yaratıcı fikirler ve sürdürülebilir çevre politikalarıyla da büyüyebileceğini kanıtladı.
2017 Nobel Ekonomi Ödülü davranışsal ekonomi alanındaki katkıları nedeniyle Richard Thaler’a verildi. Thaler, insanların kararlarını alırken her zaman mantıklı ve rasyonel davranmadığını göstererek ekonomi teorilerinde devrim yaptı. Özellikle 'nudge' teorisiyle tanınan Thaler insanların daha iyi kararlar almasını sağlamak için küçük, ince ayarlamalarla yönlendirilmesi gerektiğini savundu. Bu yaklaşım sağlık, tasarruf ve çevre gibi alanlarda daha akıllıca seçimler yapılmasına yardımcı oldu. Yani Thaler, ekonomiyi insanların psikolojik yönleriyle harmanlayarak daha gerçekçi ve etkili hale getirdi!
2016 Nobel Ekonomi Ödülü sözleşme teorisi üzerine yaptıkları katkılarla Oliver Hart ve Bengt Holmström’e verildi. Hart, mülkiyet hakları ve sözleşmelerin ekonomik etkilerini inceleyerek sözleşme yaparken tarafların nasıl daha verimli ve adil bir şekilde anlaşmalar yapabileceğine dair önemli teoriler geliştirdi. Holmström ise sözleşmelerin özellikle performans değerlendirmeleri ve teşvikler üzerindeki etkisini araştırarak şirketlerin daha iyi yönetilmesi için çözüm önerileri sundu. İkili, anlaşmaların ve sözleşmelerin ekonomi üzerindeki rolünü daha iyi anlamamıza yardımcı oldular.
2015 Nobel Ekonomi Ödülü yoksulluk ve tüketim üzerine yaptığı çığır açıcı araştırmalarla Angus Deaton’a verildi. Deaton insanların yaşam standartlarını, tüketim alışkanlıklarını ve refah seviyelerini nasıl ölçtüğüne dair derinlemesine çalışmalar yaptı. Özellikle gelir eşitsizliği ve sağlık üzerine yaptığı araştırmalar ekonomi politikalarının insanlar üzerindeki etkilerini daha iyi anlamamıza yardımcı oldu. Yani bu ödül insanların daha iyi yaşam koşullarına nasıl kavuşabileceği üzerine yapılan önemli bir keşifti!
2014 Nobel Ekonomi Ödülü piyasa düzenlemeleri ve monopolistik rekabet üzerine yaptığı önemli çalışmalarla Jean Tirole’a verildi. Tirole, özellikle şirketlerin ve devletlerin rekabeti nasıl yönlendirebileceğine dair teoriler geliştirdi. Piyasadaki büyük oyuncuların küçük firmalar üzerinde ne tür etkiler yaratabileceğini inceleyerek güçlü piyasa oyuncularının rekabeti engellemeye yönelik stratejilerine karşı nasıl etkili düzenlemeler yapılması gerektiğini gösterdi. Kısacası Tirole’un çalışmaları sadece büyük şirketlerin değil tüm ekonomik sistemin daha adil ve verimli çalışmasını sağlamak adına kritik bir rol oynadı.
2013 Nobel Ekonomi Ödülü finansal piyasalardaki belirsizlik ve krizler üzerine yaptıkları araştırmalarla Robert Shiller, Eugene Fama ve Lars Peter Hansen’e verildi. Shiller, finansal balonların neden oluştuğunu ve piyasa dalgalanmalarını inceledi, Fama piyasalarda bilgi akışının etkinliğini gösterdi ve Hansen ise ekonomik modelleme konusunda belirsizliğin rolünü araştırarak piyasaların davranışlarını daha iyi anlamamıza yardımcı oldu. Bu üçlü, finansal krizlerin dinamiklerini açıklayan ve daha sağlam piyasa düzenlemeleri geliştirilmesine olanak sağlayan teoriler geliştirdi. Sonuçta, ekonominin karmaşık yapısını daha iyi çözümleyebilmek adına önemli bir adım atıldı!