Gündelik hayatın temposunda fark edilmiyor; ama kullandığımız dil pek çok kod ile dolu. Günlük hayatta çoğu kez kulağa gelen kısaltmaların açılımlarının ne olduğu, hangi dillerden geldiği ve ne gibi anlam kaymalarına uğradığı birçok insanın bilmediği konular arasında.
İşte sosyal hayatımızda sık kullandığımız ama anlamını bilmediğimiz kısaltmalardan bazıları:
Pek çok kere İETT otobüsüne bindiğimizde birilerinin “Fazla Akbil’i olan var mı?” yakarışlarını duymuşuzdur. “Akbil”in açılımının anlamı “Akıllı Bilet”
Otobüslerde kullanılan; fakat otobüs kelimesinin geçmediği İETT’nin açılımının İstanbul Elektrik Tramvay Tünel İşletmeleri olarak geçiyor. 1939 yılında kurulan köklü şirket, 1993 yılına kadar İstanbul ve Anadolu havagazı dağıtım sistemlerini ve 1984 yılına kadar troleybüsleri işletmiş. Ayrıca şirket 1982 yılında Türkiye Elektrik Kurumu’na (TEK) devredilen İstanbul’un elektrik hizmetlerini de karşılamış. Yıllar geçtikçe sadece toplu taşıma hizmeti vermeye başlayan şirketin ismi de geçmişten kalmış.
“KJ” televizyon yayınlarına yazı bindirmek için eski zamanlarda kullanılan 'karakter jeneratörü' adlı cihazın kısaltmasıdır.Televizyondaki altyazıları yazan kişiler ise KJ operatörü olarak adlandırılıyor. Yoğun dikkat gerektiren bu meslekte yapılan hatalar zaman zaman sosyal medyayı sallayan haberlere dönüşüyor.
İngilizce açılımı Chief Executive Officer olan CEO, herhangi bir firmada ortaktan sonra gelen ve sermaye ile ilgili olmayan; ama o işletmeyi yöneten ve bundan bağımsız sorumlu olan kişidir.
“Patriot” sözcüğü Suriye sınırında ortaya çıkan güvenlik problemleriyle gündelik hayatımıza bir anda girdi. Almanya, ABD ve Hollanda gibi NATO dolayısıyla müttefikimiz olan devletler Esad’ın füzelerinden Türkiye’yi korumak için Kahramanmaraş, Gaziantep ve Adana’ya Patriot füze savuma sistemini kurdu. “Phased-Array Tracking and Intercept Of Target” (Faz dizimli hedef takipleme ve önleme) şeklinde uzun bir açılımı olan bu füze sistemi, soğuk savaş döneminde Sovyet bombardıman uçağı ve seyir füzesi tehdidine karşı ABD’nin ve Avrupa’daki müttefik ülkelerin korunması amacı ile geliştirildi. 1991 yılında Körfez Savaşı’nda ve 2003 yılında ABD’nin Irak’ı işgalinde kullanılan “Patriot”un kelime anlamının “vatansever” olması ise fazlasıyla manidar.
Polivinil klorür’ün kısaltması olan PVC, kapı ve camlarımızın yanında evimizin pek çok yerinde kullanılır. PVC, kimyasal endüstrisinin en değerli ürünlerinden olan bir tür plastiktir.
İngilizce açılımı Search Engine Optimisation olan SEO ise; Google, Yahoo, Msn Search gibi arama motorlarında belirli kelimelerde üst sıralara çıkmak için site içi ve site dışı faktörlerin uygulandığı ve bu uygulama sürecinde sonucu başarıyla sonuçlanmış işlemler, uygulamalardır. SEO bir şahıs değildir. SEO arama motorları için en başarılı sonuca uzanan işlemler sürecidir.
WC, İngilizce'de Water-Closet anlamına geliyor. Düz çeviri de Su-Dolap olarak anlaşılabilir ama İngilizler de, Su-Klozet anlamını taşıyor. 20.yy'ın ortalarında İngiltere'de vuku bulmaya başlayan WC, bugün hemen her ülkede tuvalet simgesi olarak görülüyor. Yani uluslararası tuvaletin simgesi, WC'dir.
Kökenleri radyo yayıncılığının hareketlendiği yıllara olan 1937’lere dayanan DJ yani Disk Jokey, müzik akışını kontrol eden, parça seçiminde ve parçalar arası geçişlerde uyum sağlamakla görevli kişiye verilen isimdir. DJ'lerin görevi sadece program sunmak veya parça çalmak değildir. Ayrıca tür gözetmeksizin müzik veya remix de yaparlar.
Zamanında Elektrik, Gaz ve Otobüs hizmetlerini sağlaması için kurulduğundan bu kelimelerin baş harfleri kullanılarak kuruma EGO adı verilmiştir. Ancak 20 yıl kadar önce elektrik ve doğalgaz dağıtım işleri kurumdan alınarak TEDAŞ (bir yıl kadar önce de TEDAŞ'tan BEDAŞ'a geçti) ve BOTAŞ'a verilmiştir. O zamandan beri kurum sadece ulaşım hizmetleri vermektedir. Metro hatları da EGO tarafından yapılır, işletilir, denetlenir.
2002 yılında hayatımıza giren Özel Tüketim Vergisi olarak tanımlanan ÖTV; motorlu taşıtlar, petrol, tütün ürünleri ve alkollü içecekler gibi lüks mal veya ürünlerden miktar veya değer üzerinden alınan vergidir.
Milli İstihbarat Teşkilatı’nın kısaltmasıyla sıklıkla karıştırılan MIT, dünyanın en ünlü üniversitelerinden olan ABD'deki Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nün kısaltması olarak da kullanılmaktadır.
Geçtiğimiz günlerde CNN Türk’ün MIT Technology Review’in bilimsel araştırma konuları ile ilgili haberinde Milli İstihbarat Teşkilatı’nın logosunu kullanması ise sosyal medyada alay konusu olmuştu.
İnternet Film Veritabanı anlamına gelen IMDb, tüm dünyadaki filmlerle ilgili resimleri, fragmanları, filmler ile ilgili bilgileri online olarak tutan ve kullanıcılarına sunan bir web sitesidir.
Çevresel Etki Değerlendirme uygulamasının kısaltması olan ÇED, herhangi bir projenin çevre üzerindeki önemli etkilerinin belirlendiği bir süreçtir. ÇED nedir sorusunun yanıtı ise şu şekilde; ÇED, yeni proje ve gelişmelerin çevredeki sürekli veya geçici potansiyel etkilerinin sosyal sonuçlarını ve alternatif çözümlerini de içine alacak şekilde analizi ve değerlendirilmesidir.
MOBESE,“Mobil Elektronik Sistem Entegrasyonu” diye biliniyor; ancak araştırmacı-yazar İlhan Taşçı'nın, Kırmızı Kedi yayınlarından yeni çıkan kitabı 'Paralel Hat'ta verdiği bilgilere göre bu açılım MOBESE kısaltmasından sonra ortaya çıktı. MOBESE; Murat, Osman, Basri, Erin, Süleyman, Erdoğan isimlerinin baş harflerinden oluşuyor. Yani sistemi kuran polis ve mühendislerin baş harfleri.
CERN Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi anlamına gelen Fransızca Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire sözcüklerinin kısaltmasıdır. Bu kurum, İsviçre ve Fransa sınırında yer alan dünyanın en büyük parçacık fiziği laboratuvarıdır.
Açılımı Irak ve Şam İslâm Devleti. IŞİD'in İngilizcede kısaltması ise ISIS.
5 Mayıs 1990’da İstanbul’da kurulan MÜSİAD Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği nin kısaltması olup eski adı Müslüman Sanayici ve İş Adamları derneğidir.
CC: Carbon Copy kelimelerinin kısaltmasıdır. Bu şekilde eklediğiniz kişilere mailin bir kopyası gider. BCC: Blind Carbon Copy kısaltmasıdır. Bu şekilde eklediğiniz kişilere de mail gider ancak Gönderilen ve CC kısmına yazdığınız kişilerin bundan haberi olmaz.
Kaan BORA‘nın genel yayın yönetmenliğini yaptığı spor gazetesi AMK, ilk çıktığı zamanlar gazetenin ismi nedeniyle büyük tepki çekti. AMK Gazetesi yönetiminden yapılan açıklamada ise gazetenin açılımı: Açık, Mert ve Korkusuz.