Sevdiğiniz Kişi Sürekli Geçmişte Yaşananları Yanlış Hatırladığınızı Söyleyerek Sizi Manipüle mi Ediyor?

29.12.2019 - 22:27

Bazı insanlar karşısındakini manipüle etmek için her şeyi yapar. Bunlar arasında en korkuncu Gaslighting'e sizin de maruz kaldığınıza eminiz.

Bu ilginç durumu irdelerken şu kitaptan, burada yer alan makaleden ve şu yazıdan faydalandık.

Öncelikle terimin Türkçe karşılığının henüz olmadığından bahsetmekte fayda var, o yüzden direkt olarak Gaslighting diyeceğiz.

Neden bir karşılığı yok, çünkü sözcüğün kaynağı bir olaydan ziyade bir tiyatro oyununa dayanıyor. Işıklar Sönerken adıyla filmleştirilen bu senaryoda bir çiftin hayatı anlatılıyor. Erkek, karısı fark etmeden her gün evlerindeki gaz lambasını ayarlarıyla oynuyor ama öyle bir ayarlama yapıyor ki asla fark edilmiyor.

Kadın ışığın her gün biraz daha azaldığını fark etmeye başlıyor ama bunu birinin yapmış olacağını hiç düşünmüyor, emin olamıyor.

Kocasının ışığın ayarını değiştirmesi için bir neden bulamadığından algılarında bir problem yaşadığına inanmaya başlıyor.

Işığın kuvveti hiç azalmamış ama onun algıları bozulmaya başlamış...

Burada unutulmaması gereken detay, adamın amacının da kadının kendi algılarından şüphe duymasını sağlamak olduğu. Adam senaryoda sürekli kadının unutkan, dikkatsiz olduğunu vurgulayarak eylemini temellendiriyor, üstüne gaz lambası detayı da eklendiğinde kadın problemin kendisinde olduğundan emin oluyor.

Bu şüpheler onu tekinsiz bir yola çıkarıyor ve aklını kaçırdığını düşünüyor. Basit bir olaydan doğan etki kadının hayatını yerle bir ediyor.

Adam yarattığı bu atmosferin üzerine kadına istediği her şeyi yaptıracak bir manipülasyon gücüyle yaklaşıyor, kadın ise olan bitenden habersiz bir biçimde tüm bunlara maruz kalıyor.

İşte, Gaslighting terimi de bu senaryoda yaşanan korkunç manipülasyon etkisinden doğuyor. Amaç kişinin kendinden şüphe edecek noktaya gelip karşısındakinin istediği her şeyi yapacak kadar zayıf hissetmesi.

Gaslighting politikacılardan, patronlardan tutun da hayatımızda yer alan, kıymet verdiğimiz insanlara dek farkında olmadan yapılan bir tür psikolojik işkence.

Muhtemelen onlarca kez buna maruz kaldık ve kalmaya da devam edeceğiz. Sebebi basit: Güvendiğimiz, sevdiğimiz insanların bu tip bir manipülasyona girişmeyeceğine inanıyor olmamız her şeyin başlangıç noktasını oluşturuyor.

Gerçekleri manipüle eden kişi adım adım karşısındakinin karar alma becerilerini de silip atıyor, bu da Gaslighting'e uğrayanın sonunda kendisini bu duruma getirene bağımlı hale gelmesine yol açıyor.

Ayrıca bu tip bir manipülasyonun en korkunç etkisi, maruz kalanların onlara bunu yapan kişileri tek güvenilir kişi olarak görmeleri.

Yani manipüle edilmek, gerçeklerden yoksun bırakılmak bir yana kişi artık karşısındakini gerçekleri suratına çekinmeden vuran, onun iyiliğini isteyen tek kişi olarak görüp tüm güvenini ona transfer ediyor.

Gaslighting yapan kişiler her zaman bunun farkında olmayabilir ama ortaya çıkan sonuç her zaman trajik, bunun farkında olmak gerek.

Gaslighting tespiti için bir kılavuz oluşturmaya başlasak herhalde ilk maddeye hafızanızı sorgulayan kişilerle başlayın derdik. Olaylar yaşandıktan sonra bir tartışma esnasında hayli berrak biçimde hatırladığınız şeylerin hatalı olduğunu belirtip üstüne bir de hafızanızın zayıf olduğundan bahsediliyorsa kaygan bir zeminde olduğunuzdan şüphelenin.

Şüphelenin diyoruz çünkü ikinci ihtimal gerçekten unutkan olmanız. Farklı insanlara dair olayları hatırlarken benzer problemler yaşamıyorsanız ve unutkan olmadığınıza ikna olduysanız Gaslighting yaşıyor olmanız muhtemel.

Hiçbir sonuca gitmeyen tartışmalar... Ortadaki konunun ne olduğu bile unutuldu ama tartışma asla sona ermiyor.

Bu tip durumlarda konudan bağımsız olarak insanlar haklı olmaya çalışabiliyor, bu da onları ulaşmaya çalıştıkları hedef için bazı gerçekleri manipüle etmeye itiyor. Gaslighting de böyle 'masum görünen' bir sebeple doğuyor zaten. Karşınızdaki bu tip bir manipülasyona giriştiğinde ona gerçekleri açıklamaya çalışmak verilecek en yaygın yanıt.

Ama genelde işe yaramıyor.

Bir noktadan sonra karşınızdaki kişi gerçekliği değiştirmek için var gücüyle çabalıyor ve oyun başlıyor.

Sz onun fikirlerini normal görmeye başlıyorsunuz, o bu damardan ilerliyor ve gerçeklik psikolojiniz üzerinde korkunç etkiler bırakarak değişiyor. Örneği romantik ilişkiler özelinde verdik ama iş hayatınızda, politikada, okulda her yerde bu tip Gaslighting örnekleriyle karşılaşmanız mümkün.

Artık bu tip bir oyunla karşılaştığınızda onu tanıyacaksınız, siz siz olun manipülasyona gelmeyin. 😎