Sergüzeşt, Milli Eğitim Bakanlığı'nca 100 Temel Eser listesine alınmış bir romanımızdır. Tanzimat Dönemi eseri olan Sergüzeşt, döneme dair birçok ayrıntıyı okuyucusuna aktarır. Yazar, toplumsal yapıları da eleştirmiş, halkı eğitmeyi amaçlamıştır. Sergüzeşt bu özellikleri yönüyle 'ilk gerçekçi roman' olma özelliği taşır. Peki Sergüzeşt konusu nedir, kimin eseridir?
Gelin detaylıca inceleyelim...
Sergüzeşt, esareti konu edinen romanlardan biridir. Sergüzeşt, kelime anlamı olarak 'macera' manasına gelir. Avrupa görmüş, sanata ve edebiyata düşkün olan Celal bey ile cariye bir genç kız olan Dilber'in yasak aşkını konu edinir.
Dilber, Kafkasya'dan gerirlen ve konaklarda çalışan genç ve güzel bir kızdır. Dilber, Avrupa'dan dönen Celal Bey'in dikkatini çeker. Celal Bey, Dilber'i resimlerinde manken olarak kullanmaya başlar.
Dilber ve Celal Bey'in aşkı ise halk tarafından uygunsuz görülür. Romanda halkın eğitilmesi, köhneleşmiş kurumlar ve düşünceler ustalıkla aktarılmıştır.
Sergüzeşt, Samipaşazade Sezai tarafından kaleme alınmıştır. Sergüzeşt, ilk gerçekçi roman olma özelliği taşır.
Samipaşazade Sezai, Türk edebiyatında modern öykücülüğün kurucularından birisidir. Tanzimat Dönemi'nde eserler vermiş olan yazar, ilk realist romanı da kaleme alarak birçok alanda öncülük etmiştir. Toplumsal konuların eleştirildiği bu eser, Tanzmiat döneminin en ünlü eserlerinden birisi kabul edilir.
Sergüzeşt, aynı zamanda Fransızca'ya çevrilmiştir. Zamanının popüler eserlerden birisi olmayı başaran Sergüzeşt, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından da 100 Temel Eserde gösterilmiştir.
Celal Bey: Avrupa’ da eğitimini tamamlamış bir gençtir. Celal Bey, sanata ve edebiyata düşkündür. Evine dönmesiyle birlikte Dilber ile karşılaşır. Dilber'den çok etkilenen celal Bey, onu model olarak kullanmaya başlar.
Dilber: Dokuz yaşında esir olarak satılan genç bir kızdır. Çok zorluk çekmiştir. Kafkasya'nın bir köyünde yaşayan Dilber, İstanbul'a gelir. İstanbul'da çalıştığı konağın hanımın ise kötü kalpli bir insandır. Dilber, Celal Bey ile yakınlaşır ancak bu olayın sonu Dilber için kötü bitecektir.
Asaf Paşa: Celal Bey'in babasıdır. Tam bir İstanbul Beyefendisi örneğidir. Eşinin isteklerini yerine getiren, kibar ve nazik bir beyefendidir.
Zehra Hanım: Asaf Paşa'nın eşi, Celal Bey'in annesidir. Oğlu ve eşi arasında denge kurmaya çalışan bir karakterdir. Ancak Dilber ve Celal Bey arasındaki yakınlaşmadan hiç haz etmez. Dilber'i tekrar köle tüccarına satarlar.
Sergüzeşt'te Tanzimat Dönemi'nde yaşanan değişimin yanı sıra, dönemin değişmeyen konusu kölelik hakkında eleştiriler kaleme alınmıştır. Konusu gerçek hayattan alınan bu eser, sosyal sınıflar arasındaki dengesizliğe dikkat çeken, terbiye, aşk, geleneklere gerçekçi bir yaklaşımla değinen, dönemin önde gelen edebi eserleri arasındadır.
Samipaşazade Sezai, bu romanda halkı eğitmeyi amaçlamış, düşünceleri yeniden şekillendirmeyi hedeflemiştir. Bakıldığında bir aşk romanı olan bu eseri yalnızca aşk romanı olarak ele almak ise haksızlık sayılabilir.
Romanının incelemesi yapıldığında ise dönemin toplumsal düşüncelerinden tamamen kopuk bir eser olmadığını ve olayların sonuçta yine 'kader' olgusuna bağlandığını görürüz.