Uzaydaki en büyük teleskop unvanının sahibi 10 milyar dolarlık teleskop James Webb’in elde ettiği görüntüleri sanırım birçoğunuz çoktan gördünüz. Bu yazıda o görseller hakkında bazı detaylar bulacaksınız.
Uzaydaki en büyük teleskop unvanının sahibi 10 milyar dolarlık teleskop James Webb’in elde ettiği görüntüleri sanırım birçoğunuz çoktan gördünüz. Bu yazıda o görseller hakkında bazı detaylar bulacaksınız.
SMACS 0723 isimli galaksi kümesini merkezine alan bu görüntüde aslında çok daha fazla ayrıntı var. Görüntüde galaksi kümesinin 4,6 milyar yıl önceki halini görüyoruz. Ancak görüntüde uzatılmış ışık izleri ve çok daha sönük ve daha uzakta olan galaksileri de görüyoruz. Galaksi kümesinin arkasında ve daha uzakta olan başka galaksilerin ışığı bir lens etkisine uğrayıp hem bükülüyor hem de olduğundan daha parlak görünüyor. O görüntüdeki bazı noktaların ışığı 13.1 milyar yıl öncesine ait. Görüntüdeki her bir parlak noktanın tayfı alındıkça daha çok bilgi elde edilmiş olacak.
Genç ve dev yıldızlardan gelen morötesi emisyon ve güçlü yıldız rüzgarları yakın çevrede bulunan gazı şekillendiriyor. James Webb sayesinde daha önce görülmemiş yıldız oluşum bölgeleri hiç olmadığı kadar detaylı bir şekilde görülebiliyor. Bu ve buna benzer görüntüler sayesinde yeni doğan yıldızların çevreyi nasıl etkilediği daha iyi anlaşılmış olacak.
Kendi galaksimiz Samanyolu da geçmişte daha küçük galaksilerle çarpışmalar geçirmiş olabilir. Ondan daha büyük bir galaksi olan Andromeda ile birkaç milyar yıl içerisinde çarpışacak. Bu görüntüde galaksilerin çarpışması ve etkileşiminin galaksinin yapısını ve yıldız oluşumunu nasıl etkilediğini, çok nadir elde edilen bir detayla, görüyoruz. Stephan’ın Beşlisi olarak bilinen bu etkileşen galaksi kümesi 5 galaksi içeriyor. Görüntünün açısal büyüklüğü Ay’ın yaklaşık beşte biri kadar bir alan kaplıyor ve 150 milyondan fazla piksele sahip. Gruptaki dört galaksi birbiri ile etkileşim halinde ve galaksi evrimini incelemek için harika bir laboratuvar görevi görüyor. James Webb sayesinde bize çok daha yakın olan diğer beşinci galaksinin (grubun en solundaki galaksi) yıldızları ve parlak merkezi dahi görülebiliyor.
Yıldızlar başlangıç kütlelerine bağlı olarak belirli şekillerde hayatlarına son verirler. Burada son vermek derken artık klasik bir yıldız gibi parlamak yerine daha küçük ve daha sönük cisimler haline gelirler demek istiyorum. Örneğin bizim yıldızımız Güneş bundan 5 milyar yıl sonra, etrafı yıldızımızdan uzaya saçılmış bir bulut katmanı ile kaplı bir beyaz cüce haline gelecek.
Görüntüdeki NGC 3132 kodlu bulutsunun merkezinde birbirine çok yakın hareket eden iki yıldız bulunuyor. Ancak sağdaki görselde ikinci yıldızın tozla kaplı olduğu anlaşılıyor. İki yıldızın birbiri etrafındaki hareketi bulutsuya şeklini veriyor. Bulutsu merkezdeki yıldızlar nedeniyle on binlerce yıl parlak görünecek. Ancak nihayetinden uzaya yayılarak giderek sönükleşecek.
Kendi galaksimizde en az 1 trilyon ötegezegen olabilir. Bugüne kadar 5000’in üzerinde ötegezegenin varlığı bilimsel olarak doğrulandı. James Webb’in yeni verilerine göre bizden yaklaşık 1.150 ışık yılı ötedeki bir yıldız etrafında dolanan bir ötegezegenin atmosferinde su izine rastlandı.
Küçük bir not: Bir gök cismi (galaksi, galaksi kümesi veya çok uzaklardaki bir kuazar) için örneğin ’13 milyar yıl önceki halini görüyoruz’ demek o cismin ŞU AN gerçekten o kadar ışık yılı uzaklıkta olduğu anlamına gelmez. Aslında daha uzaktadır. Nitekim evren, son 13.8 milyar yıldır yaptığı gibi, sürekli olarak genişler.
Dev uzay teleskobu James Webb yakın bir zamanda bizlere sayısız keşif haberleri verecek. Evrenin ilk galaksi ve yıldızlarından, yaşam olma olasılığı yüksek ötegezegenlere, kara maddenin doğasından daha birçok güncel konuya daha detaylı açıklamalar getirebileceğiz. Yeni keşif haberlerini dört gözle bekliyoruz!
Uzayla ve bilimle kalın. En önemlisi sağlıcakla kalın… #gelecekuzayda!
Görüntüler kaynak: NASA, ESA, CSA, and STScI