Selçuk Topal Yazio: İnsanlığın Uzay Yolcuğundaki Önemli Dönüm Noktaları

İlk insanlar kafalarını kaldırıp o yıldızlı gecelerde evreni seyre daldıklarında muhtemelen birçok şeyi merak etmişlerdir. O merak mitolojik kahramanları yaratacak kadar çılgın düzeye ulaşmış olsa da muhtemelen ilkel insan ‘tanrıların mekanı ’gökyüzüne bir gün çıkacağını hayal dahi etmemiştir. Ancak bugün geldiğimiz düzeye bakılırsa bizler ‘cennetlere’ ulaştık. Artık gökyüzü ve hatta uzay insanoğlunun sıradan uğrak yerleri haline geldi. Peki insanlığın mağaradan uzaya olan bu yolculuğu ne zaman büyük sıçramalar yaşadı? Gelin bazı önemli dönemeçlere bir göz atalım.

1783 yılında insan gökte ilk kez kuş misali süzülmeyi başarsa da uzaya gidebilmek için yaklaşık 180 yıl beklemesi gerekti. İnsan bizzat uzaya gitmeden önce bir araç gönderdi. İlk başarılı yapay uydu Rusların Sputnik 1 uydusu oldu ve 1957 yılında uzaya başarılı bir şekilde gönderildi. Sputnik 1’den sadece 4 yıl sonra bu kez ilk insan başarılı bir şekilde uzaya ulaşmış ve yeryüzüne sağ salim dönmüştü. 1961 yılında bunu başaran kişi Rus kozmonot Yuri Gagarin oldu.

İçinde bulunduğu Güneş Sistemi’ni daha iyi tanımaya başlayan insanoğlu daha da uzaklara uzay araçları göndermek istiyordu. Ay, Venüs ve Mars’a giden ilk uzay araçları Ruslara aitti. 1966 yılında Ruslara ait Luna 9 Ay’a inmeyi başardı. 1970 yılında Venüs’e Venera 7 isimli uzay aracını indiren Ruslar, 1971 yılında ise Mars’a Mars 3 isimli uzay aracını indirdi.

Soğuk Savaş dönemi bitip Ay önemini yitirince Dünya etrafında dolanan bir laboratuvar yapmak daha mantıklı bir seçenek haline geldi. Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS) 1998 yılında, adeta bir Lego setinin parçaları gibi uzayda birleştirilmeye başlandı. 2000 yılında ise ISS’in ilk misafirleri istasyona ulaştı. O günden bugüne 500’ü aşkın insan uzaya gitti.

Astronomiye büyük katkılar yapmış Johannes Kepler’den adını alan öte-gezegen avcısı Kepler Uzay Teleskobu 2009 yılında göreve başladı. 3 yıl çalışması planlanan teleskop 9 yıldan uzun süre faaliyetine devam etti ve binlerce öte-gezegen

keşfine imza attı. Kepler uzay teleskobundan daha büyük bir alanı tarayan yeni öte-gezegen avcısı TESS teleskobu ise uzaydaki görevine 2018 yılında başladı ve keşfetmeye devam ediyor.

Tarihler 2019 yılının Nisan ayını gösterdiğinde bir kara deliğin en detaylı ‘görüntüsü’ elde edilmiş oldu. Ve bu çalışma Einstein’ın genel görelilik teorisini bir kez daha haklı çıkardı. Kara delikler gerçek!

2019 yılında açıklanan bir çalışma Satürn’ün buzlu uydusu Enceladus’un su gayzerlerine sahip olduğunu ve yaşamı destekleyen organik bileşimler içerdiğini duyurdu. Bu keşif Enceladus’u Dünya dışı yaşam barındırma ihtimali en yüksek gök cisimleri listesinde üst sıralara çıkardı. Öyle görünüyor ki Dünya dışı yaşam çok uzaklarda değil kendi kozmik mahallemizde, Güneş Sistemi’nde bulunacak.

Daha birkaç gün önce, 14 Eylül 2020 tarihinde açıklanan bir çalışma Venüs’ün atmosferinde yaşam olabileceğine dair ciddi bir kanıt olduğunu gösterdi. Venüs atmosferinde umulandan çok daha fazla fosfin (phosphine) bulunduğu açıklandı. Astrobiyologlar için fosfin bir nevi biyolojik imza niteliği taşıyor. Bilim insanları Venüs’te belirledikleri fosfinin asıl kaynağının ne olabileceği konusunda henüz emin olmuş değil. Ancak şimdilik en güçlü aday bir biyolojik sürecin bu gazı ortaya çıkarmış olduğu yönünde. Venüs atmosferinde yaşam olabileceğine dair geçmişte birçok sözlem ve yayın vardı. Ancak bu çalışmayla ilk kez bu derece büyük bir kanıta ulaşılmış oldu.

Instagram

Twitter