Tüberkülozu tespit etmekten hafıza testlerine kadar birçok alanda insanoğluyla yarışan hayvanlar bize ne kadar akıllı olduğumuzu sorgulatıyorlar. Biz, onların zekalarını, evreni ve doğayı anlamak ve ölçmek için çeşitli deneyler ve aletler geliştirirken birçok hayvan bu yeteneklerle doğuyor.
Bu içeriğimizde; gün geçtikçe zekalarına ve yeteneklerine dair daha fazla bilgi edindiğimiz ve ağzımızı açık bırakan, olağanüstü, en zeki 10 hayvanı büyüteçle inceliyoruz!
En zeki hayvanlar listemizin 10 numarasında yer alan canlı: akıllı ve hareketli sıçanlar. Antartika hariç her yere koloni kuran bu canlılar, fazlaca zeki olmalarına rağmen çok çamur atılanlardan... Çin kültüründe ise kurnazlıkları ve becerikli oluşlarıyla iyi kabul edilirler.
Bu konuda haklı olduklarını da kabul etmek lazım çünkü deney fareleri, zamanın en iyi bilimsel zihinleri tarafından tasarlanan laboratuvar deneylerinde kısayollar, boşluklar ve kaçış yolları bulmalarıyla meşhur.
Hatta, eğitilmiş sıçanlar tüberkülozu tespit ederek ve kara mayınlarını koklayıp bularak dünya çapında birçok kişinin de hayatını kurtardı bu minik canlılar.
Listemizdeki 9 numara, hiçbir benzer türüne aslında benzemeyen denizlerin zeki canlıları: ahtapotlar! Konu araştırmaya gelince de ne kadar zeki oldukları ortaya çıktı.
Hala tam anlamıyla becerileri ve zekası gün yüzüne çıkmamış olsa da bilim insanları her geçen gün ahtapotlar hakkında yeni ve etkileyici yetenekler keşfediyorlar. Oyun oynayan, labirentlerde gezinen ve sorun çözen ahtapotlar kısa süreli hafızaya sahiptir.
Fakat salyangoz ve birçok yumuşak gövdeliyle aynı sınıfta yer alan ahtapotlar nasıl bu kadar gelişmiş olabilir? Muhtemelen bunun cevabı, ahtapotların; güç, çeviklik, merak ve çok fazla beyin gücünün birleşimine sahip olmaları...
Şekil değiştirme ve kamuflaj yetenekleri ise, bu olağanüstü canlıların beyinlerinin nasıl çalıştığını gösteren yalnızca birkaç şeyden biridir.
Sinir sistemi merkezi bir beyin içermesine rağmen, ahtapotun sinirlerinin beşte üçü, sekiz mini beyin görevi gören sekiz koluna dağılmıştır. Görünen o ki, bu kadar akıllı olmaları tesadüf değil.
Konu araştırmalara gelince de ne kadar zeki oldukları ortaya çıktı. Öyle ki, aynı kıyafetleri giyseler de insanları ayırt edebiliyor ve onları besleyen ya da bir çubukla sertçe dokunan kişilere daha farklı davranıyorlar.
Her yerde bulunan güvercinler oldukça akıllı canlılardır. Sayısız bilimsel deneye de konu oldukları için zekaları hakkında da fazlaca bilgi mevcut. Örneğin, yüzlerce şekli/görüntüyü, yıllar geçse de tanıyabilirler.
Bunun yanında, aynada gördükleri görüntülerini de saptayabilirler. Onlara bir dizi hareketi yapmaları ve iki görsel arasındaki farkları saptamaları gibi şeyler öğretilebilir.
Bu kadar 'sıradan' bir canlı için ne kadar sıra dışı özellikler di mi :)
Teknoloji bu denli ilerlemeden önce, iki dünya savaşı boyunca kritik mesajlar ve mektuplar taşıdılar. Küçük kameralarla donatılmış diğer güvercinler ise bilgi toplayabilmek için düşman bölgelerinin üzerinden uçtu hep. O yüzden siz yine de sokaklarda sürekli rastladığınız ve bunlar niye yürüyor ya diye dalga geçtiğiniz güvercinleri 'kuş beyinli' olarak anmayın deriz.
İnatçılıkları ve kusursuz hafızalarıyla sincaplar bahçıvanların düşmanları. İleri düzey kurnazlıkları ve zekalarının yanı sıra , hayatta kalabilmek için bir dizi hile yöntemi ve stratejilerle de dolular.
Yeni başlayanlar için, bu sevimli canlılar insanların yanında yaşamaya; kuş yemliklerinden, çiçek bahçelerinden ve çevrede yiyebileceği hangi yiyecek varsa onların bulunduğu yerden beslenmeye alışmış ormanlık alan hayvanları.
Bu durum gerçekte de farklı değil! Hatta öyle ki, boz sincaplar çukur kazarak içlerine yiyeceklerini koyuyor gibi yaparlar. Aslında bu bir yanıltmacadır çünkü o yiyecekleri başka, gizli bir yere saklarlar.
'Aldatıcı önbelleğe alma' denir ve bunu potansiyel hırsızların kafalarını karıştırmak için yaparlar.
Diğer bir yandan, ağaç sincapları ise topladıklarını boyutlarına, türlerine, belki de besin değerlerine ve tatlarına göre sıralamak için 'spatial chunking' isimli bi teknik kullanırlar. Bu, acıktıklarında istediklerini bulmalarına yardımcı olur.
Oburlukları ve pis olmalarıyla kötü bir üne sahip olsalar da domuzlar aslında en zeki hayvanlardan. Hem yaban domuzları hem de evcileştirilmiş domuzlar, birçok farklı ekolojik koşula adapte olabilirler.
Birçok toynaklı hayvanın aksine domuzlar ve 'akrabaları' hem etçil hem otçul (omnivores).
Dünyanın neresine giderseniz gidin yerel türlerle hep bir rekabet halindeler. Ne kadar hoş bir durum değil gibi görünse de aslında bu durum zekalarının bir göstergesi.
Araştırmacılar, yaptıkları çalışmayla, 8 yavru domuzdan 7'sinin bu yöntemle yemek kaplarını bulduklarını ortaya koydu. Yansıma kavramını yalnızca 5 saat içinde bulduklarını ve insanların anlattıklarına göre bunu yaptıklarını da ekliyorlar.
Bu durum da aslında domuzların evcilleştirilebilir olduklarını kanıtlıyor.
Trafiğe karşı cadde boyunca ilerlemek 'jay-walking: önüne bakmadan yürümek' olarak adlandırılabilir ancak 'jayler: alakargalar ve diğer karga familyası üyeleri, ışıklarda beklemenin önemli olduğunu bilirler. Bunun bir sebebi var tabii...
Japonya'daki kentsel bölgelerde yaşayan kargaların ağaçlardan toplayıp bir araya getirdikleri sert kabuklu yemişleri, kırılmaları için araçların geçtiği caddelere koydukları gözlemlendi. Gerçekten de pratik zeka olduklarını kabul etmek gerek!
Hatta bir çalışmaya göre, neden sonuç ilişkisi kurabilme yetenekleri, 7 yaşındaki bir çocuğunkine benzer seviyede.
Ayrıca bölgelere özgü lehçelere göre iletişim kurabiliyorlar. Birbirleriyle oyunlar oynayabilecek ve üstelik birbirlerini kandırabilecek kadar da akıllılar.
İlk bakışta dikkatleri çeken şey kocaman cüsseleri olsa da, filler kocaman kulaklı devlerden çok daha fazlasılar. Fazlasıyla zarif ve meraklılar; aynı zamanda dillere destan olmuş hafızaları var. İdrar kokularından bile neredeyse 30 türdeşini tanıyabiliyorlar. (Bu birbirlerini takip edebilmelerini de sağlıyor.)
Yiyeceklerini temizlemeleriyle ve birçok gereçi kullanabilmeleriyle de bilinen filler insanların komutlarını dinleme konusunda da iyiler.
Beyinleri ve beyinlerindeki nöron sayısı insanlara oranla yaklaşık 3 kat büyük ve fazla; beyinleri 257 milyar nörondan oluşuyor.
kendilerini aynada algılayabiliyorlar ve ölen türdeşlerinin ardından acı duyup yas tutabilecek kadar da duygusal zekaları gelişmiş durumda.
DNA'mızın %96'sını paylaştığımız orangutanların zekasını hafife almak mümkün değil elbette. Öyle bir beyinleri var ki, tıpkı insanlar gibi, ürün alışverişi yaparken maliyet ve kazanç hesabı dahi yapabiliyorlar.
Harika bir kültürleri ve iletişim becerileri de var. Vahşi doğada, alet kullanma konusunda da kabiliyetli oldukları gözle görülür bir gerçek. Hatta bu konuda çocuklardan bile daha başarılılar.
Sosyal anlamda bağları güçlü olan orangutanların dişileri de yavrularına düşkün olanlardan. Yaşam alanlarında hayatta kalabilecek düzeye gelene kadar anneleri hep onlarla. Bu akıllı ve sevimli canlıların nesillerinin de tehlikede olduğunu üzülerek belirtelim.
Yunuslar, adeta birer 'sosyal kelebekler'. Yunus gruplarını okyanuslarda sörf, yarış yaparken, zıplarken , dönerken, kendilerine has sesler çıkarırken ve onlar için eğlenceli, benzer birçok aktivitede görmek mümkün. Üstelik, insanlar tarafından yeni yeni çözülmeye başlanan sofistike bir dilleri de var!
Dünyamızdaki diğer birçok zekasıyla büyüleyen hayvanda olduğu gibi, dişi yunuslar yavrularına refakat ederler; onlara yunuslara dair numaraları öğretirler.
Bunların üstesinden gelen beyinleri ise vücut büyüklüklerinden beklenene oranla 4 ila 5 kat daha büyük. Kendilerini aynada fark edebiliyor, komutları algılayabiliyorlar. Ayrıca DNA'larına yerleşik 'su altı radarları' da var!
Ve gelelim listemizin en zekisine...Şempanzeler beden dilini öğrenip insanlarla iletişim kurabilecek kapasitedeler. Aynı zamanda senelerce görmeseler dahi kişilerin imzalarını hatırlayabiliyorlar. Listemizdeki diğer bazı hayvanlar gibi, kendilerini aynada fark edebiliyor ve sevgi belirten hareketlerde bulunabiliyorlar. :)
Ancak onları diğer tüm hayvanlardan ayıran özellikleri ise, sembolleri, objeleri kullanarak ve belirli bir sıralamayla bir araya getirerek kompleks düşünceleri ifade etmeleri!
Böylesine entelektüel yetenekler muhtemelen, sağlam bağlar kurabildikleri ve riayet ettikleri karmaşık hiyerarşik yapıdaki sosyal gruplarının merkezinde yer alıyor.
Şempanzelerin, aynı zamanda sert kabuklu yemişleri açmak ve termitleri/ beyaz karıncaları kütüklerden çıkarmak için aletler kullandıkları da biliniyor.
Üst düzey problem çözme becerilerinden ve ne zaman testten yüksek skor alacaklarından da haberdarlar.