Seçime Doğru Dolar Yükselirken Tartışmalar Bitmiyor: Kapalıçarşı'da Merkez Bankası Hareketliliği

10.04.2023 - 12:22

10.04.2023 - 17:32

Türkiye'de gündem seçime odaklanmışken, ekonomistler ve finansçılar için ana sorun seçim sonrasını öngörmek oluyor. Değişimin kaçınılmaz olduğu ekonomide öne çıkan unsur 'dolar' olurken, 'kim kazanırsa kazansın' söylemleri de durumun önemini yeterince açıklıyor. Bu ortamda TCMB'nin adımlarını sıklaştırmasını piyasalarda da soru işaretleri eşliğinde en temel güdü olan korkuyu tetiklemesi kaçınılmaz oluyor. Panik yaratmamak adına yapılanlar, giderek tam tersi etkiler yaratırken, seçimlere kadar yaklaşık 1 aylık sürede uzmanlar 'Daha neler görürüz' diye merak halinde.

Merkez Bankası (TCMB), geçen haftanın son gününde bankalar üzerinden yaptığı düzenlemelere artık sayamadığımız bir tane daha ekledi.

TCMB'nin bankalara gönderdiği yazıda öncesinde enflasyona (TÜFE) endeksli tahviller için yüzde 70 olan ıskonto oranını yüzde 80’e çıkardığı görüldü. .

MB'nin vazgeçmeyeceğini açıkladığı “Liralaşma” çerçevesindeki düzenlemelerin süreceği de söyleniyor.

Önceki gün de yurt dışından deprem bölgesine yardım amaçlı fonlara kolaylık sağlamak amacıyla 'Döviz Karşılığı TL Swap Piyasası'nda kotasyon yöntemi ve 1 hafta vadeli işlemlerin vadelerinin uzatılmasının uygun olacağı belirtilmişti.

Tüm bu düzenlemelerle piyasa da görülen yapay dengelerin yan etkileri de yakından izleniyor.

Ekonomim'de Yener Karadeniz haberine göre, döviz talebini engellemek amaçlı yaşanan arz sıkıntıları, sıkı gözetimler, yeniden gözleri Kapalıçarşı’ya çevirdi.

Geçen hafta dolar almak isteyen vatandaşın banka marjlarından kaçarak Kapalıçarşı'ya sığınmasını burada ele almıştık.

Doları Olan Soluğu Kapalı Çarşı'da Aldı! Alım Satım İşlemleri Bankalara Göre Daha Karlı Oldu

Şirketler, vatandaş gibi kamu da Kapalıçarşı’da döviz peşinde.

Merkez Bankası'nın demir sandıklarla çarşıda günlük 5 milyar TL ile yaklaşık 260 milyon dolar topladığı belirtilirken, bankalar ve döviz bürolarından kaçan şirketler soluğu Kapalıçarşı’da alıyor.

Bu durumun 'Çarşı tarihinde ilk' olduğu vurgulanırken, Kapalıçarşı kaynakları bunun 'yine ilk kez' döviz fiyatının Çarşı'da piyasanın üstüne olduğu açıklandı.

Temmuz ayında da Kapalıçarşı'daki hareketlilik dikkatlerden kaçmamıştı.

Kapalıçarşı Yakın Takipte: Efektif Neden Dikkat Çekmeye Başladı? Piyasada Fiyatlamalar Neye İşaret Ediyor?

Merkez'in işlemlerinin yapıldığı yerlerin 4-5 döviz bürosuyla sınırlı olduğu açıklanırken, "Seçim sonrasına hazırlık" olarak nitelendiriliyor.

İşlemler, Çarşı içinde para taşımada kullanılan, tekerlekli demir sandıklarla yapılırken, paraların dışarıya çıkışı için de İçişleri Bakanlığı’na ait olduğu belirtilen kamu araçları kullanılıyor.

Döviz satışları için de yoğun vakit akşamüzeri olurken, büroların önündeki uzun kuyrukların yanında tekerlekli demir sandık trafiği de artıyor.

560 yıldan fazla geçmişinde tarihte de ticaretin kalbi olan Kapalıçarşı, daha çok altın ile öne çıksa da son dönemde döviz galip geliyor.

Kapalıçarşı'dan alınan bilgilerde, 1-1,5 aydır bu hareketliliğin oluştuğu belirtilirken, döviz makasında da alış-satış farkının açıldığı söyleniyor.

Yener Karadeniz'in Çarşı'ya dair aktardığı gözlemler çok dikkat çekiyor. Havanın etkisiyle ziyaretçi sayısının yoğun olduğu Kapalıçarşı'da turistik değil döviz alanındaki etkileşimin göze çarptığı belirtilirken, demir sandıkların güvenlik görevlileriyle ulaştığı döviz bürolarında önce kepenklerin indiği işlem tamamlandıktan sonra da açıldığı ve saat 17.00’ye yaklaştıkça hareketliliğin arttığı belirtiliyor.

Merkez Bankası'nın Kapalıçarşı'ya her gün 5 milyar TL getirip, yaklaşık 260 milyon dolar döviz almasının yarattığı hacimle yeni iş kolları dahi gelişiyor.

Çünkü bu demir sandıklarla taşıma işlemini sadece TCMB yapmıyor. Başka kurumlar, bankalar da işlem yaptığından nakit parada fiziksel hacim de devreye girince taşıma işlemi hizmeti veren lojistik şirketleri de oluşmuş.

Çarşı'dan uzmanlar da yabancı yatırım kurumlarına benzer şekilde 'Seçim sonrası kim kazanırsa kazansın' diyerek KKM'nin biteceğini ve yeniden dövize yönelim olacağını öngörüyor. Merkez Bankası'nın da buna hazırlık yaptığı belirtiliyor.

Nereden geliyor bu dolarlar? Dövizin kaynağında ise reel sektörün kayıt dışı işlemleri ve Anadolu işaret ediliyor.

Dövizin kaynağı denilebilecek Ayaklı Borsa'da da hareketlilik görülürken, özellikle TCMB'nin döviz işlemlerinin 'çarşının en büyük döviz bürolarından biri' ile yapıldığı diğer büroları da onların seçtiğini açıklıyor. Çarşı'da 'sözlü' yapılan işlemler akşam 'fiziki'ye dönüş için büroların önünde uzun kuyruklara neden oluyor.

Eski bankacı ve Gelecek Partisi Ekonomi Politikaları Başkanı Kerim Rota, Çarşı'daki durumu sosyal medya hesabında yorumluyor.

'Sağlıklı çalışan bir piyasa olsaydı, nakit dövizinizi Kapalıçarşı'da satarken alacağınız fiyatın bankanızda döviz bozdurmaya göre daha düşük olması gerekirdi' diye başlayan Rota, makasın uzun süredir tersine döndüğünü, nakit döviz talebini dengelemesi gereken TCMB'nin de Kapalıçarşı piyasasında yer aldığını, 'sermaye kontrollerinden usanmış şirketler ve bireylerin' de desteğiyle nakit döviz piyasasına nur yağdığını söylüyor.

Kapalıçarşı'da benzer bir hareketliliğin 1970'li yıllarda olduğu söyleyen Rota, TCMB ve ekonomi yönetiminin tek hedefinin 'seçime kadar idare edebilmek' olduğunu vurguluyor. Bunun da kurumların görev tanımına ve ülke ekonomisine verilen zarar olduğunun altını çiziyor.

Ankara kulislerinin nabzını tutan ekonomi gazetecisi Erdal Sağlam da "Merkez Bankası'nda Döviz Telaşı" başlığıyla anlatıyor.

Erdal Sağlam, rezervlerdeki düşüşe ve seçim sonrası için oluşan beklentilerin önce Merkez Bankası'nı sonrasında da muhalefetin ekonomi kurmaylarını dahi rahatsız ettiğini belirtiyor. KKM, bankalar ve döviz tarafında kademeli geçiş hazırladıklarının yapıldığına değiniyor. Rezervlerdeki seviyenin KKM'nin açıklandığı süreçteki negatif seviyede olduğunu belirten Sağlam,dolar/TL'nin seçime kadar 20 TL altında tutulmak istendiğini söylüyor. Dövize olan talebin de yükseldiğini belirtiyor.

Ekonomist Murat Sağman, yaptığı yorumda bu durumu hayretle karşıladığını belirtti. Kapalıçarşı'da fiyat farkına değinerek, "inanılmaz" olarak nitelerken, Merkez Bankası'nın alıcı olarak Çarşı'da yer almasına inanmadığını belirtti.

Mesele Ekonomi yayınında, 'Dolarda sıkışıklık artıyor: Merkez Bankası Kapalıçarşı'da!' başlığıyla Murat Sağman, son dönemdeki düzenlemelerin bir 'nevi' sermaye kontrolü olduğuna değindi. Döviz ihtiyacının arttığını, dövizin doğal olarak piyasalarda spekülasyon amaçlı kullanıldığını ve talebin de çok yüksek olduğunu da belirtti.