Satrancı zekayla alakalı sanmaktan tahmini ne zaman vazgeçilir?
Satrancı zekayla alakalı sanmaktan tahmini ne zaman vazgeçilir?
Her ne zaman gelirse gelsin öyle keyifli ve geliştirici bir akıl oyunu ki bir başladıktan sonra vazgeçmek kolay olmuyor. Queen's Gambit dizisini de izlediyseniz bilirsiniz, insanı tamamen dönüştüren bir şey satranç.
Bu dönüşümü bir gün daha detaylı konuşuruz, bugün akıllara takılan bir soruyu aydınlatmak için burada buluştuk.
En meşhuru, Dünya Kadınlar Satranç Turnuvası. Böyle bir turnuvadan bahsedilince aklımıza hemen cinsiyetler arasında gözetilen bir ayrım geliyor. Örneğin bir süredir dillendirilen bir tez, erkeklerin satrançta kadınlardan daha başarılı olmasıydı. Acaba turnuvanın bunun gibi altı boş görüşlerle bir ilgisi var mı?
Yifan da ilk 80 arasında değil. İlk 500 içerisinde de ona yakın çok fazla kadın oyuncu yok. Satrançta en yüksek itibara sahip grandmaster seviyesinde kadınların oranı %5'i bulmuyor. Şimdi, elimizde sadece bu veriler varken bir çıkarımda bulunmak acelecilik olur, o yüzden bunları aklımızda tutup konuya devam edelim.
Arada bir cinsiyet farkı olmasından bağımsız olarak kadınlar satranca erkeklerden daha az ilgi gösteriyor, sadece Türkiye'yi baz alarak konuşmuyoruz. Cinsiyet eşitliği konusunda çok daha iyi konumda olan Norveç'teki veriler de bunu doğruluyor. İncelemek isterseniz buradaki.&text='Jennifer%20Shahade%20is%20a%20two,of%20the%20book%20Chess%20Bitch.) kaynakta detaylı grafikler sunulmuş.
Örneğin kendisiyle sınırlı kalmayalım, satranca ilginin ve oyundaki başarının böyle farklılaşmasının sebebi erkek ve kız çocuklarının evrimsel gelişimiyle ilgili olduğu da düşünülüyor. Avcı toplayıcı tarihimizden gelen ve sürekli bir 'konum belirleme' ihtiyacıyla büyüyen erkekler satranca daha çok ilgi duyuyor olabilir.
Arabayla oynamak da bu yön ve konumla ilgili olmanın bir sonucu, kaynaklar ve araştırmalar böyle diyor.
Kadın ve erkek satranç oyuncularının yaş ortalaması erkeklerinkinden çok daha düşük. Bunun bir sebebi erkek egemen toplumda kadınlara yüklenmeye çalışılan görevler olabilir ancak tartışmaya açılması gereken diğer sebep satrancın herkes için ilgi çekici olmaması.
Sizin çevrenizde satrancı sevmeyen yok mu?
Belki bundan nesiller önce iyi satranç oynayabilmek kıvrak zekaya dair bir işaret olarak görülebilirdi ama konuyla ilgili dizi ve filmleri izlediyseniz satranç artık ezber hamlelerin çarpıştırılmasından ibaret. Nadir de olsa yaratıcı bir deneme yapılırsa o oyuncu efsaneler arasına giriyor.
Artık satrançta 'ustalığı' test etmek için yapay zekaya karşı oynanması bile bize bu konuda bir şeyler söylüyor olabilir.
Satrancın kadınların ilgisini çektiğini düşünmüyorum. Üniversitedeki turnuvada ilk üçe girenler Türkiye geneli bir turnuvaya gönderilecekti. Yakın arkadaşım üçüncü olmuştu ama hoca onun yerine bir kız öğrenci gönderelim demişti. Turnuvada ilk ona bile giremeyen bir kız öğrenciyi seçti ama kız satrancı neredeyse hiç bilmiyordu. İşin ironik yanıysa hocanın o kızı turnuvaya hazırlamak için eğitip çalıştırmak üzere üçüncü olan arkadaşı görevlendirmesiydi. Her gün beraber turnuvaya hazırlanıyorlardı. Arkadaşım bunu takacak biri değildi ama pozitif ayrım da yersiz. İlgisi ve yeteneği olmayan birini sırf kadın diye ön plana çıkarmamak gerekiyor. Sonuçta satranç, diğer spor dalları gibi fiziksel farklılıkların belirleyici olabildiği bir spor dalı değil. Bu yüzden turnuvalarda kadın-erkek klasmanlarının olması da saçma.
zekanın cinsiyeti olmaz başarı bir oyuncu çıkma ihtimali basit oranla %1 olsa 10000 erkek oynasa 100; 100 kadın oynarsa tabi 1 tane çıkar. Bu olay hindistan gibi 1,353 milyar nüfusları var tabi bilim adamı ya da dahi daha çok çıkar
Kadın veya erkek diye ayrı turnuva yapmanız bile yeterince gerzekçe bence, sonucunda satranç bir spor dalı olarak tanımlanır oynamanız içinde en önemli kasınıza yani beyninize ihtiyaç duyarsınız ve her insanın beyni aynı kas yapısına sahiptir. Sonuç olarak sadece yeteneğinizi kullanmanız gerekir ki bunun kadın ve erkeği olmaz. Aslında kanımca hiç bir şeyin kadın ve erkeği olmamalıdır. Hepimiz insanız.