Samsun Onur Anıtı, şehrin merkez ilçesi olan İlkadım'da yer alıyor. Bu anıt, Atatürk'ün Samsun'a çıktığı noktaya dikilmiş. Atatürk Parkı içerisinde yer alan Samsun Onur Anıtı, Kurtuluş Savaşı'nın başlangıç anını, yani Atatürk'ün Samsun'a çıkışını, simgeliyor. 15 Ocak 1932 tarihinde resmi açılışı yapılan anıt, Cumhuriyet tarihinin on üçüncü anıtı, Heinrich Krippel'in ise Türkiye'deki dördüncü anıt çalışmasıdır.
Bu içeriğimizde Samsun Onur Anıtı hakkında merak edilen bilgilere ulaşabilirsiniz.
Samsun Onur Anıtı, şehrin merkez ilçesi olan İlkadım'da yer alıyor. Bu anıt, Atatürk'ün Samsun'a çıktığı noktaya dikilmiş. Atatürk Parkı içerisinde yer alan Samsun Onur Anıtı, Kurtuluş Savaşı'nın başlangıç anını, yani Atatürk'ün Samsun'a çıkışını, simgeliyor. 15 Ocak 1932 tarihinde resmi açılışı yapılan anıt, Cumhuriyet tarihinin on üçüncü anıtı, Heinrich Krippel'in ise Türkiye'deki dördüncü anıt çalışmasıdır.
Onur Anıtı'nın inşa fikri dönemin Samsun Valisi Kazım Paşa tarafından ortaya atılmıştır. 19 Mayıs 1927'deki temel atma töreniyle inşası başlamıştır. İnşa için Heinrich Krippel ile $37.000'a anlaşılmıştır. Krippel, anıtın ölçüleri ve detayları için Ankara'da Atatürk'ün ikametine gitmiştir.
Heykelin tunç döküm işlemleri Viyana'da gerçekleşmiştir. 32 parça halinde döküm işlemleri tamamlandıktan sonra her bir parça ayrı ayrı sandıklanmış ve Nicea vapuru ile taşınarak 15 Ekim 1931 tarihinde Samsun'a gelmiştir. Gümrük geçişi esnasında 40 bin lira gümrük vergisi istenmiştir. Vergi il kurumlarında ödenemeyince kamuoyunda olumsuz etki yaratılmaması için merkezi bütçe ile karşılanmıştır.
Heykel gümrükten çıkarılınca monte işlemleri başlamıştır ve 29 Ekim 1931 tarihinde heykel kaideye monte edilmiştir.
Anıtın resmi açılış töreni için 1. İnönü Muharebesinin yıldönümü olan 10 Ocak 1932 planlanmış ancak çalışmalar tamamlanamayınca ertelenmiştir. Tören, aslen 15 Ocak 1932 tarihinde saat 14.00'da yapılmıştır. Açılış törenine askerî bando, askerî kıta, şehirde görevli kolluk kuvvetleri, dernek ve resmî kurumlar, siyasetçiler, yerel halk ve çevre halk katılmıştır.
İstiklal Marşı'nın çalmasının ardından Mustafa Kemal'in şu telgrafı okunmuştur:
'Muhterem Samsun halkının şahsıma karşı besledikleri asil duyguların kıymetli bir tezahürünü bildiren telgrafınızdan pek mütehassıs oldum. Teşekkür, muhabbet ve selamlarımın halka arzını rica ederim.'
Mustafa Kemal'in telgrafının ardından Başbakan İsmet Paşa'nın mektubu okunmuştur:
'Büyük Gazi'nin heykellerinin rakzı münasebetiyle vatanı seven Samsun halkının gösterdiği asil ve necip duygularla teşekkür ederim. Efendim.'
Heykel, 4.75 metre yüksekliğindedir. Atatürk heykelleri arasındaki en devingen ve iddialı heykellerden biri olarak bilinir. Mustafa Kemal, heykelde mareşal üniformasıyla şaha kalkmış bir at üzerinde yer alıyor ve savaş komuta eder hâlde betimleniyor.
Taş blok kaidenin yüksekliği 4.10 metredir ve anıtın tamamının yüksekliği ise 8.85 metredir.
Anıtın sembolik önemi ile ilgili dönemin valisi Mehmet Salim Bey şu sözleri söylemiştir:
'Bu eser Türkün azmini, damarlarındaki asil kanda mevcut kuvveti, cevheri ifade eden büyük halaskârımızın timsalidir. Kalplerde yaşayan muhabbetin bu mücessem timsalidir.'
İbrahim Alaeddin Gövsa'da bir gezi yazısında şu satırları yazmıştır:
'Bizim için Karadeniz'de Samsun'un ehemmiyeti Akdeniz'deki İzmir'in değeri derecesindedir denebilir. İstiklâl tarihi Samsun'da başladı, İzmir'de tamam oldu. Türk inkılâbının güneşi olan o altın baş Samsun’da Türkeli'ne ve İzmir'de de cihana doğdu. Samsun'da çekilen kılıç kınına İzmir'de girmiştir... Samsun'da ilk görülecek en mühim eser, Gazi'nin oraya ayak bastığı büyük günü hatırlatan abidedir. Bu abide Karadeniz'in en hırçın fırtınalarından ilham almış gibi Gazi'nin Millî Mücadele başındaki kükreyişini başarıyla ifade eder. Onun içinde bulunduğu park da Avrupa şehirlerindeki umumi bahçelerden farksızdır.'
3 Şubat 2022 tarihinde iki kişi anıtın bulunduğu Atatürk Parkı'na araçla girmiştir. Atın arka bacaklarına bağladıkları halatı araçla çekerek anıtı yıkmaya çalışmıştır. Eylemlerini gerçekleştirme nedeni olarak 'Mustafa Kemal'i sevmemeleri ve heykellerine tahammül edemedikleri' bahanesini göstermişlerdir.
Saldırganlar, Atatürk hatırasına hakaret suçuyla cezaevine gönderilmiştir. Saldırı, Türkiye genelinde tepkiyle karşılanmış; Samsun'da ise dört gün boyunca anıtın etrafında saygı nöbeti tutulmuştur.