İçerisinde yaşadığımız galaksi hakkında henüz bilmediğimiz pek çok şey olduğu gibi, bildiğimizi sandığımız bazı şeylerin de yanlış olduğunu öğreniyoruz. Biz de bu yazımızda galaksimiz hakkında aslında yanlış bildiğimiz bir şeyden bahsediyoruz.
İçerisinde yaşadığımız galaksi hakkında henüz bilmediğimiz pek çok şey olduğu gibi, bildiğimizi sandığımız bazı şeylerin de yanlış olduğunu öğreniyoruz. Biz de bu yazımızda galaksimiz hakkında aslında yanlış bildiğimiz bir şeyden bahsediyoruz.
Araştırmacıların 24 Ocak tarihli raporuna göre, büyük kütleli yıldızlardan kaynaklanan bir radyoaktif izotop olan alüminyum-26'dan gelen gama ışınları, Samanyolu'nun dört ila sekiz Güneş kütlesindeki yıldızlararası gaz ve tozu her yıl yeni yıldızlara dönüştürdüğünü ortaya koyuyor. Bu oran, önceki sanılan oranın yaklaşık olarak 4 katı.
Bu oran, Boğa takımyıldızındaki güzel Ülker kümesi gibi yaklaşık 10 bin yıldız kümesini doldurmak için yeterlidir. Buna karşıtlık olarak, Samanyolu'nun yörüngesinde dönenlerin çoğu da dahil olmak üzere birçok galaksi hiç yeni yıldız üretmez. Almanya'daki Würzburg Üniversitesi'nde astrofizikçi olan Thomas Siegert, 'Galaksilerin evrimini anlamak için yıldız oluşum hızı çok önemlidir' diyor. Bir galaksi ne kadar çok yıldız oluşturursa, kendisini oksijen, demir ve yıldızların yarattığı diğer elementlerle o kadar hızlı zenginleştirir. Bu elementler daha sonra yıldız oluşturan gaz bulutlarını değiştirir ve gaz bulutlarının oluşturduğu büyük ve küçük yıldızların göreli sayısını değiştirebilir.
Devasa bir yıldız bu izotopu hem yaşamı hem de ölümü sırasında oluşturur. Yıldız, yaşamı boyunca güçlü rüzgarlarla alüminyumu uzaya üfler. Yıldız öldüğünde patlarsa, ortaya çıkan süpernova daha fazlasını etrafa dağıtır. Yarılanma süresi 700 bin yıl olan izotop bozunarak gama ışınları yayar. X-ışınları gibi ve görünür ışığın aksine, gama ışınları en genç yıldızları örten tozun içine nüfuz eder. Siegert, 'Bu sayede tüm galaksiye bakabiliyoruz' diyor.
Araştırmacıların bu çalışmalarla bulduğu gözlemlerle en iyi eşleşme, yılda dört ila sekiz Güneş kütlesinin yıldız oluşum oranıdır. Bu, Samanyolu için yılda yaklaşık iki güneş kütlesi olan standart tahminden çok daha yüksek bir oran. Almanya'daki Bonn Üniversitesi'nden bir astronom olan Pavel Kroupa, gözden geçirilmiş oranın çok gerçekçi olduğunu söylüyor. Kroupa, 'Yıldız oluşum sürecini nasıl açıkladıklarının ayrıntılı modellemesinden çok etkilendim. Bu çok önemli bir çalışma. Bunu iyileştirmenin bazı yollarını görebiliyorum ancak bu kesinlikle doğru yönde atılmış büyük bir adım' diyor.
Özellikle, gözlemlenen emisyonun bir kısmı yakınlarda - bizden sadece birkaç yüz ışıkyılı içinde - ortaya çıkarsa, galakside araştırmacıların hesapladığından daha az alüminyum-26 bulunur, bu da yıldız oluşum oranının daha az olacağı anlamına gelir. Bununla birlikte, bu oranın yılda standart iki Güneş kütlesi kadar düşük olma ihtimalinin düşük olduğunu söylüyor. Her halükarda Samanyolu, Yerel Grup adı verilen 100'den fazla yakın gök adadan oluşan bir koleksiyondaki en güçlü yıldız yaratıcısı. En büyük Yerel Grup gök adası olan Andromeda her yıl Güneş kütlesindeki gaz ve tozun yalnızca küçük bir kısmını yeni yıldızlara dönüştürür. Yani bizim galaksimiz boyut olarak Andromeda'ya kaybetse de, yıldız oluşturma oranı olarak Yerel Grubun tartışmasız şampiyonudur.
Siz bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz? Yorumlarda buluşalım!