Sağlıklı bir yaşam sürmek için dengeli bir kiloya ve ideal yağ oranına sahip olmak en önemli gerekliliklerdendir. Bu gerekliliklerin karşılanması için dengeli beslenmenin ve düzenli egzersizin bir yaşam tarzı alışkanlığı hâline getirilmesi gerekir. İdeal kilo ve yağ oranı kontrolünün sağlanması için vücut kitle indeksi ve vücut yağ oranı gibi değerlerin kontrol altında tutulması ile farkındalık yükseltilebilir.
Vücut kitle indeksi, kilogram cinsinden ağırlığın metre cinsinden boy uzunluğuna oranının sınıflandırılabilmesi, kişinin ideal kilosunda olup olmadığının pratik bir şekilde belirlenebilmesi amacıyla başvurulan bir değerdir. Vücut kilo indeksi ya da boy kilo indeksi bireylerin ideal kiloları hakkında farkındalığı yükselten ve sağlıklarının korunması adına harekete geçmelerini sağlayan önemli bir değerleme mekanizması olarak kabul edilir.
Vücut kitle indeksi hesaplama işlemi, kilogram cinsinden vücut ağırlığının metre cinsinden boy uzunluğunun karesine bölünmesi formülüyle gerçekleştirilir. Vücut kitle indeksi hesaplama aracı kullanılarak yapılan hesaplama sonucu elde edilen vücut kitle indeksi Dünya Sağlık Örgütünün belirlediği referans aralığında değerlendirilir.
Peki bu referans aralığına göre ideal bir vücut kitle indeksi kaç olmalı? Vücut kitle indeksi normal kilolu kişilerde 18,5 kg/m2 ile 24,9 kg/m2 aralığındadır. Kitle indeksi hesaplama sonucu elde edilen değer 30’un üzerinde olduğunda kişi obez, 40’ın üzerinde olduğunda morbid obez ve 50’nin üzerinde olduğunda süper obez olarak kabul edilir.
Vücut kitle indeksi kişinin ideal kilosu hakkında genel bir fikir vermesine karşın kişi özelinde değişebilen bazı faktörler değerlendirilmeden yapılan beden kitle indeksi hesaplama işlemleri yanıltıcı sonuçlar elde edilmesine neden olabilir.
Bu kapsamda düzenli spor yapanların, ileri yaştaki bireylerin, 18 yaşının altındaki bireyler ile hamilelik ve emzirme dönemindeki kadınların vücut kitle indeksi hesaplaması sonucunda yanıltıcı sonuçlarla karşılaşılabilir.
Düzenli olarak spor yapan kişilerin normale oranla fazla olan kas oranı vücut ağırlığına yansıdığından genel vücut kitle indeksi hesaplaması yapıldığında yağ oranı olduğundan fazlaymış gibi bir algı oluşabilir. İleri yaştaki ya da çeşitli nedenlerle kas kütlesini kaybeden kişilerde kas miktarı yeterli seviyede olmadığından yağ oranı olduğundan az olarak algılanabilir.
Kişinin vücudundaki toplam yağın toplam vücut ağırlığına oranı vücut yağ oranı olarak adlandırılır. Vücut yağ oranı hesaplama işlemiyle kişinin vücudundaki yağın gerçek ağırlığını öğrenmek mümkündür. Vücut yağ oranı hesaplama aracı kullanılarak vücutta bulunan yağ oranı minimum hata ile öğrenilebilir.
Vücut yağ oranı hesaplama için boy, kilo, boyun, bel ve kadınlar için ek olarak kalça çevresi ölçümlerine ihtiyaç duyulur. Bel çevresi belin en ince yerinden, kalça çevresi kalçanın en kalın bölgesinden, boyun ise adem elması üzerinden ölçülmelidir.
Yağ oranı ölçmek için spor merkezlerinde ve diyet merkezlerinde çeşitli cihazlar ve ekipmanlar yer alır. Bununla birlikte herkesin söz konusu aletlere erişme imkânı bulunmadığı gibi tartı formundaki cihaz ve ekipmanlardan tam olarak doğru sonuçların alınamaması riski de vardır.
Bununla birlikte vücut yağ oranı hesaplama aracı kullanılarak vücutta bulunan yağ oranının minimum hata payı ile öğrenilmesi mümkündür. Son derece pratik bir şekilde vücut yağ oranı hesaplama imkânı sunan vücut yağ oranı hesaplama aracından faydalanmak için tablo üzerinde gerekli seçimleri yapmak ve mezura ile ölçülen değerleri ilgili tabloya girmek yeterlidir.
Deri altında depolanması gereken yağ hücrelerinin yani lipitlerin batın bölgesinde bulunan karaciğer, mide gibi organların çevresinde birikmesi iç yağlanma olarak adlandırılır. İç yağlanma oranı ile bel çevresindeki yağlanma düzeyi arasında doğru orantı vardır. İç yağlanma yaşam tarzı alışkanlıklarına bağlı olarak kilodan bağımsız bir şekilde ortaya çıkabilir.