Belki duymuşsunuz, yeni küresel krizlerimizden biri kapıda; çip krizi, nasıl başladı, neden oldu, ne kadar sürecek, ne gibi önlemler alınabilir? Bunların hepsi bu yazımızda.
Belki duymuşsunuz, yeni küresel krizlerimizden biri kapıda; çip krizi, nasıl başladı, neden oldu, ne kadar sürecek, ne gibi önlemler alınabilir? Bunların hepsi bu yazımızda.
Çip tedarik etmekte yaşanan sıkıntı çoğunlukla otomotiv ve tüketici elektroniği sektörlerinde değişen arz ve talep dengesi ile açıklanıyor. Pandemi sırasında üretime ara veren otomotiv sektörünün bir üretim aracı olarak kullandığı çipler tüketici elektroniği sektörüne kaydı. Ancak beklenenden hızlı bir toparlanma ile üretime geri dönen otomotiv sektörü kısa bir süre sonra çip bulamamaya başladı.
Yarı iletken sektöründeki üretim sıkıntısı otomotivden sonra teknolojiyi de etkiliyor. Dünyada ve Türkiye’de çip kıtlığı yüzünden üretime ara veren otomotiv devlerinin ardından kıtlık bilgisayar, telefon, oyun konsollarını kapsayan tüketici elektroniğine sıçradı. Dünya çip krizini aşmaya çalışırken sektörden arka arkaya yatırım haberleri de gelmeye başladı.
Ev aletlerinden araç içi elektronik sistemlere, savunma gibi her alanda büyük önem taşıyan çipler yarı iletken olarak da adlandırılırlar. Kendisi küçük ancak önemi büyük olan çip sektöründe Çin enteresan bir şekilde en büyük üreticiler arasında değil, en büyük tüketici konumunda bulunuyor. Çip üretimi ABD ve Uzak Doğulu firmaların tekelinde bulunuyor. Ancak Çin hem büyük bir tüketici hem de çiplerin hammaddesi olan silisyumun en büyük üreticisi.
Son aylara damgasını vuran çip krizi otomotiv sektörünü etkilemeye ve üretim bantlarını teker teker durdurmaya başlayınca çip ithal eden tüm ülkeler için alarm zilleri çaldı. ABD merkezli çip üreticisi GlobalFoundries artan talebi karşılamak için yeni yatırımlar planlamasına rağmen, üretimin talebe en erken 2022’de yetişebileceğini duyurdu. Pandemi başında çip sektörünün önümüzdeki beş yıl boyunca yüzde 5 büyüyeceği bekleniyordu ancak şu an beklentiler gözden geçirildi. Yüzde 10 büyüme öngörülüyor. Çip krizi dünyadaki otomobil üretimini 2021 yılının ilk yarısında 2-4 milyon arasında düşmesine sebep olacak
Türkiye gibi otomotiv ile ciddi istihdam sağlayan ve ihracat yapan ülkeler için yaşanan çip krizi bir hayli kritik. Ayrıca çip tedariki hemen çözüm bulunacak bir sorun da değil. Hem karmaşık üretim yapısı olması hem de hammaddesinden başlayarak üretiminin zaman alıyor olması çipler konusunda ilerleyen günlerde yeni sorunlar yaşanmasına sebep olabilir.
2021 yılı boyunca çiplerde tedarik sorununun devam etmesi öngörülüyor. Üretilen ama kıt miktarda olan çipleri kimin alacağı konusunda tüketici elektroniği devleri ile otomotiv devleri arasında ve hatta ülkeler arasında münakaşalar çıkabilir.
Çip üretimindeki en önemli hammadde olan Silisyum yarı metal olarak yeryüzünde çok yaygın ve 2020 yılında dünyada üretilen sekiz milyon tonun beş tonu Çin’de üretildi.
Danışmanlık şirketi Sinolytics’in yöneticisi Jost Wübbeke’ye göre çip krizinin asıl başladığı yer burası. Yani hammaddenin doğadan çıkarılmasında. Zira Silisyum elde edilmesinde çok yüksek enerji kullanılıyor. Çin’de yaşanan kuraklık ve akabinde hidroelektrik santrallerinde yaşanan birtakım sorunlar ve artan elektrik fiyatları nedeniyle üretim sekteye uğradı. Yani öncelikle çiplerin hammadde üretiminde belirgin bir aksama oldu.
Avrupa basınına göre küresel çip piyasasında yaşanan kıtlığın bir diğer nedeni de ABD hükümetinin ticari yaptırımları. Bilindiği gibi Trump yönetimi Huawei’ye yönelik yaptırımlarını sıkılaştırmış, Çinli teknoloji şirketi Huawei de yaptırımlar Eylül ayında yürürlüğe girmeden önce en büyük çip üreticisi Tayvanlı TSMC ve diğer Tayvanlı üreticilerden yeterli sayıda çipi güvence altına almak için büyük siparişler vermişti.
Bu arada Tayvanlı çip üreticileri pandemi nedeniyle dizüstü bilgisayarlar, oyun konsolları ve akıllı telefonların artan talebi sebebiyle elektronik sektörünün siparişlerini yetiştirmek için ellerindeki Silisyum’u kulladı. Bir anda çok yüksek siparişleri karşılamak zorunda kaldılar. Bir de bunun üzerine salgın önlemlerinden sonra beklenenden hızlı bir şekilde sahalara geri dönen ve üretime başlayan otomotiv sektörü tekrar çip siparişine başlayınca zaten tam kapasite çalışan çip üreticileri bu talebi karşılayamaz oldular.
Çip üreticisi Infineon’un CEO’su Reinhard Ploss’a göre çipler küçük boyutlu olmasına rağmen yığınlanma özellikleri yoktur ve çiplerin bir son kullanma tarihi vardır. Bu nedenle çiplerin müşteriye zamanında teslim edilebilmesi için evvela siparişin doğru zamanda verilmesi gerekir.
Çip piyasasında her ne kadar serbest bir piyasa olsa da tahmin ettiğiniz gibi 'ürün kıtlaşınca karaborsa ve “kaba kuvvetin” devreye girmesi kaçınılmaz olabilir. Kaba kuvvet derken taş soplardan bahsetmiyoruz, bahsimiz yaptırım gücüdür.
Pandemi başında Avrupa ülkeleri girdiler ve üretim süreçleri açısından çok basit sayılabilecek maske tedarikinde bile çok sıkıntı çektiler. Süveyş Kanalı'nın tıkanması ile küresel tedarik konusunun ne kadar kırılgan olduğunu tüm dünya tekrar gördü.
Otomotiv ve elektronik sektörlerinde üretimin aksamadan devam edebilmesi ve tedarik zincirinde yaşanan kırılmaların olmaması için, üretimde başta rol oynayan bu küçük maddeyi üreticiler kendi üretmek ya da en azından kolayca temin edilebilecek bir tedarik zincirini yakın coğrafyada güvence altına almak zorunda kalmış olabilirler.
Dijital dönüşüm, elektrikli otomobiller ve otonom cihazlarla şekillenecek olan yeni dönemde yerli yazılım, pil üretimi ve çip gibi stratejik öneme sahip bileşenler yerli ve milli teknoloji için olmazsa olmaz unsurlar olarak karşııza çıkıyor. Bu konu hem yatırım hem de üretim süreci olarak uzun vadeli bir vizyon gerektiriyor. Sanayide dijital dönüşüm konusunda çok ileride olan Avrupa bile şu an çip üretemiyor olmanın sıkıntısını yaşıyor. Gördüğünüz üzere artık küresel piyasaları etkisi altına alacak yeni bir kriz ile karşı karşıyayız.
Q senin yerine bankacılık işlemlerini takip eder, tek bir onayınla işlemleri halleder. Önemli konularda bildirim göndererek seni uyarır.
BİRAZ DAHA DEVAM EDERSE Kİ EDECEK GİBİ DURUYOR. TÜM ELEKTRONİK ÜRÜNLERDE FİYAT ARTIŞLARI OLACAKTIR. ARABA FABRİKALARININ BAZILARI ÜRETİMİ DURDURDU BU YÜZDEN. TELEFON SEKTÖRÜ, BİLGİSAYAR SEKTÖRÜNDEDE GEÇİCİ KAPANMALAR OLABİLİR.