Rusya Ukrayna savaşı dün itibarıyla resmen başladı. Bir süredir yaşanan gerginlikler sonrası Rusya'nın Ukrayna'yı işgal edeceği söylemleri gündemdeydi. 24 Şubat sabahı Rusya, Ukrayna harekatını başlattığını duyurdu. İşgalin ikinci gün yaşanırken pek çok kayıp haberi gelmeye başladı. Peki, Rusya Ukrayna savaşı nedeni nedir, neden başladı?Rusya Ukrayna neden savaşıyor? İşte merak edilenler...
Rusya Ukrayna'ya neden savaş açtı sorusu, savaşın boyutu artmaya devam ederken milyonlarca kişinin gündeminde yer alıyor. Rusya Ukrayna savaşı ile ilgili son dakika gelişmeleri yaşanıyor. Rusya Ukrayna gerilimi günlerdir devam ediyordu. Rusya Devlet Başkanı Putin'in emri ile savaş başladı. Kiev başta olmak üzere Ukrayna'daki pek çok bölge saldırıların hedefi haline gelirken dünyadan Rusya'ya yaptırım açıklamaları geldi. Tüm bu gelişmeler yaşanırken gözler bir kez daha 2014 yılında başlayan Rusya - Ukrayna geriliminin nedenlerine çevrildi. Peki, Rusya - Ukrayna neden savaşıyor? Rusya neden saldırdı? İşte Rusya Ukrayna savaşı nedenleri...
2013 yılını 'meydan olayları' ile uğurlayan Ukrayna yeni yılı iç karışıklıkla karşıladı. Bağımsızlık Meydanı'nda aylarca toplanan binlerce Batı yanlısı Yanukoviç'in kararını protesto etti. Rusya yanlılarının da sokaklara çıkmasıyla zaman zaman çatışmalar yaşandı. Olayların kontrolden çıkması üzerine dönemin Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç, Rusya'ya kaçmak zorunda kaldı. Coğrafi olarak Avrupa ile Rusya arasındaki Ukrayna'nın insanları da Rus ve Batı yanlıları olarak kutuplara bölündü.
Olaylar Kırım ve Donbas'a sıçradı. Kırım Parlamentosu askeri üniformalı, üzerlerinde hiçbir sembol ya da simge bulunmayan 'silahlı, yeşil adamların' baskısıyla Kırım’ın Rusya’ya ilhakını sağlayacak referandumu yapma kararı aldı. Yerli halk olan Tatarlar ve Ukraynalıların karşı çıkarak katılmadığı 16 Mart 2014'teki tartışmalı referandumun ardından Kırım, Rusya tarafından yasa dışı ilhak edildi. Rusya yanlılarının işgali Kırım'la da kalmadı. Ukrayna'nın doğusundaki şehirlerde Rusya yanlısı ayrılıkçılar sözde devletlerini ilan etti. Donbas denilen bölgede Rusya yanlılarının yasa dışı yönetimleri yaklaşık 7 yıldır sürüyor.
2 Kasım 2021: Rusya Ukrayna krizinde ilk adım Kasım ayında atılmıştı. Politika haberleri yapan Politico isimli uluslararası gazetecilik organizasyonu, Rusya'nın Ukrayna sınırına askeri yığınak yaptığına dair uydu fotoğrafları yayınladı.,
18 Kasım 2021: Yayınlanan uydu fotoğraflarının ardından bir adım da Putin'den geldi. Rsuya Devlet Başkanı Vladimir Putin, genişletilmiş Dışişleri Başkanlığı toplantısında ciddi ve uzun vadeli güvenlik garantileri sağlanması yönünde talimat verdi.
5 Aralık 2021: Rusya Ukrayna krizi ile ilgili gelişmeleri ABD İstihbaratından yapılan bir duyuru takip etti. ABD İstihbaratı, Rusya'nın 170 bin askerle Ukrayna'ya askeri müdahalede bulunacağını açıkladı.
15 Aralık 2021: Rusya, ABD ve NATO'ya güvenlik garantileri olarak ifade edilen taleplerini iletti.
26 Ocak 2022: Rusya'nın taleplerine cevap Ocak ayında geldi. ABD, Rusya'nın taleplerine yazılı olarak cevap verdi.
31 Ocak 2022: NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Ukrayna'nın NATO Üyesi olmadığı için ülkeye tam anlamıyla destek sağlanamayacağını belirtti.
2 Şubat 2022: NATO Genel Sekreter Yardımcısı Mircea Geoana, Ukrayna'nın yakın gelecekte ittifaka katılmayacağını açıkladı.
4 Şubat 2022: Ukrayna Silahlı Kuvvetleri Başkomutanı Valery Zalujniy, Rusya'dan Ukrayna'ya askeri bir tehdidin olmadığını dile getirdi.
11 Şubat 2022: Avrupa Birliği (AB), Ukrayna'da bulunan birincil öncelikli olanlar haricindeki diplomatik personelinin ülkeden ayrılmalarını istedi.
Yeni uydu görüntüleri, Ukrayna'nın üç tarafında daha fazla Rus kuvvetinin toplandığını gösteriyor.
ABD Başkanı Joe Biden, Rusya'nın işgal etmesi halinde ABD'nin Ukrayna'daki Amerikalıları kurtarmak için asker göndermeyeceğini söyledi.
12 Şubat 2022: Türkiye Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada 'Ukrayna’daki güvenlik durumu ülkemizce yakından takip edilmektedir. Bu çerçevede, vatandaşlarımızın Ukrayna’nın Doğu sınırındaki bölgelerine mecbur kalmadıkça seyahat etmekten imtina etmeleri tavsiye edilmektedir' ifadeleri kullanıldı.
Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy'den açıklama geldi. Zelenskiy 'Olası savaş hakkında çok fazla şey söyleniyor ve insanlar tarih bile veriyor. Düşmanlarımızın en iyi dostu ülkemizdeki paniktir ve tüm bu bilgiler sadece panik yaratır, bize yardımcı olmaz' açıklamasında bulundu ve halkını sakin olmaya çağırdı.
14 Şubat 2022: Ukrayna'nın Berlin Büyükelçisi Andriy Melnyk, Olaf Scholz'un Kiev ziyareti öncesi ülkesinin Rus işgali ihtimaline karşı Almanya'dan 12 bin tanksavar füzesi yardımı yapılmasını istedi.
Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba, Rusya'yı ve Viyana Belgesi'ne taraf ülkeleri 48 saat içinde Ukrayna sınırlarındaki Rus yığınağını görüşmeye çağırdı.
Ukrayna'nın Birleşik Krallık Büyükelçisi Vadym Prystaiko, Kiev'in Rusya ile büyük bir çatışmayı önlemek adına uzun süredir devam eden ABD liderliğindeki NATO'ya katılma teklifinden vazgeçme olasılığının düşünüldüğünü, ancak böyle bir teklifin ülkesinin hedeflerine aykırı olacağını belirtti.
15 Şubat 2022: Moskova'nın Ukrayna'nın üç tarafında yaklaşık 150 bin askeri konuşlandırmasının ardından salı günü Rusya-Ukrayna geriliminde tansiyonu düşürücü adımlar geldi.
Rusya, Ukrayna yakınındaki askeri birliklerin bazılarının geri çekildiğini bildirdi ve Batı ile görüşmelerin memnuniyetle karşılandığı belirtildi.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin salı günü yaptığı açıklamada, Rusya'nın savaş istemediğini ve Ukrayna'nın bir gün NATO'ya katılma olasılığını ortadan kaldırmak için müzakerelere devam edeceğini söyledi.
Aynı zamanda, Rusya'nın bir sonraki hamlesinin durumun nasıl gelişeceğine bağlı olarak değişeceğini söyledi.
Almanya Başbakanı Olaf Scholz ile görüşmesinin ardından konuşan Putin, Avrupa'ya füze konuşlandırılması yasağını, askeri tatbikatlara kısıtlamaları ve Moskova'nın yıllar önce masaya koyduğu diğer güven artırıcı önlemleri Batı’nın tartışmayı kabul ettiğini söyledi.
16 Şubat 2022:Rusya Savunma Bakanlığı Sözcüsü Igor Konashenkov, Rusya'nın Ukrayna sınırına yakın askeri bölgelerdeki bazı birimlerin geniş çaplı hazırlık tatbikatlarını tamamladığını ve üslerine demiryolu, karayolu taşımacılığı ile döndüklerini söyledi.
17 Şubat 2022: ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon), Rusya'ya ait savaş uçaklarının ABD donanmasına bağlı P-8A keşif uçaklarına Akdeniz'de önleme yaptığını bildirdi.
AA muhabirine açıklama yapan Pentagon Sözcülerinden Albay Mike Kafka, 'Geçen hafta sonu, üç ABD Donanması P-8A uçağına Rus uçakları tarafından profesyonel olmayan bir şekilde önleme yapıldığını doğruluyoruz.' dedi.
18 Şubat 2022: Rusya-Ukrayna krizi ve gündeme dair pek çok konuya ilişkin Kremlin'den açıklama yapıldı.
Ukrayna'nın doğusundaki karşılıklı ateşkes ihlalleri suçlamalarına ilişkin Kremlin'den yapılan açıklamada 'Donbas'taki durum çok tehlikeli' ifadeleri kullanıldı.
Rusya'ın yarın yapacağı nükleer tatbikata ilişkin ise Kremlin'den 'Putin'in takip etmesi bekleniyor, bu rutin sürecin bir parçasıdır' yanıtı verildi.
ABD'li diplomatın sınır dışı edilmesine ilişkin sorulara da yanıt veren Kremlin durumu 'Provokasyonlara verilen yanıt' olarak değerlendirdi.
Rusya Devlet Başkanı Putin, Belarus Devlet Başkanı Lukaşenko ile görüşmesi sonrası basın toplantısında 'Ukrayna yönetimi sürekli gerilim körüklüyor' açıklamasında bulundu.
Ukrayna’nın doğusundaki Donbass Bölgesi’nde savaş çıkacağına yönelik başlayan kriz akşam saatlerinde bombalı saldırıya neden oldu.
Ukrayna Genelkurmay Başkanı Valeriy Zaluzhny ise Donbass Bölgesi’nde yaşanan gerilimden sonra sosyal medya hesabından bir açıklama yayınlayarak, Donetsk’e bir saldırı gerçekleştirmediklerini, olayın Rusya ve destekçileri tarafından gerçekleştirilen bir provokasyon olduğunu savundu.
ABD Başkanı Joe Biden, 'Rus güçleri Ukrayna'ya saldırmak niyetiyle hazırlık yapıyor önümüzdeki günler içerisinde. Ukrayna'nın başkenti olan, 2.8 milyon masum insanın yaşadığı Kiev'i hedef alacaklarını bekliyoruz' dedi.
19 Şubat 2022: Rusya Yasal Enformasyon İnternet Portalı'nda Putin’in yayımlanan kararına göre, Rusya Silahlı Kuvvetlerinde, Rusya Ulusal Muhafız Birliklerinde, devlet güvenlik kurumlarında ve Federal Güvenlik Servisi kurumlarında askerlik görevi ile ilgili olarak yedekte bulunan Rusya Federasyonu vatandaşlarına 2022 yılında eğitime alınmaları için çağrı yapıldı.
Ukrayna ordusu ayrılıkçıların açtığı ateş sonucu bir Ukrayna askerinin hayatını kaybettiğini açıkladı.
24 Şubat 2022: Rusya, Ukrayna'nın doğusundaki Donbass bölgesine operasyon başlattı. Saat 05.51'de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ukrayna'nın doğusundaki Donbas'a özel askeri operasyon başlattıklarını duyurdu. Putin, Ukrayna askerlerine 'Derhal silahlarınızı bırakıp evinize dönün' çağrısında bulundu. Diğer yandan Ukrayna'nın başkenti Kiev'de patlama ve siren sesleri duyuldu. CNN, Belaruslu askerlerin de Rus birliklerine katıldığını ve Belarus sınırı üzerinden Ukrayna'ya ilerlediğini bildirdi.
Ukrayna'nın başkenti Kiev'de büyük patlama sesleri duyuldu. Rusya’nın başlattığı askeri operasyonun ardından Kiev’de duyulan patlama sesleri nedeniyle paniğe kapılan halk, kenti terk etmeye başladı. Reuters'ın aktardığı habere göre Kiev'de başka patlamalar da gerçekleşti.
Fransa’nın başkenti Paris’te 9 Aralık 2019’da, 3 sene aradan sonra Normandiya Dörtlüsü Liderler Zirvesi yapıldı. Ukrayna, Rusya, Almanya ve Fransa devlet başkanlarının katılımıyla gerçekleşen zirvede, tam ateşkes ve Minsk Anlaşması'na bağlılık vurgusu yapıldı.
Zirveden sonra azalan çatışmalar, kısa süre sonra daha da alevlendi. Krizin çözümüne ilişkin Rusya, Ukrayna ve AGİT'ten oluşan Üçlü Temas Grubu, 27 Temmuz 2020'den itibaren kapsamlı ateşkes kararı aldı. Bu kapsamda 2021 senesine kadar kapsamlı ateşkes ufak çaplı krizlere rağmen sürdürüldü.
Ancak bu yıl Rus ordusunun Ukrayna sınırına adeta askeri yığınak yapması, Donbas bölgesinde zaten hiçbir zaman bitmeyen çatışmaları yeniden artırdı. Rusya yanlısı ayrılıkçıların 26 Mart'ta 4 Ukraynalı askeri öldürmesi bölgedeki krizi zirve noktasına çıkardı. Saldırılar karşısında Ukrayna ordusunun tedbirlerini artırması üzerine Rusya, sınıra ve ilhak edilen Kırım'a asker yığdı.
Ukrayna Genelkurmay Başkanı Ruslan Homçak, 30 Mart'ta Ukrayna Parlamentosundan yaptığı konuşmada, Rus Silahlı Kuvvetlerinin askeri tatbikat bahanesiyle Ukrayna sınırının kuzeyi, doğusu ve Kırım'da Rusya'ya ait 28 tabur birlik olduğunu söyledi. Homçak, bu durumun Ukrayna'nın askeri güvenliği için bir tehdit oluşturduğunu kaydetti.
Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov ise 'Rusya kendi toprakları içerisinde silahlı kuvvetlerini kendi takdirine bağlı hareket ettiriyor. Bu hiç kimseyi rahatsız etmemeli ve bu hiç kimse için tehdit içermiyor.' ifadelerini kullandı.
Bu açıklamalardan sonra hem Moskova hem de Kiev Donbas çevresine askeri sevkiyatını artırdı.
Ayrıca, şubat ayında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in yakın dostu Viktor Medvedçuk'un kontrolünde olduğu iddia edilen 3 kanal Rusya tarafından finanse edildiği gerekçesiyle kapatıldı. Akabinde de Medvedçuk ve çevresine ekonomik yaptırımlar uygulandı. Bir yandan da ülkede kısa zaman önce Kırım'ı Kurtarma Stratejisi duyuruldu. Bu gelişmeler de gerginliğin artmasını sağlayan faktörlerden olarak görülüyor.
2014 yılında Kırım'ı ilhak ettikten sonra uluslararası kamuoyu tarafından tepki gören Rusya, sabaha karşı yerel saatle 05:50'de Donbas'a askeri harekat başlattı. Sabaha karşı ulusa sesleniş konuşması yapan Putin, Ukrayna'ya operasyon düzenlendiğini halkına ve tüm dünyaya duyurdu.
Putin, konuşmasında bunun bir işgal olmadığını ancak “özel askeri operasyon” olduğunu kaydetti. Ayrıca, bu durumunda Ukrayna'dan kaynaklı olduğunu söylerken, tehditler karşısında Rusya'nın kendisini savunacağının da altını çizdi.
Putin, konuşmasında Ukrayna topraklarını işgal etme niyetleri olmadığını ifade etti ve “Operasyonun amacı sivillerin hayatını korumak” dedi.
Ukrayna askerlerine silah bırakma çağrısı yapan Rusya lideri, “Atalarınız Nazilerle savaştı. Kiev'deki Nazi cuntasına itaat etmeyin. Silahlarınızı bırakıp eve dönün” ifadelerini kullandı.
ABD ve NATO'nun Rusya'nın güvenlik taleplerini görmezden geldiğini kaydeden Putin, “Donbas halkı yardım için Rusya'ya döndü. Operasyon 8 yıldır Kiev yönetiminin baskıları altında acı çeken insanları korumayı amaçlıyor” dedi.