İnsanoğlunun yaşadığı dünyaya karşı çok daha duyarlı ve sorumlu hale gelmeye başladığı günümüzde, sanat dalları da sürdürülebilirlik kavramından payını almış durumda. Farkındalığı artırmak ve daha güçlü mesaj vermek için ortaya çıkan bu sanat dalları, aslında yaratıcılığını artırmak isteyen sizler için de yeni bir kapı aralayabilir.
O halde sanata bakış açınızı değiştirecek ilham veren akımları birlikte tanıyalım! 😎
Geri dönüşüm son yıllarda aşina olduğumuz bir kavram, ileri dönüşüm ise onun çok daha modern ve içine sanat katılmış hali. Her iki kavram sıklıkla birbirine karıştırılıyor olsa da geri dönüşüm, alüminyum gibi malzemelerin sürekli yeniden işlenmesini gerektiren endüstriyel bir süreçken; ileri dönüşüm, artık kullanılmayan eski eşyalara yeni bir işlev kazandırmayı hedefler. Yaratıcı yeni kullanım olarak da bilinen bu akım; bozulmuş, işe yaramaz ve artık istenmeyen eşyalardan sanatsal veya çevresel değer üretme amacı taşır. Eski kitaplardan raf yapmak, bisiklet tekerini duvar saatine dönüştürmek veya tenis raketini aynaya çevirmek hep evde yapabileceğiniz ileri dönüşüm örneklerinden. 😉
Arazi sanatı veya toprak sanatı olarak bilinen land-art, aslında tarihi 1960'lara kadar uzanan eski bir kavram. Kullanım amacı ise sanatı, doğanın doğrudan bir parçası haline getirmek ve onun doğal güzelliğini yansıtacak şekilde gerçekleştirmek. Bu nedenle genellikle açık, boş ve kentten uzak alanlarda yapılan land-art, arazinin orjinal dokusuna doğal malzemeler ekleyerek görsel etki yaratmayı hedefler. Aynı zamanda doğanın akışkanlığı içinde zamanla bozulabilir, dönüşebilir veya tamamen ortadan kalkabilir.
Yenilenebilir enerji heykelleri, her ne kadar sanatçıların yaratma arzusunu ortaya koyan eserler olsa da temeli teknolojiye dayanan bir sistem. Bu sanat dalında üretilen heykeller hareket ve enerji oluşturmak için güneşi, rüzgarı, gelgiti, jeotermal kaynakları veya hidroelektrik enerjiyi kullanır. Bilimin ve sanatın bir karışımı olan bu heykeller, dünyanın sürdürülebilir kaynak kullanım hızını artırmaya teşvik ederken görsel açıdan etkileyici parçalar sunar. Bu özelliğiyle doğanın gücünü ve güzelliğini topluma işlevsel şekilde göstermeyi hedefler. Viyana'daki Güneş Ağacı Sokak Heykelleri, yenilenebilir enerji heykellerine verilecek en güzel örneklerden olabilir. 💚
Ekolojik sanat; ilk örnekleri 1960'lara kadar uzanan ve sanata etik, sorumluluk, sosyal adalet gibi bir dizi ilke dahil eden bir terim. Bu ilkeyle yapılan sanat eserleri, diğer eserlerden farklı olarak büyüyen iklim endişesini aktivist bir şekilde vurgular ve onu, toplumu dönüştürerek yavaşlatmayı hedefler. Bunun için zaten var olan bir şeyi kullanarak restore eder, çarpıcı bir sanat eserine dönüştürür ve sonuç üründe az lafla çok şey anlatmaya çalışır. Örneğin; kullanılmayan bir binayı yerel sanatçıların galerisine dönüştürerek ona yeni bir işlev kazandırır ve bu sırada içeride aktivizme teşvik eden eserler sergiler. 🍀
Döngüsel moda ya da closed-loop fashion olarak bilinen bu akım, çılgın tüketim toplumunun yol açtığı ekolojik krizi dengelemeyi hedefler. Bu fikirden hareket ederek yaşam döngüsünün sonuna gelen tekstil ürünlerini yeniden kullanılabilir kıyafetlere dönüştürmeye çalışır. Günümüzde pek çok sorumlu giyim markasının dahil olduğu kapalı döngü moda, hem üretim hem de kullanım döngüsünün sürdürülebilirliğine odaklanır. Bunun için eski kıyafetleri yeni ve orjinal parçalara dönüştürerek tekrar dolaşıma sokar.
Eko tasarım da tıpkı ekolojik sanat gibi hem bir yaklaşım hem de prensip olarak tanımlanabilir. Pek çok çevre koruma yaklaşımını benimseyen eko tasarım, günlük kullanım ürünlerinin çevreye sıfır zarar veren ürünler olması gerektiğine inanır. Bu sanat türünde, katkısız ve doğal materyallerden elde edilen heykel, vazo, mobilya gibi ürünlerin pek çoğu iç dekorasyonun vazgeçilmez bir parçası haline gelir. Böylece günlük hayata ekoloji daha fazla dahil edilmiş olur. 🪴
Bio sanat, diğer sanat akımlarından farklı olarak; sanatçının yaşayan bakteri, organizma ve doku gibi biyolojik ürünleri sanat eseri olarak kullanması fikrine dayanır. Bu nedenle sanatı ve bilimi bir arada kullanır ve doğadaki yaşamı doğrudan görsel açıdan ilgi çeken bir sanat eserine dönüştürür. 20. yüzyılın sonu ile 21. yüzyılın başlarında ortaya çıkan popüler bio sanat eserleri arasında; bakteri kullanılarak yapılan boyamalar, cam fanus içine eklenen doğal yaşam alanları ve genetik hücrelerden elde edilen enstelasyonlar sıralanabilir.
Deneysel eko sanat, özellikle bienallerde ve enstelasyonlarda iklim krizini vurgulamak amacıyla yapılan eserlerden. Aynı anda pek çok efektten ve materyalden faydalanan bu sanat akımı; insanı, doğadaki yıkıcı sürecin içine doğrudan ve abartılı bir biçimde dahil eder. Örneğin; okyanus temalı deneysel eko sanat sergileri, okyanustaki kirliliğin boyutlarını deneyimleme fikrine dayanır ve bunun için insanı, kirlenmiş ve havasız kalmış bir okyanusun dibine hapseder. Buradaki temel hedef ise sıradan toplum insanının, doğadaki çaresiz bir hayvan gibi hissetmesini ve günlük eylemlerinde daha bilinçli olmasını sağlamaktır.
Sürdürülebilir sanat akımları arasında hemen her yerde karşılaşılan heykel tasarımı da diğer sanat dalları gibi çevreci yaklaşımı yaymayı hedefler. Bunun için özellikle plastik gibi doğada yüzyıllarca kaybolmayan materyallere odaklanır ve onları kent meydanlarında, sanat galerinde veya sokak aralarında karşılaşılan heykeller haline getirir. Bunun bir diğer versiyonu ise; bu tip materyalleri bank, çöp kutusu veya durak gibi kent objelerine dönüştürerek insanları bilinçlendirmeye çalışır.
Sürdürülebilir heykelle benzer mantığa sahip olan sürdürülebilir portre, özellikle yeni nesil sanatçıların yöneldiği akımlar arasında yer alır. Eski, paslanmış, işlevsiz materyalleri kullanarak görsel açıdan etkileyici bir ürün elde etme fikrine odaklanır. Böylece yine diğer bütün sürdürülebilir akımlarında olduğu gibi, günümüz toplum insanını harekete davet eder ve tükettiği eşyalar konusunda bilinçli hale getirmeyi hedefler.