Sosyal düzenin karşılıklı güven değil de güvensizliğe dayalı olarak kurulduğu toplumlarda paranoyanın artması nedeni ile yaşam oldukça sinir bozucu bir hal alabilir. Özel ya da kamu hangi alanda olursa olsun herhangi bir aksiyon gerçekleştirmek istediğinizde herkes birbirinin gözünde potansiyel suçlu, yalancı, üçkağıtçı, dolandırıcı, fırsatçı vb. etik dışı davranışlara meyilli şahsiyetler olarak görülür. Bu durumu toplumun her alanında deneyimlemek mümkündür.
Uluslararası standartlara uygun olmayan yükseklikte kaldırımlar yapılır çünkü hepinizin kaldırımlara park ederek yaya yollarını kapatacağınız düşünülür. O da yetmez kaldırımların kenarlarına beton mantarlar, dubalar, babalar, dökme demir süsler konur, gerçi bu uygulamaların başka amaçlara hizmet etme durumu da söz konusudur.
Karşılıklı güvensizlik o kadar ciddi boyutta sistematize edilir ki, mesela bir kurumdan resmi evrak istenir, evrakın aslını götürdüğünüzde kopyasını almazlar. Git bunun noter tasdikli suretini getir derler. Ben şahsen noterlik müessesesinin bizim ülkemizdeki kadar çok kullanıldığı başka bir ülke daha görmedim. Bu derece noter ile iş yapılan ülkelerde herkes birbirinin her an bir alavere dalavere yapacağını düşünür ve buna dönük uygulamalar yapılır. Neyse ki son zamanlarda e-devlet ile bu konuya bir nebze de olsa çözüm getiriliyor.
İstenen şey kopyayı engelleyip herkesin hak ettiği notu almasını sağmaktır ama bu davranışın hizmet ettiği amaç küçücük beyinlere kopyanın aslında engellenmesi gereken son derece doğal bir şey olduğu mesajını vererek bu durumu olağanlaştırmaktır. Her öğrenci kopya çeker ve bu önlenmelidir (!) Hayretle ve dehşetle izliyorum ki neredeyse ülkedeki tüm eğitim kurumları ve bağlı hocaları eğitim sistemindeki bütün çocukları gençleri potansiyel kopyacı olarak görmekte ve buna dönük çılgın polisiye projeler üretmektedirler. Evlere ayna gönderen seçkin bir üniversitemiz bile mevcut!
Unutmayın, öncelikle herkesi potansiyel suçlu görmek, suçun muhteviyatını olağanlaştırmaktır. Kısa vadeli birkaç çözüm önerisi mi istiyorsunuz? İlk önce ezber değil tamamen yorum ve düşünceye dayalı sorular sorun, sonra bu çocuklara güvendiğinizi ifade edin güvenmediğinizi değil. Güveni suiistimal edip kopya çekeni yakaladığınızda da gereken en ciddi caydırıcı cezayı verin. Emin olun ki insanları bu tür davranışlardan uzaklaştıran kendilerine olan güvenin zedelenme endişesidir, korkuları değil. Arada atlayıp kaçırdığınız kopyacılar varsa da kim ne yapıyorsa kendisi için yapıyordur, o kadarı dünyanın her yerinde var.
Uzun vadede ise daha sosyolojik ve kültürel çözümler gerekiyor, bizim çocuklarımız analarının karnından kopyaya genetik yatkınlık ile çıkmıyorlar. Finlandiya ya da Almanya’da kopyanın bu derece sorunlu olmaması, çocukların ezbere dayalı olmayan bir eğitim sisteminde, özgüvenli bireyler olarak yetişmesinden kaynaklanıyor. Kopyayı anlamsız ve gereksiz buluyorlar, başkasına bakarak bir şey yapmanın özsaygılarını etkileyeceğini ve kendilerini yetersiz hissetmeye sebebiyet vereceğini düşünüyorlar. Gereken karşılıklı güveni esas alan zihniyet değişikliği, polisiye tedbir değil anlayın artık!
Sevgi ve sağlıkla kalın…