Rusya lideri Putin ile ABD Başkanı Obama, BM Genel Kurulu çerçevesinde özel olarak görüştü. Putin, Kiev'i destekleyen ABD'nin ilişkilerin kötüleşmesinin sorumlusu olduğunu söyledi. IŞİD'e hava operasyonu seçeneğini değerlendirdiklerini belirten Putin, 'Suriye vatandaşı olmayanların, ülkenin liderliğine karar veremeyeceğini' hatırlattı.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin Rusya’nın tecrit edilemeyeceğini ve Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad olmadan bölgedeki terör belasıyla başa çıkılamayacağını vurguladığı BM Genel Kurulu konuşmasını takiben, ABD Başkanı Barack Obama ile bir araya geldi.
Rusya’nın St. Petersburg kentinde Eylül 2013’te düzenlenen G20 zirvesi sonrası ilk kez gerçekleşen ikili görüşmenin ardından konuşan Putin, ABD- Rusya ilişkilerinin ABD’nin tavrı yüzünden düşük seviyelerde seyrettiğini vurguladı. Putin ABD’li partnerlerin Kiev yönetiminin arkasında durduğunu yinelerken, ilişkileri geliştirmeye hazır olduğunun da altını çizdi. Esad'ın geleceğinin görüşmenin en pürüzlü konusu olduğu belirtilirken, Putin, Suriye’deki teröristlere karşı ordu ve milislere desteğe de devam edeceklerini, IŞİD karşıtı have operasyonu seçeneğini de göz ardı etmediklerini söyledi.
Obama ve Putin, görüşme öncesinde gazeteciler önünde tokalaşarak poz verdi. Ardından görüşmenin yapılacağı alana geçen ikili, gazetecilerin sorularını yanıtlamaktan kaçındı.
PUTİN: LİDERLER ŞAŞIRTICI ŞEKİLDE AÇIK SÖZLÜYDÜ
Daha önce yapılan açıklamaya göre 55 dakika sürmesi gerekirken, tam 1 saat 40 dakika süren görüşme sonrası kameraların karşısına geçen Putin, BM Genel Kurulu’nda dinleme fırsatı bulduğu konuşmaların ‘oldukça yapıcı, pratik ve şaşırtıcı şekilde açık sözlü’ olduğunu ve bu tür etkinliklerin küresel ekonomiye fayda sağladığını söyledi.
'ABD İLE ARAMIZDAKİ GÖRÜŞ FARKLILIKLARINI HERKES BİLİYOR'
Putin, Moskova- Washington ilişkilerinin oldukça düşük bir seviyede ilerlediğini kabul etti. Ancak ilişkilerin zarar görmesinin nedeninin Rusya olmadığını söyleyen Putin, ‘ABD’li partnerlerin duruşunun’ buna yol açtığını ve bunun ABD'nin tercihi olduğunu vurguladı. Obama ile de pek çok noktada uzlaştıklarını ama arada farklılıklar da bulunduğunu, bu farklılıklarının neler olduğunu da herkesin bildiğini belirten Putin, her şeye rağmen ilişkileri düzeltmeye de hazır olduklarını ifade etti. Dışişleri bakanlıkları arasında iyi iş bağlantısının kurulduğunu da sözlerine ekleyen Putin, 'En azından ikili temelde çalışmalarımızı güçlendirme ihtiyacı olduğunu hepimiz anlıyoruz' dedi.
Diğer taraftan Putin, ABD'nin Ukrayna'daki çözüme daha aktif katılıp katılmayacağı sorusuna, 'Çok ön plana çıkmasa da ABD zaten aktif olarak katılıyor. Kiev yönetiminin arkasında duruyorlar, bu konuda Avrupalılarla iletişim içindeler' ifadeleriyle cevapladı.
'SURİYE'DEKİ HAVA OPERASYONLARI GAYRI MEŞRU'
Öte yandan Putin, Rusya ordusunun Suriye’de IŞİD’e hava operasyonuna hazırlanıp hazırlanmadığı sorusuna, “Her şey muhtemel. Ama bir şeyler yapacak olursak, tamamen uluslararası hukuk normlarına göre hareket edeceğiz” yanıtını verdi.
Obama ile de bunu konuştuğunu belirten Putin, “Avustralya, Fransa ve ABD’nin Irak’ta düzenlediği hava saldırıları uluslararası hukuka uygun, çünkü Irak hükümetinden bu yönde bir talep almışlardı. Ama Suriye’deki saldırılar gayrı meşru” ifadelerini kullandı. Obama ve Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande’ın Suriye vatandaşı olmadığını hatırlatan Putin, bu sebeple bu liderlerin Suriye lideri konusunda söz hakkı olmadığı uyarısı yaptı.
'KOORDİNASYON MERKEZİNE HERKES KATILABİLİR'
Rusya’nın Suriye’de kara harekatı düzenlemesinin ise söz konusu dahi olmadığını yineleyen Putin, Moskova’nın teröristlerle savaşan Suriye ordusu ve Kürt milislere yardım için başka yolları göz önünde bulundurduğunu, Irak’ın başkenti Bağdat’ta kurulan koordinasyon merkezinin de bunun bir örneği olduğunu söyledi. Putin, söz konusu merkezin kapılarının tüm ülkelere açık olduğunu da sözlerine ekledi.
Bu arada Putin, BM Genel Kurulu’na hitabı esnasında Ukrayna heyetinin salondan ayrıldığını fark etmediğini belirtti. Deneyimlerinin, kişisel temasların hükümetlerarası ilişkiler ve sorunların çözümünde işe yaradığını gösterdiğini söyleyen Putin, “Kişisel hırsları bir kenara bırakmak daha iyi. Salonda olmadıklarını fark etmedim. Herkesin eksiksiz orada olmaması önemli değil, özellikle de konuşmayı ilginç bulmayanların” dedi.
OBAMA AÇIKLAMA YAPMADI
Obama ise görüşmenin ardından herhangi bir açıklamada bulunmazken, adını vermek istemeyen ABD’li bir yetkili, ‘iş yapma mantığıyla ve açık sözlü davranılan bir görüşme yapıldığını, birçok farklı konunun uzun uzadıya ele alındığını, temel çatışma konusunun da Esad’ın geleceği olduğunu’ söyledi.
Görüşme sonrasında diğer liderlerin de katıldığı bir akşam yemeği verildi.
ESAD'IN TEMEL ROLÜ TARTIŞMA KONUSU
BBC Türkçe'de yer alan habere göre, ikilinin görüşmesiyle ilgili bilgi veren ABD'li bir yetkili, Suriye'deki iç çatışmanın çözümü konusunda Beşar Esad'ın oynayacağı rolün 'temel tartışma konusu' olduğunu söyledi. Yetkili, Rusya'nın Esad'ı radikallere karşı bir siper gibi gördüğünü; ABD'nin ise Esad'ın devam etmesine mezhepsel çatışmayı alevlendirecek gözüyle baktığını aktardı.
ABD'li yetkili şunları söyledi:
'Bence Ruslar Suriye'de siyasi bir çözüme varılmasının önemini kesinlikle anladı. Dolayısıyla siyasi bir çözüm bulmak için buradalar. (Esad konusunda) nasıl bir süreçte anlaşılacağı konusunda farklılıklar var.'
Rusya'nın Suriye'deki askeri varlığını artırmasını Suriye'de olumlu bir sonuca varılmasına ille bir engel olarak görmediklerini kaydeden yetkili, bu konuda görüşlerin Rusların ileride atacağı adımlara göre şekilleneceğini belirtti. Rusya'nın askeri gücünü yalnızca IŞİD'e karşı kullanmasının sorun olmayacağı, ancak Esad'ın kendi halkına karşı savaşında güçlendirilmesi için kullanılırsa sorun yaratacağı ifade edildi.
Görüşmenin tarafların kazanmak ve öne geçmek amacıyla sürdürülmediğini kaydeden yetkili, 'Bence Suriye'deki durumu işaret eden ve çözmek isteyen ortak bir istek vardı. Rusların amaçları da netlik kazandı. Amaçları IŞİD'in üzerine gitmek ve hükümeti desteklemek' şeklinde konuştu.
Tarafların askeri yetkililerinin bölgedeki operasyonlarda çatışma yaşamaması için görüşeceği öğrenildi.
ASKERİ ALANDA İŞ BİRLİĞİNE DEVAM
Al Jazeera'de yer alan ve ABD’li yetkililerin verdiği bilgiye göre liderler, iki ülkenin ordusunun askerlerinin çatışmasına engel olmak için koordinasyona devam etmesi gerektiği konusunda uzlaştı.
Rusya’nın Suriye’de askeri varlığını artırmasının ve ülkedeki üslerini güçlendirmesinin ardından Eylül başında Obama, Esed rejimine destek verdiği gerekçesiyle Rusya’yı eleştirmişti. ABD Dışişleri Bakanı Kerry Rus mevkidaşı Lavrov’u arayarak bilgi istemiş, Lavrov Rus ve ABD askerinin irtibat halinde olması gerektiğini belirtmişti.
18 Eylül’de ABD Savunma Bakanı Carter, Rus mevkidaşı Sergey Şoygu ile telefonda bir saatlik bir görüşme yaptı. İki bakan, ‘terörizmle mücadelede çok taraflı çabaların koordine edilmesine’ karar verdi. Sahada askeri işbirliği için görüşmeye devam kararı alındığı belirtildi.
Kaynaklar: Sputnik News, BBC Türkçe ve Al Jazeera