Renklerin sadece “beğeni” olmadığını, bazen zihnin nasıl çalıştığını da ele verdiğini biliyor muydunuz? Psikoloji alanında yıllardır süren bazı çalışmalar, özellikle belli kişilik bozukluklarında aynı renge tekrar tekrar yönelme olduğunu gösteriyor. Üstelik bu renk, hepimizin “sakin” diye bildiği bir ton. Gelin o renge ve altında yatan nedene birlikte bakalım...
Son yıllarda yeniden hatırlanan bazı çalışmalar, özellikle psikopatik eğilimleri olan ya da “karanlık üçlü” (psikopati–narsisizm–makyavelizm) özellikleri taşıyan kişilerin mavi renge diğerlerinden daha fazla yöneldiğini ortaya koyuyor.
Peki mavi gibi hep “huzur, gökyüzü, deniz” çağrışımı yaptığımız bir renk, nasıl oluyor da duygusal olarak soğuk ve kontrolcü kişiliklerle de eşleşebiliyor?
1961’de American Journal of Psychology’de yayımlanan araştırmada psikiyatri hastalarının yüzde 40’ından fazlası “en sevdiğim renk mavi” cevabını veriyor. Bu tek başına “mavi seven herkesin psikolojik sorunu var” anlamına gelmiyor elbette, ama önemli bir veri sunuyor: Ruhsal dalgalanmalar yaşayan kişiler, sakinleştirici ve düzenleyici etkisi olan renklere daha fazla tutunuyor.
Bu bulgu yıllar sonra farklı ülkelerde yapılan çalışmalarla da destekleniyor. Yani bu sadece belli bir kültüre ya da belli bir döneme ait bir tesadüf değil.
2017’de Çin’de yapılan çalışma depresyon hastalarının mavi ve mor gibi soğuk tonlara yöneldiği, tedavi sonrası ise daha sıcak renklere –mesela sarıya– ilgi gösterdiğini ortaya çıkardı.
George Washington Üniversitesi’nden psikolog Mark Nemiroff 2019’daki çalışmasında mavinin insan zihninde “duygusal bir sığınak” yarattığını söylüyor. Ancak çok kritik bir eklemesi var:
“Mavi, psikolojik bozuklukları olan kişilerde huzur değil, kontrol hissi yaratıyor.”
Yani bu kişiler maviye bakınca “oh, rahatladım”dan çok “her şey yerli yerinde, ben de kontrol altındayım” duygusunu yaşıyor. Psikopat eğilimli bireylerin en belirgin özelliklerinden biri duyguyu değil gücü, sıcaklığı değil düzeni tercih etmeleri. Mavi de tam bu ihtiyaca hizmet ediyor.
Şubat 2025’te Journal of Personality Research’te yayımlanan makalede “Karanlık Üçlü” diye adlandırılan kişilik özelliklerine (psikopati, narsisizm, makyavelizm) sahip bireylerin dışarıdan buz gibi ve planlı göründükleri, ancak içeride yüksek kaygı ve duygusal dengesizlik taşıdıkları belirtiliyor.
Bu noktada mavi renk onlara bir duygusal fren oluyor.
Hayır. Bunun altını mutlaka çizmek lazım. Mavi, dünyada en çok sevilen renklerden biri. “Mavi favorim” demek hiçbir kişilik bozukluğunu otomatik olarak işaret etmiyor.
*Bu içerik Google yapay zeka destekli bir not alma uygulaması olan NotebookLM ile oluşturuldu.
🥲çocukluğumdan beri maviye takıntılı olmam dışında sorun yok 💙🩵