Gece boyunca yedi ya da sekiz saat uyunduğu halde sabah yataktan halsiz kalkmak oldukça yaygın görülüyor. Uzmanlara göre yorgunluk ile uykulu olmak aynı anlama gelmiyor. Enerji eksikliği, her zaman uyku süresiyle bağlantılı olmuyor. Psikoloji ve tıp dünyası, kronik yorgunluğun çok katmanlı nedenlere sahip olduğunu vurguluyor. Son yıllarda yapılan araştırmalar, konunun sandığımızdan daha karmaşık olduğunu gösteriyor.
Davranışsal uyku tıbbı alanında çalışan klinik psikolog Shelby Harris, yorgunluk ile uykululuk kavramlarının sıklıkla karıştırıldığını ifade ediyor. Uykululuk, uyuma ihtiyacıyla tanımlanırken; yorgunluk, enerji eksikliği ve zihinsel tükenme hissiyle ortaya çıkıyor. Psikolojik yorgunluk yaşayan kişiler uyumak istese bile gevşeyemiyor.
Aile hekimi Rosalind Adam, sürekli yorgunluk halinin sağlık sistemlerinde ayrı tanımlandığını belirtiyor. İngiltere Ulusal Sağlık Sistemi, durumu 'TATT' olarak sınıflandırıyor. Adam’a göre tablo çoğu zaman duygusal baskı, stres ve zihinsel yükle ilişkili ilerliyor. Klinik tabloya eşlik eden bedensel hastalık görülmese bile kişi kendini tükenmiş hissedebiliyor.
Enerji düşüklüğü, isteksizlik ve sürekli yorgunluk, depresif belirtiler arasında kabul ediliyor. Uzmanlar, sabahları yataktan kalkmakta zorlanma ve gün boyunca ağırlık hissinin önemli sinyaller taşıdığını vurguluyor.
Anksiyete tarafında ise tablo farklı ilerliyor. Zihin sürekli tetikte kalıyor, gevşeme gerçekleşmiyor. Gün içinde yoğun düşünme hali, akşam saatlerinde bile devam ediyor. Uyku süresi yeterli olsa bile zihinsel sistem kapanmıyor. Psikoloji literatüründe durum, 'dinlenemeyen zihin' olarak tanımlanıyor.
Washington Üniversitesi’nden davranış uzmanı Christopher Barnes, modern yaşamda yorgunluğun önemli bölümünün zihinsel kaynaklı ilerlediğini söylüyor. Sürekli karar verme, performans baskısı ve odaklanma zorunluluğu, bilişsel enerjiyi hızla tüketiyor. Bu süreçte beden dinlense bile zihin kendini güvende hissetmiyor.
Ulusal Sağlık Enstitüsü’nde görev yapan nörobilimci Vicky Whittemore, kronik stresin beyinde alarm sistemini sürekli açık tuttuğunu aktarıyor. Kortizol düzeyinin uzun süre yüksek kalması, dinlenme hissini baskılıyor. Uyku psikoloğu Daniel Jin Blum ise tehdit algısı sürdüğü sürece gerçek dinlenmenin mümkün olmadığını belirtiyor. Zihin sakinleşmediğinde enerji yenilenemiyor.