Evden çıkarken cepler kontrol edilir. Telefon, anahtar, cüzdan tamam gibi görünür. Metroya binildiğinde ya da mutfağa girildiğinde eksik fark edilir. Günlük hayatın yoğun temposunda eşyaların kaybolması neredeyse rutin hale gelir. Çoğu zaman dikkat dağınıklığı suçlanır.
Beynin çalışma sistemi, unutkanlığın temel kaynağı olarak öne çıkar. İşte psikolojiye göre eşyaların sık sık kaybolmasının arka planı.
Kaliforniya Üniversitesi Davis kampüsünde nörobilim ve psikoloji profesörü olarak görev yapan Dr. Charan Ranganath, günlük unutkanlıkların bilgi fazlalığıyla doğrudan bağlantılı olduğunu söylüyor.
İnsan zihni, aynı anda işlenmesi gereken çok sayıda uyarıyla karşı karşıya kalıyor. Her an gelen mesajlar, yapılacak işler, çevresel sesler ve sorumluluklar hafızayı seçici davranmaya zorluyor.
Ranganath’a göre hafıza, her detayı saklayan arşiv mantığıyla çalışmıyor. Zihin, hayatta kalma ve işlevsellik açısından gerekli olmayan detayları eliyor. Anahtarın masaya mı yoksa rafa mı bırakıldığı gibi bilgiler, beyin açısından düşük öncelikli kabul ediliyor. Hafızanın verimli çalışması için daha az bilgi kodlanıyor. İlginç şekilde, daha az detay hatırlamak, genel hatırlama kapasitesini artırıyor.
Eşyaların sık kaybolmasının önemli nedenlerinden biri de anıların birbirine benzemesi. Anahtar, cüzdan ya da telefon her gün farklı yüzeylere bırakılıyor. Zihin, her seferinde tamamen yeni kayıt oluşturmak yerine mevcut şablonları kullanıyor. Ranganath, yeni deneyimlerin eski bilgiler üzerine eklendiğini vurguluyor.
Beynin evrimsel gelişimi, dikkat çekici ve sıra dışı olayları öne alıyor. Tehlike, korku, yoğun duygu içeren anlar güçlü şekilde kodlanıyor. Günlük rutin hareketler ise sıradan kabul ediliyor.
Boston Üniversitesi Nöroloji Profesörü Dr. Andrew Budson, hayatta kalma ile ilişkisi olmayan detayların geri planda kaldığını belirtiyor. Çocukla ilgili unutulan kitap ya da spor eşyası, duygusal açıdan rahatsız edici görünse de beyin açısından kritik kabul edilmiyor.
Bilişsel psikoloji, kaybolan eşyalar konusunda Freud’dan farklı yaklaşım sunuyor. Sigmund Freud, günlük hataların bastırılmış isteklerle ilişkili olduğunu savunsa da modern araştırmalar daha somut nedenlere işaret ediyor.
Dikkatin dağılması, eşya kayıplarının temel sebeplerinden biri olarak öne çıkıyor. Eve girildiği anda başka düşüncelerle meşgul olunması, anahtarın nereye bırakıldığının fark edilmemesine yol açıyor.
Psikologlar Gene Winograd ve Robert Soloway, eşyaların özel yerlere konmasının hafızayı zorlaştırdığını ortaya koydu. Pasaport, bilet ya da önemli belgeler alışılmadık noktalara saklandığında, zihin eşya ile konum arasında bağ kurmakta zorlanıyor. Oysa belgeler, mantıksal ve alışıldık alanlarda tutulduğunda daha kolay hatırlanıyor.
Bu aralar sürekli kendi kendime konuşuyorum 🥲
Buna da unutkanlık mı diyorsunuz? :D Çay bardağına şeker atıp çayı doldurduktan sonra şeker atmadığımı düşünüp bir tane daha atıyorum. 🙊