Psikoloji Açıkladı: Aynı Şarkıyı Defalarca Dinlememizin Ardındaki Bilimsel Gerçek

23.11.2025 - 16:08

Kaynak: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PM...

Aynı şarkıya tekrar tekrar dönme isteği, çoğu zaman fark etmediğimiz ama hepimizin yaşadığı ortak bir deneyim. Bazen bir melodinin içimize işlediğini hisseder, o şarkıyı gün boyunca durmadan açarız. Kimi zaman sakinleşmek, kimi zaman bir duyguyu yeniden yakalamak, bazen de sadece tanıdık bir sesin yarattığı güveni hissetmek için aynı parçanın peşine düşeriz. Bu davranışın arkasında yalnızca kişisel zevk değil, müziğin beyinle kurduğu güçlü bağların etkisi var.

Gelin, defalarca aynı şarkıyı dinlememizin ardında yatan gerçeği hep birlikte öğrenelim...

Bir şarkıyı keşfettikten sonra onu tekrar tekrar dinleme isteği, yalnızca zevke değil beynin işleyişine dair güçlü psikolojik mekanizmalara dayanıyor.

Müzik psikologları ve nörobilim uzmanları bu davranışın siz düşündüğünüzden çok daha “normal” olduğunu söylüyor. Hatta birçok araştırma, tekrar eden müzik dinleme alışkanlığının duygusal düzenleme ve bilişsel rahatlama açısından önemli bir rol oynadığını vurguluyor.

Peki neden üst üste dinliyoruz? İsterseniz detaylıca bakalım...

Beynin “Ödül Sistemi” Aynı Şarkıyı Döngüye Alıyor

Fonksiyonel MRI çalışmalarına göre bir şarkıyı dinlediğimizde dopamin salgısı artıyor. Ancak en yüksek dopamin, şarkının sevdiğimiz bir bölümü geleceğini tahmin ettiğimiz anda ortaya çıkıyor.

Bu, aynı şarkıyı tekrar dinleme nedeninin büyük kısmını açıklıyor:

Beyin, sevilen bölümü önceden “biliyor”
Bu bilme duygusu güven hissettiriyor
Dopamin salınımı bağımlılık yapmayan ama süreklilik isteyen bir haz yaratıyor

Bu duruma psikolojide 'anticipatory pleasure' (beklenti kaynaklı haz) deniyor.

Duygu Düzenleme İçgüdüsü

Müzik, duyguları yatıştırmak veya yoğunlaştırmak için bilinçsizce kullandığımız bir araçtır. Araştırmalar, sevdiğimiz bir şarkıyı tekrar dinlememizin en büyük nedenlerinden birinin stres azaltmak, kendini toparlamak, duygusal bir anıyı yeniden yaşamak, mod yükseltmek olduğunu gösteriyor.

Bu işlev psikolojide duygusal oto-regülasyon olarak anılıyor. Yani beyin, ruh halini dengelemek için “güvenilir” şarkıyı tekrar seçiyor.

Bilişsel psikolojide "mere exposure effect" (maruz kalma etkisi) olarak bilinen fenomen, aynı uyaranla sık karşılaştıkça onu daha çok sevmemize yol açıyor.

İlk dinleyişte sıradan gelen bir şarkı, üçüncü dinleyişte alışıldık. Onuncu dinleyişte sevilen bir hale dönüşebiliyor. Beynimiz tanıdık şeylere daima daha fazla güven duyuyor.

Bir şarkı, duygu + anı + zaman üçlüsünün birleşmesiyle “kişisel bir tetikleyiciye” dönüşebilir.

Beyinde şarkıyla bağlantı kurar. Sonra her dinlediğimizde aynı duygusal kod açılır. Bu da tekrar dinleme ihtiyacını güçlendirir.

Müzik Beyni Düzenliyor: Olumsuz Düşünceleri Azaltıyor!

Bazı araştırmalarda, tekrarlanan müzik dinlemenin zihinsel dağınıklığı azalttığı ve bir tür “bilişsel tampon” işlevi gördüğü belirtiliyor. Bunun nedeni melodinin ritmik yapısı, tahmin edilebilir geçişler, beyinde düzenli bir örüntü yaratması...

Yani müzik, zihinsel gürültüyü azaltıp beyinde bir odaklanma bölgesi açıyor.

Şarkıların yapısal özelliklerini de atlamamak gerek...

Bazı şarkılar melodik yapıları nedeniyle beynin istemsiz tekrar mekanizmasına takılır. Buna earworm (kulak kurdu) deniyor.

Bunun tetikleyicileri genelde, tekrarlayan nakarat, basit ve akılda kalıcı motif, ritmik vurgu, basamaklı melodi hareketleridir. Eğer bu unsurlar varsa, şarkı beyninizde döngüye girer ve siz farkında olmadan tekrar dinlemek istersiniz.