Yatırım yaparken her şey güllük gülistanlık olsun isteriz ama piyasa dediğin yer, sürprizlerle dolu bir lunapark gibi: Bir bakmışsın zirvedesin, bir bakmışsın aşağı doğru çığlık çığlığa... 🙃 İşte tam da bu yüzden profesyonel yatırımcıların cebinde bir “B Planı” vardır: Hedging, yani riski minimize etme sanatı!
Hazırsan gel, bu gizli silaha birlikte bakalım.👇
Hedging kulağa karışık bir finans terimi gibi geliyor olabilir ama aslında çok da karmaşık değil. Günlük hayatta bile benzer şeyler yapıyoruz. Mesela dışarı çıkarken “ya yağmur yağarsa” diye şemsiye alman da bir tür hedging. Yağmasa da sorun değil, ama yağarsa hazır oluyorsun. İşte yatırımda da böyle. “Ya dolar düşerse?”, “ya hisse senedi çakılırsa?” gibi sorulara karşı önlem alıyorsun.
Profesyonel bir yatırımcı milyar dolarlık fon yönetirken, tabii ki tek bir karta oynamaz. Kafasında her zaman bir 'B planı' bulunur. Yani bir yatırım yaparken, aynı anda o yatırımı dengeleyecek başka hamleler de yapar. Dolar aldıysa, belki borsada dolara ters hareket eden hisseleri alır. Altın aldıysa, bir yandan da faizi kollar. Kısacası, 'her şey ters giderse ne yaparım?' sorusunu sürekli sorar.
Bu iş sadece Wall Street’te takım elbiseyle oturan tiplerin işi değil. Sen de kendi çapında riskten korunabilirsin. Mesela döviz borcun varsa, biraz dolar biriktirmen bile seni olası kur artışlarına karşı korur. Ya da portföyünde sadece hisse değil, biraz da altın ya da mevduat bulundurman, seni ani düşüşlerden kurtarabilir.
Diyorsun ki “3 ay sonra dolar lazım bana, şimdiden şu fiyattan anlaşayım.” Sonra dolar fırlasa da umursamıyorsun, çünkü sen zaten fiyatı sabitlemişsin. Aynı şekilde altın, petrol, buğday bile böyle alınabiliyor. Özellikle şirketler bu yöntemi çok kullanıyor ama bireysel yatırımcı da borsa üzerinden yapabiliyor.
Opsiyon dediğimiz şey, yatırımcının eline bir 'hak' veriyor. Diyelim ki 'şu hisseyi 2 ay sonra 100 liradan alma hakkım olsun' diyorsun. Ancak, zorunlu değilsin. Hisse 150 olursa alırsın, 80'e düşerse 'boş ver' dersin. Böylece risk almadan fırsat kovalamış oluyorsun. Güzel bir sistem, ancak biraz daha detaylı bilgi gerektiriyor; kafadan dalmak iyi olmayabilir.
Mesela, borsa endeksi düşerse değer kazanan ETF'ler (buna 'inverse ETF' deniyor) ya da açığa satış gibi işlemler var. Bunlar biraz teknik konular ama yine de bilmekte fayda var. Çünkü 'Herkes kaybederken ben nasıl ayakta kalırım?' sorusunun cevabı burada.
Her yatırımcı duymuştur: “Tüm yumurtaları aynı sepete koyma.” Bu laf boşuna değil. Paranı sadece bir yere bağlarsan, o düşerse komple çökersin. Ama dağıtırsan – biraz döviz, biraz hisse, biraz altın, belki biraz da kripto – biri düşerken diğeri yükselir, ortalama zararını azaltırsın. Bu da bir hedging tekniği. En kolay ve en yaygın olanı.
Doğru, bazılarının komisyonu var, bazısı için teminat göstermen gerekiyor. Ama bu bir sigorta gibi düşün, arabana kasko yaptırmak gibi. Kaza yapmazsan boşa gider ama yaparsan hayatını kurtarır. Yani uzun vadede o küçük maliyetler seni büyük zararlardan koruyabilir.
Bazen koruma amaçlı yaptığın yatırım da düşer, diğerleri de toparlamaz. Ama en azından sen piyasadaki belirsizlikleri tek başına karşılamıyorsun. Bir nevi can yeleği gibi düşün. Belki yüzmeyi iyi biliyorsun ama fırtına çıkarsa o yelek seni hayatta tutar.
Eğer risk yönetimini bilmiyorsan, ne kadar kâr ettiğin önemli değil. Çünkü bir kötü senaryo, tüm kazandığını silip süpürebilir. Ama hedging tekniklerini bilirsen, olaylara daha geniş açıdan bakarsın. Kazanırken bile temkinli davranırsın. İşte o zaman yatırımcı değil, “profesyonel yatırımcı” olursun.
