70 yılı aşkın bir süredir ittifak halinde olan Suudi Arabistan ve ABD ilişkileri son yıllarda çıkmaza girmiş durumda. Bunca yıldır geniş petrol kaynaklarına karşılık güvenlik takası çerçevesinde süren dostluk Çin'in araya girmesi, Kaşıkçı cinayeti derken aşınmaya başladı. Gelin Suudi Arabistan ve ABD ilişkilerinin neden gerginleştiğini detaylıca keşfedelim! 👇
ABD'nin Suudi liderlere güvenlik, krallığın da geniş petrol kaynaklarına erişim vaatleri üzerinden süren ittifakı zaman zaman krize girse de bir şekilde geride bırakılmıştı. Ancak son yıllarda gördüğümüz kadarıyla bu 'sarsılmaz' dostluğun temelleri aşınmaya başladı.
Bu bağlamda bir zamanlar göz yumdukları anlaşmazlıklar, yerini potansiyel ve kalıcı uyuşmazlıklara bırakmış durumda. Peki ilişkiler hangi noktadan itibaren gerginleşmeye başladı? 👇
Küresel çaptaki enflasyona ek olarak üretimdeki kısıtlamadan dolayı Suudi Arabistan petrol fiyatlarını yükseltmişti. Dünyanın en büyük ham petrol ihracatçısı olarak bu hamlesinin üstüne liderliğini üstlendiği OPEC devletleri günde bir milyon varilden fazla üretmeyeceğini açıklayarak sürpriz bir üretim kesintisi kararı vermişti.
Hatta bu kararın açıkça belirtmediği bazı sonuçları olacağını söyleyerek üstü kapalı tehditte bulundu. Tabii bu tehdidin altını doldurmakta da gecikmedi Biden; o güne kadar Muhammed Bin Selman'ı Cemal Kaşıkçı cinayeti konusunda sakınan ABD bu politikasını tersine çevirmeye karar vermişti.
Aslında Joe Biden bu hamleyle petrol fiyatlarında iyiye doğru bir değişimi tetikleyeceğini ummuştu; ne yazık ki 2022 Haziran'ında Rusya'nın Ukrayna'ya saldırması sonucunda tüm umutlar çöpe gitti.
Peki ABD gerçekte Suudi petrolüne ne derece bağımlı? Günümüzde ABD, kaya gazı ve petrolü sayesinde petrol üretiminin büyük bir kısmını elinde tutuyor. Ham petrol içinse artık Suudi Arabistan'dan ziyade Kanada birincil kaynak.
Suudi Arabistan, petrol fiyatlarının belirlenmesinde ciddi bir rolü olmasının yanı sıra OPEC içindeki en büyük üretici olarak uluslararası ham petrol ticaretinin yüzde 60'ını elinde tutuyor.
ABD'nin 2021 yılında Afganistan'dan çekilmesinin oradaki hükümetin yıkılışını hızlandırdığı düşünülüyor. Ayrıca Suudiler, 10 yıl önceki Mısır isyanlarında Hüsnü Mübarek'e olan desteğini çektiği için de ABD'yi suçluyor. Suudilerin bölgesel liderlikte rakibi olan İran'ın etkisini kısıtlamak adına ABD'nin neredeyse hiçbir şey yapmadığı da düşünülüyor. 2016 yılında ciddi şekilde bozulan Suudi Arabistan ve İran ilişkilerinde ABD yerine Çin'in aracılığıyla uzlaşma adımları atıldığını da belirtelim.
Prens Bin Selman'ın Yemen'e yönelik politikalarını kınarken, silah transferine dair konularda da geri planda kalmayı tercih ediyor. Üstelik ABD'nin yeni yasa tasarısı 'Petrol Üreten ve İhraç Eden Kartellere Hayır' yani 'NOPEC' de kafaları karıştırdı. Biden yönetiminin yasayı kabul edip etmeyeceği belirsiz olsa da Suudi Arabistan'la olan ilişkilerin ne ölçüde bozulduğunu gözler önüne seriyor.
Bu konuda siz neler düşünüyorsunuz? Haydi yorumlara! 👇