Rusya'nın Ukrayna ile yaşadığı kriz süresince pandemi sonrası düşüşe geçen petrol fiyatları yeniden bir yükseliş eğilimine dönmüştü. Krizin savaşa dönmesi ile gerilim tavan yaparken iki ülkenin de petrol üreticisi olması da fiyatlardaki ralli de etkili olmuştu.
Küresel enerji devleri de Rusya'dan bir bir çekilme kararı alırken, yaptırımlarla köşeye sıkışan Rusya ne yapacak dikkatle izleniyor.
Petrol ise ralliye devam ediyor!
Savaşın 6. gününde NYMEX'de Batı Teksas petrolünün varil fiyatı 3 dolar artışla 98,72 dolar/varil olurken, ICE'de Brent petrolünün varil fiyatı 4 dolar artışla 101,97 dolar/varil oldu.
Şubat’ta yaklaşık 8 yılın zirvesine çıkan ve ayı 100 dolar üzerinde kapatan Brent petrol, Mart ayına da yükselişle başladı. Dünyanın en büyük petrol ihracatçılarından olan Rusya’nın Ukrayna’ya saldırması ve Batı’nın da Rusya’ya ağır ekonomik yaptırımlar uygulamasıyla fiyat, son ayda yaklaşık %10 artış gösterdi.
Pandemi başındaki sert düşüş sonrası yükseliş trendine giren petrol, aradan geçen 23 ayın sadece 5 ayında düşüş yaşadı. 18 ayı yükselişle kapatan petrol fiyatları yılın ilk iki ayında da %28 kazanç sağladı.
Investing'den Necdet Erginsoy analizine göre, yaklaşık 2 yıllık yükseliş trendindeki ana etken yüksek talebe karşın düşük arz oldu. Son haftalarda ise jeopolitik riskler fiyatları yükseltiyor. Rusya’nın Batı’nın yaptırımlarına petrol başta olmak üzere enerji üzerinden bir karşılık verip vermeyeceği ve göz dağı verdiği nükleer silahları kullanıp kullanmayacağı en büyük endişe konusu. Öte yandan ABD'nin küresel ham petrol stoklarını devreye koyması da olasılıklar arasında.
Yakın vadede hem talebin devam etmesi ve lojistikteki sorunlar hem de jeopolitik riskler nedeniyle petrol fiyatlarının yükselişine devam etmesi beklenirken 100 – 115 dolar aralığı yakından takip ediliyor. Aşırı alım bölgesindeki gidişatın düzeltmeye girebilmesi içinse Rusya’nın başrolde olduğu haber akışında olumlu gelişmelere ihtiyaç var.
Avrupalı enerji şirketlerinin Rusya'dan çekileceklerini duyurmaları, Rusya'ya yaptırımların gelişmelere bağlı olarak petrol ve gaz arzını da hedef alabileceği söylemleri Avrupa'da gaz fiyatlarını yükseltiyor.
Yamal-Avrupa boru hattından gaz akışının bu sabah Almanya'dan Polonya'ya doğru dönmesi de fiyatlardaki yükselişte etkili oldu.
Hollanda TTF'de Nisan teslimi doğal gaz fiyatı düne göre yüzde 9,4 artarak 104,5 euro/MWh seviyesine yükseldi.
İtalya Başbakanı Mario Draghi de, 'Savaş enerji fiyatlarını yükseltecek, işletmeler ve hane halklarını desteklemek için yeni tedbirler alacağız' açıklamasını yaptı.
30 yıldan fazla süredir Rusya'da faaliyet gösteren Batılı şirketler ülkedeki yatırım ve ortaklıklarından çekilme kararlarını açıklamaya başladı.
Rusya'nın en büyük yabancı yatırımcılarından bp, Rus petrol devi Rosneft'teki yüzde 19,75 hissesini elden çıkaracağını ve bu kararın maliyetinin toplamda 25 milyar doları bulacağını açıkladı.
Norveç merkezli enerji şirketi Equinor ise ülkedeki ortak girişimlerden çıkacağını ve yeni yatırımları durdurduğunu açıklayan ikinci şirket oldu.
Shell de Sakhalin-II sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) tesisindeki yüzde 27,5 hissesini, Salym Petroleum Development ve Gydan enerji girişimindeki yüzde 50'şer hissesini elden çıkaracağını, Gazprom ve ilgili kuruluşlardaki ortak girişimlerinden ise ayrılacağını duyurdu.
Kuzey Akım 2 doğal gaz boru hattı projesiyle de ilişiğini bitirmeyi planlayan Shell'in geçen yıl sonu itibarıyla Rusya'daki mevcut duran varlık değeri 3 milyar dolar seviyesinde bulunuyor.
Söz konusu üç petrol ve doğal gaz şirketinin ardından gözler Rusya'da faaliyet gösteren ve dünyanın en büyük şirketleri arasında yer alan ExxonMobil, Chevron, Total, Vitol, Wintershall Dea, Eni ve Trafigura'ya çevrildi. Özellikle bp ve Shell'in ülkedeki yatırımlardan çıkmasının diğer şirketler üzerinde de baskı oluşturduğu ve bu yönde kararların hızlanabileceği öngörülüyor.
Piyasa değeri açısından dünyanın en büyük ikinci petrol ve gaz şirketi olan ExxonMobil'in, Rusya'daki en büyük doğrudan yabancı yatırımlardan Sakhalin-1 doğal gaz ve petrol üretim sahasında Exxon Neftegas şirketiyle yüzde 30 hissesi bulunuyor.
Şirket, Rusya'nın farklı şehirlerinde yaklaşık bin kişiye istihdam sağlıyor.
Almanya merkezli Wintershall Dea, Rusya'daki üç sahadaki yatırımıyla ülkenin en büyük dördüncü gaz üreticisi konumunda yer alıyor.
Şirket, Achimgaz ortak girişiminde Gazprom ile yüzde 50'şer hisse, Achim Development ortak girişiminde yüzde 25 hisse ve Yuzhno-Russkoye sahasında yüzde 35 hisseyle faaliyet yürütüyor.
Fransız enerji devi TotalEnergies'in ise Rusya'nın en büyük bağımsız doğal gaz üretici şirketi Novatek'te yüzde 19,4 hissesi bulunuyor.
TotalEnergies, Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik askeri saldırganlığını kınadığını, bundan sonra Rusya'da yeni enerji projelerine finansman sağlamayacağını duyurdu.
Total yaptığı açıklamada, Rusya'nın askeri saldırganlığının sonuçlarından acı çeken Ukrayna halkı ile dayanışma içinde olduğunu belirtirken, yaşananlardan acı çekecek Rus halkı ile de dayanışma içinde olacaklarını belirtti.
Rusya'da 1991'den beri faaliyet gösteren TotalEnergies, ülkenin en önemli yatırımlarından Yamal LNG tesisinde yüzde 50,1 hissesi bulunan Novatek'in ardından yüzde 20 hisseyle ikinci büyük yatırımcı olarak öne çıkıyor.
TotalEnergies, Termokarstovoye petrol ve gaz sahası geliştirmek için kurulan ortak girişim Tefneftegas'da yüzde 49, Gyda yarımadasındaki Arctic LNG projesinde yüzde 21,6 ve Kharyaga petrol sahasında yüzde 20 paya sahip bulunuyor.
Fransız şirket Rusya'da farklı bağlı kuruluşları üzerinden batarya çözümleri, LNG ticareti ve elastomer işleme alanlarında faaliyet gösteriyor.
ABD'li Chevron da Rusya'nın yüzde 24 pay sahibi olduğu Hazar Boru Hattı Konsorsiyumu'nda Chevron Neftegaz Inc. şirketiyle yüzde 15 paya sahip bulunurken, Chevron Oronite ve Chevron Lummus Global LLC şirketleri Rusya petrol sektörünün farklı alanlarında faaliyet gösteriyor.
İtalyan enerji şirketi Eni, ülkeyle iş ilişkilerini geliştiren ilk Avrupalı şirketlerden biri olarak öne çıkıyor.
Eni'nin gaz tedarikinin yaklaşık yüzde 30'u Rusya'dan sağlanırken, şirketin Barents Denizi ve Karadeniz'de olmak üzere iki arama projesinde Rosneft ile ortaklığı bulunuyor.
Rusya'nın en büyük ikinci petrol üreticisi konumundaki PJSC Lukoil'in hissedarları arasında ise sırasıyla yüzde 1,66 ve yüzde 1,1 hisseyle ABD'li yatırım şirketleri Vanguard ve Blackrock, yüzde 0,91 hisseyle ise Norveç merkezli yatırım bankası Norges Bank Investment Management yer alıyor.
İsviçre merkezli emtia ticaret şirketi Trafigura da Rosneft'in Arktik'teki petrol projesindeki yüzde 10 hissesiyle Rusya'daki önemli yatırımcılardan biri olarak öne çıkarken, Vitol'un Rusya'da petrol ticaretinde yatırımları bulunuyor.