Petrol Biraz Etkilemiş Olabilir: Suudi Arabistan ile İlişkilerde Ekonomi Kulisleri! Swap Anlaşmasına Ne Oldu?

24.06.2022 - 09:39

24.06.2022 - 12:15

Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman'ın Türkiye ziyareti, görüşmelere, yayınlananlar, yayınlanmayanlar, törenler, davetler günlerdir konuşuluyor. Gazeteci Cemal Kaşıkçı'nın İstanbul'da Suudi Arabistan Konsolosluğu'nda öldürülmesi tüm dünyada gündem olduktan sonra iki ülke ilişkilerinde son aylarda gördüğümüz yakınlaşma gerçekleşiyor. Bir dönem kopma seviyesine gelinen ilişkilerde dava dosyasını Türkiye devredince görüşmeler sıklaştı. Böylelikle yatırım, ticaret ilişkilerinde de artış beklentisi oluştu.

Geçmiş dönemde Selman'ı 'cinayet' il suçlayan kesim şimdi ise Türkiye'ye yatırım yapacağından bahsetmeye başlamıştı👇

Şakkadanak Ekonomide Çağ Atlayacağız: 1 Yılda Cari Açık, Döviz, Türk Lirası, Enflasyon Hepsi Bitiyor!

Sabah Gazetesi'nin ekonomi köşe yazarı Dilek Güngör de Selman ile görüşmelerin odağındaki başlıkları açıkladı

Güngör'ün aktardığına göre Suudi Arabistan'ın Türkiye'ye sunduğu üç teklif şu şekilde:

Diğer ülkelere yatırımların ortak yapılması.
Suudi Arabistan'da Türk fuarı yapılması.
3,3 trilyon dolar değerinde altyapı projelerinin Türk firmalar tarafından yapılması.

Geçmiş dönemde Güngör'ün, Suudi Arabistan için öngördükleri ise biraz farklıymış: 'Suudiler Ayağına Sıkıyor!'

'Suudi Arabistan'da herkes Oxford'dan mezun olsa demokrasi gelir mi? Elbette hayır.' diyen Güngör, 16 Ekim 2020 tarihli yazısında özellikle ilişkiler ve petrol konusunda biraz farklı düşünüyormuş ama 2 yıl uzun bir zaman ne de olsa. Mesela yine son dönemde iyi ilişkiler içinde olduğumuz BAE de girmiş konuya:

Bir süredir Ortadoğu'da Türkiye ile her konuda ters düşmeye başlayan, adeta Washington'ın kuklası haline gelen iki devlet var: Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Suudi Arabistan.

Rusya-Ukrayna savaşının getirdiği enerji fiyatlarındaki yükseliş tahmin etmesi zor bir olguydu 2020'de henüz daha pandeminin bile başında sayılırdık ve tüm veriler Suudilerin aleyhineydi. 2022'den bakınca kesin konuşmamak lazım gibi görünüyor

Ülkede üretim sıfır. Tek kaynak petrol ve her yıl kutsal topraklar için ülkeyi ziyaret eden 30 milyon civarındaki Müslüman'dan sağlanan gelir. Petrolün fiyatı uzun süredir dalgalanıyor. Düşüş kendi ekonomilerine zarar veriyor. Ekonomisinin yüzde 90'ı petrol üretimi ve ihracatına bağlı olan Riyad'ın bütçesini dengeleyebilmesi için petrolün varil fiyatının yaklaşık 80-85 dolar arasında olması gerek. Ancak uzmanlar uzun süre petrolün 50 dolar ve altında kalacağını varsayıyor. Bu durumda, Riyad'ın bütçe açığını dengelemesi zor görünüyor. Velhasıl, ülkenin önümüzdeki dönemde karşılıklı ticaret ve yatırıma daha çok ihtiyacı olacak. Cemal Kaşıkçı cinayetinin getirdiği prestij kaybı, petrol fiyatlarındaki düşüş, Kovid-19 salgınının ekonomik etkileri, Kraliyet ailesinin yolsuzluk operasyonlarıyla boğuşan Riyad yönetimi, bu ambargolarla kendi ayağına sıkar. Orta vadede kaybeden kendileri olur!

Bugüne dönelim: Beklenen swap anlaşması ne oldu?

Görüşmelerde en önemli konulardan olan swap görüşmeleri için de Güngör, bu konuda kararlılık mesajı verildiğini, teknik detayların önümüzdeki günlerde görüşüleceğini iletiyor.

TCMB'nin swap anlaşması bulunan bazı merkez bankaları şu şekilde:

BAE Merkez Bankası 5 milyar dolar,
Kore Merkez Bankası 2 milyar dolar,
Çin Merkez Bankası'yla 6 milyar dolar,
Katar'la 15 milyar dolar.

Türk ve Suudi İş dünyası aynı masada!

İki ülkenin bir araya geldiği iş dünyası yuvarlak masa toplantısında Ticaret Bakanı Mehmet Muş, Suudi Arabistan Ticaret Bakanı Macid bin Abdullah Al Kasabi, Suudi Arabistan Yatırım Bakanı Khalid bin Abdulaziz Al-Falih, DEİK Başkanı Nail Olpak ve işadamları bulunurken, gümrükte bekletilen ürünler ve çalışma vizeleri konusunda anlaşma sağlandığı belirtildi. Yeni bir dönem ve gelecek olarak da ortak çalışmalar konuşuldu.

İki de anlaşma imzalandı. Yaşar Holding ile Suudi şirket Naghi Group ve Konyalı Gesaş Food ile AHQ'yle İyi Niyet Anlaşması imzaladı.

Yakın geçmişte ekonomik ilişkiler ne durumdaydı?

DW Türkçe'nin aktardığına göre, TCMB verilerinde 2021 yılında Suudi Arabistan'ın Türkiye'ye doğrudan yatırımları 225 milyon dolar seviyesinde görülürken, 2010 yılında 2,6 milyar dolar olmuştu. 2010'dan sonra dalgalı bir seyir görülen yatırımlarda Kaşıkçı cinayeti sonrası gerileme hızlanıyor.

İhracat tarafında Suudi Arabistan'da resmi olmayan bir ihraç malları boykotu uygulanıyordu. Gerginliğin zirve olduğu dönemde marketlerde Türk ürünlerinde uyarı görülüyordu.