Hepimiz ilişkilerimizde sağlıklı bir denge kurmaya çalışırız. Bu dengenin oluşabilmesi için iyi niyetli olsa da birini düzeltmeye çalışmak bazen kontrolü ele almamızı ve hatta o aramızda karşılıklı olarak bir bağımlılığın oluşmasına sebep olabilir. Peki sağlıklı bir ilişki için nasıl bir yol izlemeliyiz? İşte detaylar 👇
İlişkiler, stres ve özsaygı alanlarında uzman olan Sydney Gomez: 'İnsanlar genellikle başkalarını düzeltmeye çalışırken bunu bir başa çıkma mekanizması olarak yaparlar. Bu bireyler, diğer insanlara yardım etmeyi bir amaç edinebilirler. Görünürde kötü bir şey olmasa da yardımcı olmaktan çok karşılıklı bağımlı bir dinamik haline gelebilir.' der.
Gomez bu dinamiğin genellikle çocukluk veya ergenlik deneyimlerinden kaynaklandığını da ekler. Bu, gelişimine uygun olmadığı halde çocuğun daha fazla sorumluluk verilerek 'uslu çocuk' olarak övülmesine veya bu sebepten diğer çocukların ihtiyaçlarının ondan önce geldiğini duymasına neden olabilir.
'Çoğumuz bir durumu kontrol altına almak ve bir başkasında 'yanlış' değerlendirdiğimiz bir şeyi değiştirmek istiyoruz,' diyor terapist olan Nicholette Leanza. Acı, şiddet ve üzücü bir durum karşısında genelde güçsüz hissettiğimiz bir dünyada kontrol arzusu gayet anlaşılabilir bir istek. Yapabiliyorsanız düzeltmek istediğiniz durumları değiştirebilir, başkalarına da yardımcı olmak isteyebilirsiniz. Bu takdire şayan bir tutum olur.
Ancak sonuçlar beklediğinizden farklı olabilir. Leanza, birini 'düzeltmeye' çalışmanın, onun eksik veya işlevsiz olduğunu ima edebileceğini belirtiyor ve ekliyor: 'Bu düzeltmeleri yapan kişinin o kişi adına en iyisini bildiği anlamına gelir. Bu yüzden 'düzeltmek' bir hiyerarşi ve 'daha iyi olma' hissi yaratabilir. Bu durum kimseye yardımcı olmadığı gibi ilişkinizi de zedeleyebilir.'
Bu kontrol hissi size daha güçlü ve rahat hissettirebilir. Aktif bir rol oynadıklarını hissettiğinizde olan bitenle ilgili bir nevi 'söz sahibi' olduğunuzu düşünebilirsiniz.
Terapistler değişimin kişi kendi istemedikçe gerçekleşemeyeceğini söylerler. Birinde fark ettiğiniz yanlışları düzeltmeye çalışmak imkansız değildir fakat sağlıksız bir ilişki dinamiğine yol açabilir. Ancak, kontrolü ele alıp karşısındakini düzeltmek isteyen kişi, bu konumla büyük bir sorumluluk aldığının farkındadır ve partnerinin durumuna göre duygusal dalgalanmalar yaşayabilir; çünkü bu 'yardımcı' kimliğinden değer elde etmeye duygusal olarak bağımlı olabilir.
Bir an için geri çekilip düşünün: Neden bu kişiyi 'düzeltmeye' çalışıyorum? Bu bana nasıl hissettiriyor? Benim için daha faydalı olabilecek şeyler neler olabilir?
Gomez, 'Kendi ihtiyaçlarını anlamak ve neden partneri değiştirmeye çalıştığının alternatif yollarını keşfetmek önemlidir. Kişisel ihtiyaçları ve duyguları tanımlamak, bu dinamiğin çocukluk döneminden kaynaklandığı durumlarda gelişmemiş olabilecek bir beceridir.' der.
Bunu söylemek kolay olsa da kendinize karşı sabırlı ve şefkatli olmalısınız.
Çoğumuz tatmin edici bir ilişki içerisinde olmak isteriz ama partnerimizi düzeltme ihtiyacı hissetmek pek iyi bir işaret sayılmayabilir. Leanza bu durumu şöyle açıklıyor: 'En sağlıklı ilişkiler iki tamamlanmış insanın hayatlarını birleştirmeyi seçtiği zaman olur, bir kişinin diğerinden ideal partnerini yaratmaya çalıştığı zaman değil. Eğer birini değiştirme ihtiyacı hissediyorsanız o kişi sizin için doğru partner olmayabilir. '
Yukarıda söylediğimiz gibi gerçek değişim içten gelen bir istekle olur. Ancak bu, hiç yardım edemeyeceğiniz anlamına gelmez. Partnerinizin duygularını paylaşabileceği güvenli bir alan sağlama, ilerlemesini onaylama ve önerdiği çözümlere destek olma gibi seçenekleriniz de bulunuyor.
Partnerlerinin eksik yanlarını düzeltmeye odaklanmış kişiler kendilerine aynı özeni göstermeyebiliyorlar. Yazar Eleanor Brownn'un da dediği gibi: 'Kendine bakmak bencilce değildir'.
Leanza bizleri kendimiz için doğru partner olmaya teşvik ediyor. Tekrar düşündüğünüzde gerçekten neye ihtiyacınız var? Belki de en az sizin kadar sizi destekleyecek bir partner veya arkadaşa. Belki de sadece kendiniz olabileceğin ve sadece eğlenebileceğiniz bir ilişki...
Bunun üzerine biraz düşünmek için zaman ayırın.
İlişkiyi toparlayan, 'düzelten' rolünden çıkmak zor. Sınırlar koyarak bunları devamlı korumak gerekir. İlişkideki her iki kişi için de bir destek ağı oluşturmak inanılmaz derecede faydalı olabilir.
Aileniz veya güvendiğiniz kişilerle bu ağı oluşturabilirsiniz. Belki de bir terapist ile görüşmek de buna dahil olabilir.
Çözülebileceğine inandığınız sorunlar ve uzlaşma için bir alanınız varsa, çift terapistini düşünebilirsiniz.
İlişkideki en iyi olduğunuzu düşündüğünüz bu kontrol duygusunu kaybetmek korkutucu ve üzücü gelebilir. Taylor Swift'in de 'I Can Fix Him (No, Really I Can' şarkısında söylediği gibi: 'Onu düzeltebilirim. Hayır, gerçekten düzeltebilirim. Vay canına... Belki de yapamam.'