Fiziki dünyayı sanal ortama taşıyan metaverse üzerinden arsa satın almak son günlerin popüler gündem konularından biri haline geldi.
Peki metaverse üzerinden gayrimenkul sahibi olmak güvenilir bir yatırım aracı olabilir mi?
Metaverse’te arsa alınır mı?
Alınırsa neye göre değerlenir?
Gayrimenkul, dünyada olduğu gibi Türkiye’de de çoğu zaman en popüler yatırım aracı olarak görülüyor. Son dönemde sanal evren metaverse üzerinde satışa sunulan arsaların binlerce dolara alıcı bulması, hatta Türkiye’nin önemli e-ticaret sitelerinden biri olan Sahibinden’de satışa çıkarılması, gayrimenkul sektörünün sanal ortamda da yatırımcıların gündemine girdiğine işaret ediyor.
Sosyal ağ Facebook'un 'Meta' dönüşümü ile sadece teknoloji dünyasının değil, yatırımcıların da yeni gözdesi haline gelirken, gayrimenkul sektörü de şimdiden yerini almış durumda.
Gayrimenkul ve değerleme sektöründe faaliyet gösteren Denge Değerleme’nin Yönetim Kurulu Başkanı Baki Budakoğlu, Habertürk haberine göre, geçtiğimiz günlerde sosyal medya üzerinden karşılaştığı bir yatırımcının kısa süre öncesinde 13 bin dolara aldığı metaverse parselin hemen yanındaki parselin değerinin 1 milyon dolara ulaştığından bahsettiğini ve bunun üzerine ‘Bize de yeni bir kapı açıldı’ diyerek dersine çalışmaya başladığını ifade etti.
Değer tespitinden bahsedilebilmesi için öncelikle değerin oluşması gerektiğini belirten Budakoğlu, maddi ya da maddi olmayan herhangi bir eşyanın değeri sadece o şeylerin mevcudiyeti ile oluşmadığını; değerin oluşması için ‘Yararlılık’, ’Kıtlık’, ‘Arzu’ ve ‘Etkin Satın Alma Gücü’ gibi 4 adet faktöre ihtiyaç duyulduğunu belirtti.
Budakoğlu, “Demek ki, Metaverse’te de arsanın ya da herhangi bir gayrimenkulün gerçek anlamda değerinin oluşması için kullanılmak ya da kiralanmak suretiyle fayda sağlıyor olması gerekir. Belli bir miktar ile sınırlı olmayı gerektirmesinin yanı sıra yeterli miktarda alım gücüne sahip istekli alıcının mevcudiyeti de değerin oluşması açısından zorunluluk arz etmekte” dedi.
Arsanın fiziki gerçek dünyada olması halinde farklı parametrelerin dikkate alınacağını söyleyen Baki Budakoğlu şöyle devam anlatıyor:
“Arsayı değerlendirirken Metaverse denilince bir sınırsızlık söz konusu adı üzerinde sanal bir platform. Evrenler birbirinden bağımsız olarak tasarlanmış durumdalar; örneğin bir tanesi yaklaşık olarak 90 bin adet arsadan oluşurken bir diğeri tüm dünyayı birebir yansıtacak şekilde tasarlanıp, 1.6 milyon adet arsadan oluşuyor. Hani İstanbul Boğaz’ında arsa kalmamış deniliyor ya o sanal evrenlerden sadece bir tanesi için geçerli, başka bir uygulamada İstanbul’un haritası tasarlatılıp tekrar satışa sunulabilir. Bu durumda Metaverse genelinde kıtlık faktörünün oluşmasından bahsetmek çok da gerçekçi olmaz gibi duruyor.”
Metaverse’te arsa alımına ilişkin girişimlerde karşılaşılan parametrelere de değinen Baki Budakoğlu, şunları söyledi:
“Alımlarda daha çok Metaverse Center’a yakınlık, ulaşılabilirlik, nüfus yoğunluğu ile ünlülerin satın aldığı taşınmazlara komşu olma ya da onlara yakın arsaların satın alınması öneriliyor ya da tercih ediliyor. Zaten düzenleyici, planlamacı bir kurum da öngörülmüyor, zira inşa edilecek konuta sanal evrene dahil olan yatırımcıların karar vereceği kabul ediliyor. Yani platformda ortak karar alınması esas olup, sahibinin blockchain (blokzincir) üzerinde kaydedilmesi ile mülkiyetinin aleni hale geleceği düşünülüyor.”
Metaverse’te gayrimenkulün değer kazanması için nasıl bir fayda sağladığının önemli olduğuna işaret eden Budakoğlu, “Tabi yatırıma konu herhangi bir sanal evrende arsaların hangi amaçlarla kullanılacağına o sanal evrendeki yatırımcılar ile birlikte sanal evreni tasarlayan kurum yetkililerinden oluşan kurul karar verecekse bunların ortak bir noktada buluşmaları yetmeyebilir. Zira o noktanın aynı zamanda bahse konu sanal evrenin mevcudiyeti ve gelişmesi, sürdürülebilirliği açısından geçerli ve doğru kararların alındığı hususlar olmalı. Silüetten, estetikten hiç bahsetmiyorum bile. Tabi bir parselin değer ihtiva etmesi için bir diğer faktör olan yararlılık yani fayda üretmesi de ancak planlı bir yapılaşma ile söz konusu olacaktır” diye konuştu.
Bir YouTuber’ın sanal evrende yatırım yaptığı arsa üzerinde daha önce inşa ettiği iki katlı binayı ekranın yan tarafında bulunan bina sembollerinden üç katlı olanı seçip bir çırpıda değiştirebildiğini belirten Budakoğlu, “Böylece, taşınmazının değerini artırmış mı oldu? Yoksa yapmış olduğu tercihle değerini artırmak yerine arsasının değeri mi düşürdü? Şimdiden kim bilebilir!” dedi.