Para İçin Dünyayı Sattı: Ozon Tabakasını Delen ve Milyonların Hayatını Bitiren Thomas Midgley

31.10.2025 - 13:16

Çoğu mucit genellikle hayatımızı kolaylaştıran icatlarla anılsa da, hırs ve para kazanma tutkusu bazı keşifleri insanlık için yıkıcı hale getirebiliyor. Peki ozon tabakasındaki incelme ve küresel ısınma gibi hepimizi yakından ilgilendiren çevre felaketlerinin arkasında en büyük pay sahibinin tek bir kişi olduğunu biliyor muydunuz? İşte sadece iki buluşuyla Dünya'ya geri dönülmez zararlar veren Amerikalı kimyager ve makine mühendisi Thomas Midgley’in hikayesi. 👇

Midgley'in ilk büyük başarısı, araç motorlarında vuruntu sorununu çözen bir formül bulma çabasıyla ortaya çıktı.

1921'de keşfettiği bu formül, benzine katılan tetraetil kurşun (TEL) bileşiğiydi. Bu kurşunlu benzin, motor performansını artırarak otomotiv endüstrisine büyük karlar getirdi.

Ancak kurşun, güçlü bir nörotoksindi. Üretim sürecinde çalışan işçilerde ciddi zehirlenmeler, halüsinasyonlar ve ölümler görüldü. Midgley'in kendisi de zehirlenme yaşamıştı. Tüm bu bilimsel kanıtlara rağmen, Midgley ve GM, ürünü yıllarca zararsız gibi göstermek için yoğun bir kampanya yürütmüştü. Kurşunun atmosfere salınımı, şehirlerde yaşayan milyonlarca insanın zihinsel gelişimini olumsuz etkiliyor, özellikle çocuklarda kalıcı hasarlara yol açıyordu. Ancak kurşunlu benzin milyonların hayatını sonsuza dek etkiledikten sonra yasaklanabilmişti.

Midgley’in ikinci büyük keşfi, buzdolapları ve klimalar için güvenli ve yanıcı olmayan bir soğutucu gaz arayışıyla başlamıştı.

1930'da geliştirdiği Dichlorodifluoromethane (marka adı: Freon), ticari olarak kullanılan ilk kloroflorokarbon (CFC) olmuştu.

CFC'ler, başlangıçta bir mucize olarak görülüyordu. Ancak kimyasal olarak inanılmaz derecede kararlı olmaları nedeniyle, atmosfere salındıktan sonra yükselip ozon tabakasında birikiyorlardı. Burada, Güneş'in UV ışınları altında parçalanarak ozon moleküllerini yok eden katalitik bir zincir reaksiyonu başlattıyorlardı. Bu reaksiyon Antarktika üzerindeki devasa ozon deliğinin temel nedeniydi. CFC'lerin yol açtığı küresel çevre felaketi, ancak 1980'lerde bilimsel olarak kanıtlanabildi ve Montreal Protokolü ile dünya çapında yasaklandı.

Midgley, 1944 yılında çocuk felci sonrası hareketini kolaylaştırmak için tasarladığı makaralı bir düzenekte boğularak trajik bir şekilde hayatını kaybetti. Kendisi artık aramızda olmasa da onun iki büyük keşfinin zararları günümüzde hala etkilerini sürdürmekte...