Panseksüel, Sapyoseksüel, İnterseks ve Fazlası: İnsanların Cinsel Kimliklerini Açıklarken Kullandığı 11 Terim

LGBTI+ kavramları çoğu zaman birbirine sıklıkla karıştırılıyor, bu kavramlar birbirleri yerine kullanılıyor. Cinsel kimliklere, yönelimlere ve cinsiyet kimliğine dair merak ettiğiniz kavramlar için bir liste hazırladık. Fakat ondan önce şunları hatırlatmakta fayda var:

Cinsel kimlik, bir kişinin kendini ait hissettiği cinsiyeti ve kendini bu doğrultuda ifade ediş biçimine denir.

Cinsel yönelim, bir kişinin kimlere cinsel, fiziksel ve duygusal çekim hissettiğidir. İnsan cinselliği gibi cinsel yönelim de değişken olabilir. Birçok insan kendini bir takım terimler kullanarak tanımlıyor olsa da, bazı kişiler cinsel yönelimin adlandırılması gerekmediğini düşünür. Kimse kendi cinsel yönelimini bir başkası ile paylaşmak zorunda değildir.

Cinsiyet kimliği, kişinin doğumda atanan cinsiyetinden ayrı olarak kendini ait hissettiği cinsiyettir. Yani cinsiyet kimliği ile doğumda atanan cinsiyet her zaman aynı olmaz.

Bu ve aşağıdaki kavramların tanımlarında https://www.tabukamu.com/ adresinden ve Kaos GL'nin hazırladığı LGBTİ+ Hakları Alanında Çeviri Sözlüğü'nden faydalanılmıştır.

1. Aseksüel

Öncelikle aseksüelliğin bir tercih değil bir yönelim olduğunu vurgulayarak başlayalım açıklamaya. Genel olarak cinsel çekim ya da bir başkasıyla gerçekleştirilecek cinsel pratiklere yönelik arzu duymayan insanları tarif etmek için kullanılsa da aseksüellik, cinsel çekimin değişkenlik göstermesiyle (veya böyle bir çekim olmamasıyla) tanımlanan geniş bir cinsel yönelim spektrumudur. Ayrıca cinsel çekim duymasa bile birey; romantik çekim ya da fiziksel çekim gibi, insan benliğinin farklı yönlerini oluşturan başka çekim biçimlerini deneyimleyebilir. Bunun yanı sıra şunu tekrar vurgulamak gerekir ki bilinçli olarak cinsel eylemden geri durmaktan tamamen farklıdır, zira aseksüellik bir seçim değil, bir yönelimdir.

2. Biseksüel / Bi+

İki cinsiyete de duygusal/cinsel çekim duyan insanları ifade etmek için kullanılan biseksüel kavramı günümüzde yerini Bi+ kavramına bırakmaya başlamış durumda. İkili cinsiyet rejiminin sunduğu kadın ve erkeğin ötesinde cinsiyet kimlikleri bulunduğu düşüncesinden yola çıkarak birden fazla cinsiyete çekim duyan bir cinsel yönelim olarak tarifleyebiliriz Bi+ kavramını.

3. Non-binary (İkilik dışı)

Kelime anlamı olarak 'iki şeyden oluşmayan' anlamına gelen “non-binary” sözcüğü, cinsiyet kimliğini ikili cinsiyet rejiminin sunduğu kadın ve erkek kategorilerinin içinde tanımlamayan insanları kapsayan bir şemsiye terimdir.

4. Gay

Türkçede gay kavramı genellikle erkek eşcinselleri tanımlamak için kullanılır. İngilizce kullanımında her iki cinsiyet için de kullanılan bu kelime aynı cinsiyetten insanların birbirlerine karşı duygusal, erotik, cinsel yönelimleriyle yarattıkları hayatları tanımlamak için kullanılan bir kelimedir.

5. Lezbiyen

Romantik, duygusal, erotik ve cinsel olarak kadınlara çekim duyan kadınları tanımlamak için kullanılan bir cinsel yönelimdir.

6. Panseksüel

'Tüm' anlamına gelen 'pan' kelimesiyle belirtilen panseksüellik, herhangi bir cinsiyete karşı çekim duymaya açık olmak anlamına gelir. Biseksüelliği açıklarken belirttiğimiz gibi Bi+ kavramı ortaya çıkmadan önce panseksüel kişiler bu kavramı, ikili cinsiyet rejiminin var olduğu yıllarda, non-binary insanlara çekim duyduklarını veya kendi cinsiyet kimliklerinin non-binary olduğunu anlatmak için bu terimi ortaya koymuştur.

7. Sapyoseksüel

Latincede bilge ve zeki anlamına gelen “sapiens” ile İngilizcede cinsel anlamına gelen “sexual” kelimelerinin bir araya gelmesiyle oluşan sapyoseksüel kavramı duygusal ve cinsel olarak fiziksel görünümden ziyade zekayı çekim aracı olarak gören kişileri tanımlamak için kullanılır.

8. İnterseks

İnterseks Kaos GL'nin hazırladığı LGBTİ+ Hakları Alanında Çeviri Sözlüğü'nde şu şekilde tanımlanıyor: 'Kişinin doğuştan taşıdığı beden özelliklerinin, eril ve dişilden oluşan cins ikiliği perspektifinden bakıldığında, nereye yerleştirileceği bilinemeyen bir çeşitlilik gösterdiği yelpazedir.'

Bu çeşitlilikler kimi zaman doğuştan itibaren görünürdür, kimi zaman ergenlik çağında ortaya çıkar, kimi zaman da fiziksel olarak görünür değildir.

9. Demiseksüel

Duygusal ve/veya romantik bir bağ kurmadan cinsel çekim hissedemeyen kişiler için kullanılan demiseksüel kavramı aseksüel spektrumunun içinde yer alır.

10. Heteroseksüel

İkili cinsiyet rejimi içerisinde duygusal, fiziksel veya cinsel anlamda karşı cinsiyete ilgi duyan kişidir. Düzcinsel olarak da bilinir.

11. Kuir/Queer

Genellikle ikili cinsiyet rejimine dayanarak heteroseksüelliğin, cinsel yönelimin asli biçimi ve normu olduğu düşüncesini (heteronormativiteyi) reddeden ve heteroseksüel olmayan kişileri tanımlamak için kullanılır. Kimi zaman heteroseksüel trans kişiler tarafından kendilerini tanımlamak için de kullanılır.