Geçtiğimiz son birkaç yılda pandemi, yüksek enflasyon, Ukrayna-Rusya arası gerilim derken neredeyse yaşamadığımız kriz kalmadı. Haliyle global gelişmelerden yakından etkilenen küresel ekonomi bütün bu krizler karşısında negatif hareketler yaşadı.
Özellikle son yıllarda kendine yeni bir denge bulmaya çalışan dünya ekonomisinin gelin başka nelerden etkilendiğini birlikte inceleyelim!
Geçtiğimiz 2 yılda küresel ekonomiyi Covid-19 pandemisi kadar şiddetli ölçüde şekillendiren başka bir gelişme olmadığını söyleyebiliriz. Genel olarak bütün dünyanın hazırlıksız yakalandığı pandemi şu an çoğu kişiye sıradan gelen evden çalışma, uzaktan eğitim ve dijital devrim gibi sayısız konsepte öncülük etti. Pek çok sektörü zora sokan pandemi sürecinde etkileri günümüzü de etkileyen sayısız sorun ortaya çıkmaya başladı ve dünya hızlı bir değişim dönemine girdi. Ardı kesilmeyen kapanmalar, artan işsizlik ve borç yükü gibi güncel krizlerin temelleri pandemide atıldı.
Pandemi, günümüzün hala çözülemeyen sorunlarından olan işsizliğin dünya genelinde hızla artmasına neden oldu. Sonraki dönemde, daha verimli büyüme odaklı çalışmalar yapılmış olsa da genel olarak işlerin durgunluğa girdiği bu sıkıntılı dönem nedeniyle işsizlik konusunda etkili adımlar atılamadı. İşsizliğin bir sonucu olarak doğan, yeni neslin daha yenilikçi çalışma koşulları talep etmesi ve mevcut işverenlerin bunu sunamaması gibi etkiler ise çalışanların sektör değiştirme hızını artırdı. Sonuç olarak iş eksikliğinin yanı sıra, global ekonominin yaklaşık 5-10 yıl etkilerini görmesi beklenen bir işgücü arzı eksikliği de ortaya çıkmış oldu.
Tedarik zinciri kesintileri Çin'den dünyaya yayılan pandemi sonrası küresel ekonomiyi tehdit eden bir risk haline geldi. Pandeminin kontrol altına alınmasından sonra akıllı sistemlerle desteklenen tedarik zinciri sorunları büyük ölçüde çözüldü ancak tamamen ortadan kalkmadı. Nitekim, günümüzde pek çok şirket sadece lokal lojistiğe odaklandı ve tedarik zincir alanı büyük ölçüde daraldı. Artan benzin fiyatları gibi nedenler de denkleme eklenince maliyet fiyatları küresel ekonomiyi zedeleyecek boyutlara ulaştı.
Dünya genelinde artan hızlı tüketim, daha önce eşi benzeri görülmemiş bir kaynak azalmasına neden oluyor. Dolayısıyla önümüzdeki yıllarda arzı kısmak mümkün olmazsa bazı ham maddelere ulaşmanın artık imkansız halde gelmesi çok olası. Küresel ekonomiler ham madde eksikliklerinden kaynaklanan bu tip sorunları çözmeye çalışıyor olsa da nüfusun artmasına ve kaynakların limitli olmasına bağlı olarak, ürünlerin fiyatı sürekli olarak artıyor ve bu durumun daha ciddi boyutlara ulaşma ihtimali göz önünde bulunduruluyor.
Ekonomik durgunluk ve daralma olarak tanımlanan resesyon, pandemi sonrası tetiklenen küresel krizin bir parçası ancak tamamen pandemiden kaynaklandığı söylenemez. Dünya geçmişinde sayısız kez ortaya çıkan resesyon şimdilerde ekonomilerin en çok korktuğu faktörlerden biri. Çünkü ekonomideki ivmenin kaybolduğu, talebin azaldığı, fiyatların ise kontrolsüz arttığı güncel resesyon dönemi; gelecekte çığ gibi büyüyen bir işsiz kadrosunu ortaya çıkaracak ve üretimi kimi ülkelerde tamamen sekteye uğratacak kadar riskli hale gelebilir.
21. yüzyıl dünyasında yaşanan savaş sadece psikolojik değil, ekonomik boyutlara da sahip. Avrupa'nın tahıl ambarı Ukrayna'nın, Rusya ile yaşadığı bu gerginlik buğday gibi temel tüketim ürünlerinin ihracatını önlediğinden fiyatların artmasına neden oldu. Limanların ve ulaşım kollarının Rusya tehdidi altında olması, Avrupa'da kıtlığa varan gelecek senaryolarının ortaya atılmasını sağladı. Bu durum şimdilerde yatışmış olsa da eski haline dönmedi, üretimi engelledi ve geleceğe dair genel bir güvensizlik hissi yarattı.
Dünya dengelerinin hala yerine oturmadığı güncel durumda ABD ve Çin arasında yaşanan politik gerginlik de ekonomileri yakından ilgilendiriyor. ABD pandemi başta olmak üzere pek çok konuda Çin'i suçlarken, aslında Çin'in diğer süper güç olmasını istemediğinden elinden geleni yapıyor. Çin ise hem Asya ülkeleri arasındaki lider konumunu hem de dünya ekonomileri arasında ABD'den bile güçlü olma ihtimalini kaybetmek istemediğinden, global anlamda bir güç savaşı yaşanıyor. Ülkelerin birbirleriyle anlaşamaması tedarik zinciri, ihracat ve üretim gibi pek çok ülke halkını ve ekonomisini etkileyen sonuçlar doğuruyor. Küresel ekonominin bu denge kurulmadan dengelenmesi ise beklenmiyor.
Her şeyin birbirine bağlı olduğu günümüzde ciddi boyutlara ulaşan enflasyondan etkilenmeyen ülke yok. Her ülkenin krizden etkilenme seviyesi farklı olsa da dünya genelinde düşen bir alım gücü var, bu da daha çok borçlanma ve kredi çekme anlamına geliyor. Yani; insanların eskiye göre daha kötü hayat standartlarına erişmek için daha fazla çalışıyor olması, hem gelecek kaygısı doğuruyor hem de ülkelere ve buna bağlı olarak dünya ekonomisine fazlasıyla zarar veriyor.
Küresel borçlanma, artan fiyatlara karşı maaşların yeterince artmaması ve yaşam giderlerin ciddi boyutlara ulaşmasından kaynaklanan bir durum. Enflasyon ile iç içe olan küresel borçlanma, dünya ekonomisinin fazlasıyla etkilendiği risklerin başında geliyor. Günümüzde kredi kartı olmayan insan neredeyse yokken, birden fazla kredi borcu olan ve bu borcu ödeyemeyen insan sayısı da hızla artıyor. Bu sorunun kontrol altına alınmaması halinde, ülke kasalarını ciddi sıkıntılara sokacağı tahmin ediliyor.
Bütün faktörlere bağlı olarak kabaca özetlemek gerekirse; ekonomik büyüme hızının yavaşladığı ve enflasyonun artmaya devam ettiği 2022 yılı, dünya genelinde geleceğe dair belirsiz bakan bir kesim ortaya çıkarmış durumda. Bu sorunun global olması, iş dünyasının ve liderlerin ileride daha iyi çözümler sunmasını gerektiriyor. Çünkü daha fazla belirsizlik ve risk, ekonomik açıdan daha fazla daralma anlamına gelirken, güven ortamı ekonomik büyüme fırsatı sunuyor. Günümüzde yeni yeni kullanılmaya başlanan pek çok modern teknolojinin yaşanan sıkıntıları çözme gücü olduğu biliniyor.