Pakistan'ın kuzeyinde yapılan kazılarda Budizm'in kurucusu Sidarta Gotama Buda'nın ölümünden birkaç yüzyıl sonra inşa edilmiş bir Budist tapınağı bulundu. Budizm’in dünyadaki en güçlü olduğu topraklarda ortaya çıkarılan bu yapıyla ilgili bulunanları ve bölgenin büyük tarihine etkisini merak ediyorsanız içeriğimize buyurun. 👇
Tapınağın bulunduğu Gandara bölgesi, zamanında Büyük İskender tarafından fethedilmiş ve Budist inancı ile Yunan sanatının bir araya gelmesiyle oluşan bir medeniyete ev sahipliği yapmıştı. Arkeologlara göre söz konusu tapınak da Gandara'nın Kuzey Hindistan merkezli bir Hint-Yunan krallığınca yönetildiği MÖ 2. yüzyılda inşa edildiğini düşünüyor.
Bu da insanların eski tapınağı, Budizm'in kurucusu olan ve MÖ 563 ile MÖ 483 yılları arasında günümüzde Kuzey Hindistan ile Nepal'de kalan topraklarda yaşayan Sidarta Gotama Buda'nın ölümünden kısa bir süre sonra inşa ettiği anlamına geliyor. Günümüzün Barikot kasabasının merkezine çok yakın yerde yapılan kazılarda, şu ana değin bazı yapılara rastlandı.
Birkaç kez inşa edilen ve tamir edilen tapınakta daha küçük bir stupa, keşişlerin kaldığı hücre veya odalar, bir merdiven, anıtsal bir sütun, girişler ve eski bir yola bakan halka açık bir avlu da bulundu. Karbon 14 metodu ile yapılan incelemede yapının inşa tarihi kesin olarak belirlenecek olsa da Barikot'taki tapınağın antik Gandara bölgesindeki en eski Budist yapılarından olduğu aşikâr.
Barikot'taki kazı çalışmaları ise 1984'te başladı. Bugüne değin boş arazileri kiralayarak ve mümkün olduğu kadar çok kazı yaparak şehrin önemli arkeolojik yapılarını ortaya çıkarmak ve kentsel genişlemeden ve kara borsada eser satmak üzere yapılan kaçak kazılardan korumak.
Şehir merkezi ise kiralama ücretlerinin çok yüksek olmasından ötürü kazılara dâhil edilemiyordu. Budist tapınağı şehir merkezine çok yakın bir yerel arkeoloji yetkililerinin satın aldığı topraklarda bulundu. Sonrasında İtalyan ekibi 2019'da orada kazı yapmaya başladı. Yağmacıların kazdığı çukurlara rastlanması, o bölgede önemli bir şeyin gömülü olabileceğine işaret ediyordu.
Söz konusu stupa birkaç yıl önce kamu çalışmaları sırasında bulunmuştu. Şu anda yerinde bir elektrik direği bulunuyor. Gömülü tapınağa ek olarak bölgede 2.000'den fazla arkeolojik eser bulundu. Bu eserler arasında, üzerlerindeki antik yazılar sayesinde tarihlendirilebilecek olan paralar, mücevherler, mühürler, çanak çömlekler, taştan yapılma eserler ve heykeller bulunuyor.
Şehrin adı, MÖ 9 ve 8. yüzyıllarda yaşanan olaylara ithafen yazılan Sansritçe epik şiir Mahabarata'da adı geçen antik bir kral olan 'Vajra'nın Şehri' anlamına geliyor. Büyük İskender ise Makedonya kralı olarak MÖ 334 ile MM 326 yılları arasında Pers İmparatorluğu'na karşı seferler düzenledi ve Kuzeybatı Hindistan'a kadar gelmeyi başardı.
İskender'in ölümünden sonra generalleri topraklarını kendi aralarında paylaştı. Gandara'nın kuzeyinde kalan Baktriya bölgesi Yunan asıllı krallar tarafından yönetilirken, Gandara Hintlerin yönettiği Maurya İmparatorluğu'nun kontrolüne geçti. Gandara MÖ 165 civarlarında Baktriya'nın Yunan krallarının soyundan gelip bir Hint-Yunan krallığı kuran I. Menander'in hükmüne girdiğinde bölgede varlığını sürdüren Budizm'e yüksek olasılıksa sadece üst sınıf inanıyordu.
Not: Görsel söz konusu tapınağa ait değildir.
Özellikle de MS 30 ile 400 yılları arasında bölgeye hükmeden Kuşan İmparatorluğu döneminde Gandara'da Budist kesimin Yunan sanat biçimlerini kullanarak ortaya koyduğu Yunan-Budist eserleri ön plana çıktı ve ünlendi. Svat'ta ılıman mikro iklim sayesinde yılda iki kez hasat alınması da Barikot'u bölgedeki ekinlerin toplandığı ve saklandığı önemli bir merkez hâline getirdi.
Not: Görsel söz konusu tapınağa ait değildir.
Tekrardan Barikot'taki kazılara dönecek olursak, şu ana kadar bulunanların bu eserlerden ibaret olduğunu söyleyebiliriz. İtalyan arkeoloji ekibi kışın da gelmesiyle bölgedeki çalışmalarına şimdilik son verdi. Ancak bu sene kazı alanında çalışmaya devam etmek ve tapınağın daha başka kısımlarını ortaya çıkarmak amacıyla yeniden Pakistan'a gidecekler.
Adamlar M.Ö 2. 6. yüzyıllara ait olan bir keşif için bu kadar heyecanlanıyorlar. Ne güzel! Mardin Dargeçit'te Göbeklitepe'den bile eski 12 bin yıllık tapınak bulundu, Diyarbakır Kortik Tepe'de 12.500 yıllık yerleşim alanı bulundu yine Diyarbakır'da İlk Mithras tapınağı bulundu kimsenin haberi yok. Ah ah üzülüyorum bu ülkeye yazık..